Het goede leven & de vrije markt : een cultuurfilosofische analyse
Ad Verbrugge
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Boom, cop. 2013 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 157.2 VERB |
15/02/2014
Over de liefde wordt in de hedendaagse filosofie niet vaak geschreven. Ad Verbrugge verheft haar echter opnieuw in oude glorie. Aristoteles’ deugdenethiek komt vaak ter sprake, naast Hegel, Kant, vooral Heidegger en uiteraard Foucault. Foucault, voor wie macht, dominantie en discipline centrale filosofische begrippen vormden, slaat de brug tussen Verbrugges beschouwing en E.L. James’ bestseller, het uitgangspunt van deze studie, die daarmee aanzienlijk meer wijsgerige relevantie krijgt dan hij verdient.
Het postmodernisme heeft de mens bevrijd maar ook ontheemd achtergelaten, zo stelde Verbrugge vast in de essaybundel Tijd van onbehagen (2004). We zijn autonome individuen geworden. Wat ontbreekt is een verenigend perspectief op grond waarvan opnieuw een werkelijke gemeenschap mogelijk is. Op dat probleem denkt Verbrugge door in Het offer van de liefde, het eerste deel van Staat van verwarring, waarin hij de de liefde tussen man en vrouw analyseert, die niet alleen de kleinste bouwsteen van de gemeenschap vormt, maar die zelf ook in een bijzondere vorm van (seksuele) gemeenschap wordt beleefd. Verbrugge weet interessante dingen te zeggen over de noodzaak van een fundamenteel sekseverschil. Wordt die uitgewist, zoals in het moderne emancipatiedenken vaak gebeurt, dan verdwijnt uiteindelijk elke betekenis van de geslachtelijkheid. Vervolgens probeert deze zich opnieuw te bevestigen door een her-seksualisatie in de vorm van provocerende reclame, televisieprogramma’s en de mommy-porn van Vijftig tinten grijs. Het resultaat is een paradoxale maatschappij waarin enerzijds de geslachtelijkheid wordt ontkend en deze aan de andere kant zichtbaarder is dan ooit. Dergelijke inzichten vormen eyeopeners.
Het probleem met Verbrugges gebruik van James’ trilogie als matrix voor de beschrijving van de liefde ligt op een ander vlak. Wat deze romanreeks beschrijft is een lange initiatie van twee mensen naar een volwassen en evenwichtige erotische relatie. Die weg zit vol voetangels en klemmen, en het is de moeizame overwinning daarvan die het lezen voor velen zo spannend lijkt te maken. In dat opzicht verschilt Vijftig tinten grijs niet van de gemiddelde liefdesroman uit het wat minder literaire marktsegment. Het is echter zeer de vraag of het woord ‘liefdesroman’ daarvoor wel het meest geschikt is. In vrijwel alle gevallen gaat het eerder om een beschrijving van het proces van verliefdheid — en dat is iets heel anders. De opwinding, nieuwheid en het proces van transgressie dat daarbij te pas komt vormt een avontuur dat diep in een mensenleven ingrijpt, maar verschilt in veel opzichten van de stabiele staat die daarna intreedt.
Verbrugge bestendigt de verwarring tussen liefde en ‘vlinders in de buik’ meer dan wenselijk is. Wat bij hem ontbreekt is het onspectaculaire, ja zelfs saaie dat de liefde net zozeer kenmerkt als de gemeenschap waarvan ze volgens hem de kleinste bouwsteen is. Het grootste probleem ligt in het onvermijdelijke verval van iedere duurzaamheid in sleur. Daarover zijn weinig romans geschreven — tenzij als aanklacht daartegen, en dat is veelzeggend. De liefdessleur kan in onze verkapt-romantische tijd op weinig sympathie rekenen. Zelfs filosofisch staat ze in een ongunstig licht.
Wil Verbrugge zijn onderzoek naar de voorwaarden van een duurzame gemeenschap ernstig nemen, dan zal hij zich van deze onspectaculaire voorwaarden rekenschap moeten geven. De ruimte daarvoor bestaat in het vervolgdeel van Staat van verwarring nog altijd. Pas als studie van de sleur zal het werkelijk nieuwe grond kunnen betreden — en een duurzaamheid verdienen die aan het bestsellerslot van vergetelheid ontkomt.
(Dit is een abstract van een artikel van Ger Groot. Het is verschenen in De Leeswolf 9, 2013)
[Ger Groot]
Dr. D.G. van der Steen
Eerste deel van een tweeluik waarin de filosoof Ad Verbrugge onze virtuele consumptiecultuur analyseert. Geïntrigeerd door het merkwaardige succes van de driedelige erotische bestseller 'Vijftig tinten grijs' van E.L. James kiest hij als uitgangspunt in dit deel de problematiek van lichaam, seks, erotiek en liefde, waarbij hij de actuele vorm van die problematiek afzet tegen en belicht vanuit antieke en moderne wijsgerige en literaire tradities. Het beeld dat daaruit naar voren komt van de moderne mens en de samenleving, wordt gekenmerkt door ontbinding, gespletenheid en een verlangen naar heling. Verbrugge schrijft vlot, bij wijlen bezorgd als een ouder en gedreven als de goede schoolmeester die hij wil zijn, maar zijn gedragen zinnen kunnen niet verbergen dat de structuur en de diepgang van zijn boek te wensen overlaten.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.