Mooi doodliggen
A.F.Th. van der Heijden
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, 2013 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 11172 |
15/02/2014
In De helleveeg grijpt A.F.Th. Van der Heijden terug naar de verhaalstof uit zijn romancyclus ‘De tandeloze tijd’. Het verhaal is niet meer dan een zijspoor van het hoofdverhaal, waarin Albert Egberts vertelt over zijn tante Tiny en diens de slechte verstandhouding met haar ouders. Tiny was er vooral om het huis schoon te maken, wat resulteert in een levenslange traumatische obsessie met poetsen. Nadat ze getrouwd is, zal zij tot aan haar dood wraak blijven nemen op haar ouders en familie.
Van der Heijden geeft de roman een detectiveachtige plot mee: het leven van tante Tiny wordt getekend door een geheim dat wij stukje bij beetje leren kennen. Aan het begin van de roman vraag je je af waarom ook zus Hannie het zo zwaar te verduren heeft. Pas jaren later komen we achter de waarheid. Tiny vertelt dan hoe zij als vijftienjarig meisje verkracht werd. Als blijkt dat ze daardoor zwanger is geraakt, besluit Hannie dat er een abortus gepleegd moet worden. Daarbij wordt Tiny zo toegetakeld dat ze onvruchtbaar zal blijven. Bovendien komen haar ouders er achter en manipuleren het meisje haar hele jeugd.
Het is niet helemaal duidelijk wat deze roman toe moet voegen aan het grote verhaal van ‘De tandeloze tijd’. Het boek geeft een aanvulling op het verleden van Alberts ouders, dat in de eerste delen van de cyclus beschreven is, het accentueert nog eens de thematiek van incestueuze seksualiteit die in de eerdere delen al centraal had gestaan en geeft een beetje informatie over het verdere verloop van Alberts leven. Maar voor het overige is dit toch eigenlijk een losstaand verhaal.
Dat De helleveeg dichter bij Van der Heijdens autobiografische teksten staat dan bij het latere fictionele werk, is ook te zien aan de sobere stijl. De auteur doseert de metaforen en beelden veel meer en maakt ze hier ondergeschikt aan het detectiveachtige verhaal dat hij probeert te vertellen, een techniek die hij ook toepaste in Tonio. Dat roept de vraag op of er hier sprake is van een omwenteling van zijn schrijverschap.
Een andere vraag die blijft hangen, is waarom Van der Heijden ervoor heeft gekozen om juist deze roman te publiceren als de eerste na Tonio. De treurigheid van het verleden van Alberts grootouders en ouders staat in schril contrast tot het opmerkelijk gestructureerde leven dat hij met zijn vrouw en kinderen lijkt te leiden. Dat verschil manifesteert zich het duidelijkst in de aanwezigheid van zoon Thjum. In een boek dat zo sterk over de dood gaat, is zijn levende aanwezigheid opvallend. Ik geloof niet in de troostende werking van de fictie, en ik meen uit Tonio af te mogen leiden dat ook Van der Heijden zo niet denkt. Niettemin zou ik het heel goed begrijpen wanneer het hem eerst en vooral te doen is geweest om de literaire creatie van deze Thjum.
(Dit is een abstract van een artikel van Sander Bax. Het is verschenen in De Leeswolf 6 2013.)
[Sander Bax]
Jos Radstake
Kort na de uitreiking van de P.C. Hooftprijs 2013 verscheen 'De helleveeg'. De roman is het vijfde deel van de cyclus 'De tandeloze tijd', maar ook los te lezen. De observerende ik, als kind vanuit de periferie opererend, is de reeds bekende Albert Egberts. De helleveeg uit de titel is tante Tiny, een vrouw die na misdaden haar aangedaan door wrok en wraak wordt gestuurd. Verongelijkt slaagt deze door smetvrees bezochte vrouw (de gele stofdoek is haar banier) erin familiebijeenkomsten te derangeren met vileine onthullingen. Het is een serpent, maar tegelijk gaat er erotische aantrekkingskracht van haar uit. Dat zal culmineren. Het echec van tante Tiny is haar kinderloosheid. Het is weer knap wat Van der Heijden met deze familiegeschiedenis doet. Meanderend door de tijd, met leidmotieven als houvast, vanuit aanvankelijk schuldeloos perspectief, de verhaalgegevens zorgvuldig doserend, schrijft hij messcherp naar een deconfiture toe. Wat geweest is, gaat niet voorbij. Zeker niet voor de helleveeg, die ondanks haar betiteling mededogen oproept. Normale druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.