Lied der revolutie : geschiedenis van de Amerikaanse vrijheid
Russell Shorto
Russell Shorto (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Ambo, 2013 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : NEDERLAND 948.1 |
15/10/2014
Amsterdam is zeker de 'meest vrijzinnige stad ter wereld'. Dat stelt New Yorker Russell Shorto in zijn geschiedenis van de Nederlandse hoofdstad. Hij woonde en werkte er een tijd en legde zich ook toe op de banden tussen beide plaatsen, wat eerder resulteerde in een boek over de Hollandse ontstaansgeschiedenis van zijn thuisstad (Nieuw Amsterdam: de oorsprong van New York, 2009).
Met vrijzinnigheid worden in dit boek de baten van het Amsterdamse liberalisme bedoeld. Iets wat de auteur bij aanvang omstandig ontleedt en uitlegt om zijn lezers op weg te helpen. De daadwerkelijke geschiedenis van Shorto begint met hoe de stad in de twaalfde eeuw definitief gewonnen werd op het moerasland aan de Noordzee. De middeleeuwse Amsterdammers ontsnapten grotendeels aan de heersende feodale verhoudingen in Europa. In plaats daarvan ontwikkelde zich een bijzondere mengeling van het individuele en het collectieve. De vangst, bewaring en verkoop van haring maakten van Amsterdam uiteindelijk een Europese handelsmacht met allure.
Nieuwe tijden dienden zich aan toen het protestantisme, en in het bijzonder het calvinisme, de band met de Spaanse Habsburgers ondermijnde. Hoewel oorspronkelijk vertrouweling van keizer Karel V, kanaliseerde Willem van Oranje in de zestiende eeuw de onvrede van de Nederlanden tot een regelrechte opstand tegen diens zoon Filips II. Markant was de val van Antwerpen in 1585, en vervolgens de vlucht van handel en intelligentsia naar Amsterdam. Amsterdam groeide en bloeide, haar Gouden Eeuw kon beginnen. Dat dit gepaard ging met een grote tolerantie voor afwijkende religieuze stromingen, was daar niet vreemd aan. Shorto toont aan hoe die Amsterdamse individuele vrijheid de mercantiele gemeenschap ten goede kwam.
De auteur neemt zijn tijd om de opgang en dominantie van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) te schilderen. Deze eerste Hollandse multinational, met in zijn kielzog aandeelhouderschap en beurshandel, maakte het kapitalisme tot definitieve motor van de grachtenstad: de internationale handel ging gepaard met maritieme suprematie en artistieke bloei. Waar elders uiterlijk vertoon het gevolg zou zijn, bewaakte Amsterdam echter nauwgezet uitwassen. De grachtenpanden bleven uniform in de rij staan en probeerden geen aanleiding te geven tot afgunst. Opnieuw een uiting van Amsterdams liberalisme, waarbij individualiteit — ogenschijnlijk — werd beknot voor de sociale vrede, het goed van het collectieve, met dank aan het calvinisme.
Hoewel na opgang neergang kwam, kan Shorto zijn liberale bril ook ophouden in zijn geschiedenis van de laatste eeuwen van Amsterdam. De stad van de vrije burger kreeg zijn grootste knauw midden vorige eeuw met de Jodenvervolging van de nazi’s. De collaboratie met een genocide maakte definitief duidelijk dat de geroemde vrijzinnigheid van de Amsterdammers geen absoluut idealisme is, maar eerder geboren werd uit pragmatisme en uitmunt in het ‘gedogen’ van wat afwijkt. Shorto heeft doorheen zijn boek veel aandacht voor de zeventiende-eeuwse filosoof Baruch Spinoza, omdat die de theoretische basis legde waarop die eigen Amsterdamse tolerantie en vrijzinnigheid kon bloeien.
Shorto geeft een bekende geschiedenis een eigen invalshoek en injecteert zijn verhaal met zijn eigen ervaringen en die van de gewone Amsterdammer. Een boeiende ode aan Amsterdam.
[Michel Helaers]
Ria Warmerdam
Rode draad in deze geschiedenis van Amsterdam is de Nederlandse opvatting over liberalisme, de tolerantie, waardoor de stad een unieke positie in de wereld verwierf. De Amerikaanse journalist die zich al eerder verdiepte in de Nederlandse invloed op Amerika, meent dat in het DNA van de Nederlanders een vorm van vrijheid is ingeprent, door de gezamenlijke strijd tegen het water, het individueel inrichten van het nieuwe land en het ontbreken van feodalisme. Er ontstond een pragmatische vorm van tolerantie die vrijdenkers, godsdienstballingen en ondernemers naar Amsterdam trok waardoor handel en creativiteit in de gouden eeuw konden opbloeien. Met de VOC werden die waarden over de wereld verspreid. Shorto toont aan dat vrijheid van godsdienst, het gedogen van wiet en prostitutie niet anders dan in Amsterdam konden ontstaan. Dat tolerantie ook keerzijdes kent, illustreert hij onder andere met de massale deportatie van joden in de Tweede Wereldoorlog. Een diepgaande, vloeiend geschreven geschiedenis die leest als een roman. De blik van de buitenlander geeft bovendien een frisse kijk op ons eigen karakter. Met enkele katernen illustraties, grotendeels in kleur, eindnoten, een literatuuroverzicht en register. Gebonden editie.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.