De aanslag
Harry Mulisch
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, 2012 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 13747 |
15/03/2013
Nadat vorig jaar De tijd zelf verscheen als eerste deel van een reeks nagelaten geschriften van Harry Mulisch, is er nu Logboek 1991-1992. Daarin boekstaaft Mulisch de wederwaardigheden ten tijde van het werk aan zijn magnum opus De ontdekking van de hemel. De flap spreekt van een dagboek ‘dat niet voor publicatie bestemd was en dat nu voor het eerst openbaar wordt gemaakt’. Zoiets belooft een unieke inkijk in de werkzaamheden van de grote schrijver in een cruciale tijd. Helaas is het allemaal wat minder spectaculair dan getoeterd wordt.
Eerst en vooral: Mulisch maakte zelf het manuscript van deze notities — een echt dagboek is het niet — klaar, maar trok het nadien terug. De kwalificatie ‘niet voor publicatie bestemd’ klopt dus, maar tegelijk roept zoiets verwachtingen op die hier niet ingelost worden. Al in het ‘Kort commentaar’ van de meester zelf blijkt dat hij (uiteraard zou ik zeggen) ook in deze teksten de werkelijkheid naar zijn hand zet. Gevolg: er komt een strategisch slim geconstrueerd beeld naar voren van een uitverkoren vakman en filosoof, uitzonderlijk getalenteerd en politiek betrokken. Nooit zie je deze auteur worstelen met zijn manuscript. Nu ja, soms moet hij noteren dat hij slechts een zin heeft toegevoegd, een andere keer verschuift hij een paragraaf, maar hij is zo geniaal dat het allemaal vanzelf gaat, en is dat niet het geval, dan lukt het wel na een nachtje slapen. Boeiend is het te zien hoezeer Mulisch in beslag genomen wordt door de Golfoorlog. Hij is verslingerd aan CNN en komt vaak dagenlang niet tot werken. Verder komen de bekende thema’s en obsessies uit zijn werk aan bod: de tijd, de mysterieuze verbanden tussen droom en realiteit, literatuur en werkelijkheid, de getallensymboliek.
Waren er niet de hoogst persoonlijke besognes waarover hij bericht, dit ware een bijzonder saai document geweest. (Wat heb je aan mededelingen als ‘Weinig’ of ‘Correctie’?) Behalve het feit dat hij zelfbewust bezig is aan wat zijn grootste literaire verwezenlijking moet worden, zijn deze jaren ook privé bijzonder. Mulisch bezwangert zijn minnares en krijgt op zijn vijfenzestigste een zoon. Uiteraard weet hij dat via allerlei hocuspocus in verband te brengen met De ontdekking van de hemel. Hilarisch, maar kenmerkend voor het wereldbeeld van de schrijver. En hij krijgt een hersenbloeding die gelukkig geen al te zware gevolgen heeft. Niet veel later reist hij alweer lustig de wereld rond. Vervolgens verschijnt dan eindelijk het boek en de kritiek is laaiend. Al bij al, zo concludeert Mulisch, ‘een wonderbaarlijk jaar, politiek vol rampen, maar voor mij toch een annus mirabilis’.
Wie iets wilde leren over het ontstaan van De ontdekking van de wereld is eraan voor de moeite. Wie van Mulisch’ strapatsen houdt, die smult. [Carl De Strycker]
Jos Radstake
In 2008 bood Mulisch dit logboek met dagboekaantekeningen aan ter publicatie, maar op het laatste moment trok hij het terug. Nu verschijnt het alsnog. Vanaf 18 januari 1990 schreef hij zijn magnum opus 'De ontdekking van de hemel'. Het logboek beslaat 1991 en 1992, beginnend wanneer Mulisch hoofdstuk 32 schrijft. Korte aantekeningen volgen de voortgang van het boek. Hij gaat (in 'Kort commentaar' vooraf geboekstaafd) over op het schrijven op de computer. Persoonlijke zaken komen naar voren: huwelijk, kinderen, vriendschap met Kitty Saal; de zwangerschap van Kitty en de geboorte van zoon Menzo. Mulisch maakt notities van bezoeken aan de Herenclub en aan vrienden (een speciale rol voor Hans van Mierlo); ook politieke situaties (Eerste Golfoorlog; uiteenvallen Sovjet-Unie) krijgen aandacht. Dit logboek is interessant, hoe kort de notities soms ook zijn, vanwege de wordingsgeschiedenis van de grote roman en toch ook omdat het een blik vergunt op Mulisch in zijn vriendenkring, zijn interesses en in zijn huiselijke situatie.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.