Vlaamse primitieven : de mooiste tweeluiken
Nico Van Hout
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Ludion, 2012 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 731.9 HOUT |
15/02/2014
Onvoltooide kunstwerken staan in het brandpunt van Nico Van Houts publicatie, waarvoor hij bijna vijftig niet altijd evidente schilderijen van oude en moderne meesters selecteerde. Over de H. Barbara van Jan Van Eyck bijvoorbeeld zijn hele debatten gevoerd. Is het paneeltje voltooid, zoals het opschrift ‘ioh[anne]es de eyck me fecit 1437’ doet vermoeden? Gaat het om een (onder)tekening die later nog moest worden ingeschilderd of is het eerder een grisaille? ‘Zag de kunstenaar de bedrijvige bouwloods misschien als een symbool voor het streven naar een hoger doel, namelijk het bouwen aan de universele Kerk? Was het die visie die hij wilde uitdragen door middel van een onvolmaakte torenromp… in een onvoltooid schilderij?’
Meestal stelt Nico Van Hout, kunstwetenschapper en conservator aan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, zich die inhoudelijke iconografisch-conceptuele vragen niet. Liever voert hij ons trefzeker door de schilderijen en biedt ons een scherp inzicht in de beeldprocessen die onze blik verruimt. Zo verschijnt De doop van Christus van Piero della Francesca — een alom bekend schilderij uit ca. 1450-60 dat meestal als afgewerkt is omschreven — ineens als een werk in ontwikkeling. Om die gedachte te staven laat de auteur de lezer meekijken naar het spel van zuiders zonlicht en donkerbruine schaduwen, naar de grijsgroene huidtinten, de afwisselend dunne en dekkende verflagen. Hij toont de ruimtelijke impact en het wijken van de kleuren, de foutieve uitsparingen en ongepaste contouren, de onzekere posities van benen, het gebrek aan driedimensionaliteit. Het zijn elementen die wijzen op work-in-progress.
Als geen ander kruipt Van Hout in de huid van de kunstenaar-ambachtsman en volgt het schilderproces. Hij voert ons met liefde voor het metier en met opmerkelijke acribie door bekende en minder bekende werken van grootmeesters. Ondersteund door uitstekende reproducties verschijnt een fascinerende wereld, die ons vooral het worstelen met het schildersmateriaal (en met zichzelf) laat zien.
In het inleidende essay zet Van Hout de redenen van en drijfveren achter onvoltooide schilderijen op een rijtje. Sommige werken bleven onafgewerkt buiten de wil van de kunstenaar om. Door ziekte of dood van de schilder, politieke omstandigheden, stroeve contacten met opdrachtgevers of door de lokroep van andere veelbelovende opdrachten werden projecten vroegtijdig opgegeven. Soms waren er ook technische tekortkomingen, verkeerde afmetingen, gebrekkige verhoudingen, onaangepast materiaalgebruik die de afwerking bemoeilijkten of onmogelijk maakten. Andere werken bleven om tactische redenen en dus doelbewust onaf. In de zeventiende en achttiende eeuw werkten schilders vaak aan meerdere composities tegelijk en voltooiden ze die pas wanneer er een geïnteresseerde koper opdaagde. Schilderijen bleven ook vaak om artistiek-filosofische redenen onvoltooid: ‘In de vroege negentiende eeuw wint de overtuiging veld dat de artistieke idee sterft door het verwerkelijken ervan. Het absolute laat zich niet zomaar in materie vatten.’
Nico Van Hout is er zeer goed in geslaagd om het fenomeen van ‘het onvoltooide schilderij’ te doorgronden. Kunstwetenschappelijke diepgang gekoppeld aan essayistische vaardigheden, kennis van de literaire traditie en zorgvuldig gekozen beeldmateriaal zorgen voor een aantrekkelijke en boeiende publicatie.
(Dit is een abstract van een artikel van Brigitte Dekeyzer. Het is verschenen in De Leeswolf 7, 2013.) [Brigitte Dekeyzer]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.