Vrijwillig dood
Steffen Kverneland
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Oog & Blik, cop. 2013 |
VERDIEPING 2 : DUIVELSHOEK : STRIPS : BEELDROMAN : MUNC |
31/01/2014
Deze massieve biografie in stripvorm van de Noorse kunstenaar Edvard Munch (1863-1944) begint met een bezoek van auteur Steffen Kverneland en zijn vriend Lars Fiske aan het Munchmuseum in Oslo. Beiden kun je kennen uit de stripbio van Kurt Schwitters, Nu noem ik mezelf merz, waarin Fiske die roemruchte landgenoot eer aandeed met een bijeengemerzt verhaal over hem en zijn tijd. Regelmatig kwamen Fiske en Kverneland hierin zelf in beeld, en dat is in Munch niet anders. Deze keer is het Kverneland die het portret schildert van een Noors kunsticoon. Zijn persoonlijke aanpak: de hele tekst zal bestaan uit zuivere citaten. ‘Mijn bijdrage wordt een subjectieve versie van Munch en die bestaat vooral uit de visuele vertolkingen en keuze uit de beschikbare citaten.’
Zo ontvouwt zich een panoramische weergave van het leven, de tijd en de entourage van de schilder van De schreeuw. De scènes worden hier en daar ingeleid door tekst van Munchs eerste biograaf, maar vaker door uitingen van tijdgenoten, vrienden en kennissen van de man. Op die manier leer je ook die uit de eerste hand kennen, niet het minst de Zweedse schrijver August Strindberg, naar wie nogal wat aandacht gaat. Hun levenslange vriendschap begint in Berlijn, waar de jonge schilder door een schandaalexpo al snel een reputatie en roem verwerft. Zijn kunstopvattingen, haat tegen het realisme en symbolische stijl zijn dermate vernieuwend dat de hele kunstwereld, en bij uitbreiding de maatschappij, ervan davert. Dat doet ook zijn privéleven, waarin – niet toevallig zoals op zijn schilderijen – heel wat vrouwen figureren. De talloze figuren die zijn sociale contacten bevolken, leiden wel tot enige leesmoeheid, zodat dit geen boek is om in één keer uit te lezen. De hoofdpersoon en zijn kunst houden echter wel de aandacht vast.
Kverneland is, zo blijkt al lezend, een Munchkenner en gebruikt, zoals hij aangeeft, niet alleen brieven, dagboeken of notities, maar ook tekeningen, grafiek en schilderijen om zijn krachttoer te verwezenlijken. Een tekening van de kunstenaar die vrijt met zijn grote liefde is bijvoorbeeld gebaseerd op een bestaande ets (zij het met een kleine ‘toevoeging’) en de hoeren die hij bezoekt na een gebroken hart nemen letterlijk de vorm aan van twee modellen op een van Munchs portretten. Dit soort extra informatie halen we uit de regelmatige gesprekken tussen Kverneland en Fiske, die daarmee de stroom van authentieke citaten onderbreken, en deze ook kaderen, duiden en wat structureren – een goede narratologische ingreep. Wel wat raar: de stijl van die interventies verandert voortdurend en zonder aanwijsbare reden. Van karikaturaal en cartoonesk over hyperrealistisch en zelfs met gebruik van foto's. Allicht probeerde Kverneland het zo voor zichzelf wat boeiend te houden; hij zou zeven jaar aan het boek gewerkt hebben.
Ook de stijl in het biografische gedeelte verandert regelmatig, maar dan met duidelijker doelstellingen. Een oude Munch die zijn memoires vertelt, doet dat in sober realisme. Zijn personage gedurende het grootste deel van zijn levensverhaal is karikaturaal, maar wel uitgewerkt. Soms vallen dan wel de kleuren weg, of beweegt hij zich enkel in rood en zwart, dan weer neigt hij naar een kubistischere versie van zichzelf (wat trouwens ook geldt voor Strindberg, al heeft ook die realistische scènes). Het knapst zijn uiteraard de vele pagina's waarin de schilderijen en andere grafiek centraal staan. Zoals enkel een strip dat kan, kun je haast een aanloop van associaties naar een werk volgen. Kverneland tekent de situaties en taferelen in Munchiaanse stijl en kleuren. Het voortreffelijke resultaat bewijst dat de strip echt wel een meerwaarde heeft als medium voor dit soort non-fictiewerk.
De man over wie dit allemaal gaat, kan tevreden zijn, zeker omdat hij blijkbaar ‘al in de jaren 1880 een soort autobiografische strip heeft gemaakt’ en ‘al heel vroeg […] aan een plan [werkte] om beeld en tekst te integreren.’ Nu is het dus alsnog zo ver, en het is met verve gedaan.
[Wilfried Poelmans]
Herman Ahaus
Deze stripbio schetst leven en carrière van Edvard Munch (1863-1944), de kunstenaar die het wereldberoemde schilderij 'De schreeuw' maakte. De Noorse illustrator Steffen Kverneland goot het leven van zijn excentrieke landgenoot in een graphic novel. Met veel kennis, zelfspot en originaliteit heeft hij het lijvige boekwerk vormgegeven, waarbij hij uitsluitend put uit citaten van de meester zelf. Het is een eerlijk boek geworden, bijna een literaire ervaring. Het boek is soms 'onaf' en geeft de lezer de ruimte om zelf zaken in te vullen. Kverneland tekent het ene moment realistisch, dan weer karikaturaal, soms ook met een heel fijne penseelvoering (bijvoorbeeld wanneer de schilderijen van Munch in beeld komen). De biografie toont aan hoe Munch samen met enkele andere revolutionaire kunstenaars de ingeslapen, burgerlijke kunstwereld wakker schudde via schilderijen waarin hij dromen en visioenen verbeeldde. Een bijzondere, visuele biografie van zowel Munch als van de Scandinavische kunstwereld van de late negentiende eeuw. Luxe uitvoering: hardcover, gebonden. Voor de liefhebber.
©Bibliotheek Gent
il/pr/01 a
De Noorse stripauteur Steffen Kverneland maakte een stripbiografie over zijn landgenoot Munch (1863-1944). Kverneland werkte zeven jaar aan zijn magnus opus. Hij wilde een zo authentiek mogelijke biografie. Al de tekst is via brieven, dagboeken en notities afkomstig uit authentieke citaten van mensen die Munch gekend hebben. De stripmaker hanteert meerdere stijlen die variëren van cartooneske karikaturen tot hyperrealistische tekeningen. (Hiernaast zie je een karikatuur van Strindberg.) Hij figureert zelf in luchtige fotostripstroken waar hij over zijn creatief proces vertelt. De expressionist Munch is wereldberoemd geworden door zijn schilderij ‘de schreeuw’. Edvard Munch werkte reeds vroeg in zijn carrière aan een plan om beeld en tekst te integreren. Hij maakte al rond 1880 een soort van autobiografische strip.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.