Het gedroomde land : reis naar het hart van Argentinië
Vera Keur (Auteur), Theo Van Stegeren (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Bezige Bij, 2012 |
ARGENTINIE 993 |
Besprekingen
30/04/2013
Toeristisch scoort Argentinië hoog tegenwoordig. En in het ‘land van zilver’ zelf beweegt ook wel wat sinds ‘la’ Cristina — de weduwe van de schielijk overleden Néstor Kirchner — stevig in het presidentiële zadel zit en daar misschien wel een tijdlang op wil blijven vertoeven, zoals enkele andere Latijns-Amerikaanse collega’s het haar voordoen. Cristina werd met ongeveer 55% van de stemmen verkozen en droomt ervan die score te evenaren. Wat er zoal veranderde? De nationalisatie van de oliemaatschappij Repsol, het opnieuw openen van juridische procedures tegen eerdere mensenrechtenschenders (die ook effectief veroordeeld worden), campagnes die scholen van boeken voorzien, en — sinds kort — het ontsluiten van de Argentijnse binnenlanden die al eeuwenlang in de schaduw van Buenos Aires leven, maar het land toch veel economische dynamiek geven (denk maar aan de boomende soja-uitvoer). Maar er is ook slecht nieuws: de torenhoge inflatie (die handig verborgen wordt) tast de koopkracht van de mensen fors aan. Onlangs nog verordende Cristina dat in de grootwarenhuizen de prijzen bevroren moeten worden (toch voor een tijdje...). Er is dus niet alleen goed nieuws te melden uit het land aan de zilveren stroom.
Twee uitstekende Nederlandse journalisten houden Argentinië nu tegen het licht. Hun bedoeling is prijzenswaardig: méér laten zien dan wat oppervlakkig zichtbaar is. Wie en wat zijn die Argentijnen? Vera Keur en Theo van Stegeren reisden bijna een jaar lang door Argentinië, ‘in een poging het land te doorgronden’. Een aartsmoeilijke klus: Argentinië is een zeer complex land, en dat het zich lange tijd aan Europa spiegelde, kan de verschillen zelfs verdoezelen. Maar dat doet dit boek niet. De journalisten bezoeken een militaire basis (Wat blijft over van het Argentijnse leger? Weinig, zo blijkt.), een bedevaartsoord (De volksreligiositeit is springlevend in het katholieke land) en oude missieposten (Ooit stichtten de jezuïeten hier de revolutionaire misiones). Ze spreken met een bewindsman uit de militaire regering van dictator Videla, gaan op bezoek bij een grootgrondbezitter die de nationale polosport beoefent en met zijn kompanen de machtige landbouwlobby in stand houdt, ze ontmoeten indianen (en hebben het onder meer over de guaranícultuur), en verhalen over een ontmoeting met de weduwe van Jorge Luis Borges.
En, hoe kan het anders, in een soort appendix (‘De schim’) leggen ze het leven bloot van Jorge Zorreguietta, de vader van de Nederlandse prinses Maxima, die echt niet zo ‘onschuldig’ is als officieel wordt verklaard. Als staatssecretaris van landbouw van de militaire dictatuur had Zorreguietta natuurlijk weet van de flagrante schendingen van de mensenrechten. Bovendien was hij een glansrijke exponent van de oerconservatieve SRA (de Rurale Argentijnse Sociëteit), die op een militaire junta had aangestuurd.
Een andere verdienste van dit goed gedocumenteerde en met zwier geschreven boek is dat het typisch Argentijnse fenomenen (die eigenlijk toch enigmatisch blijven) historisch probeert te vatten. Het peronisme wordt bijvoorbeeld tamelijk inzichtelijk geschetst, en wat er achter de mythe van Eva Perón schuilgaat. Ook de perikelen die Cristina de Kirchner met de persgroep Clarín heeft, worden geduid. En de economische en sociale politiek van Néstor en Cristina Kirchner, die voor een van de zovele afsplitsingen van dat peronisme staan. De auteurs proberen een verhaallijn aan te houden: ze spelen het ‘spel met de ruit’, dat Borges in zijn fenomenale verhaal ‘De dood en het kompas’ heeft geschetst. En volgen de routes die hen zo naar de uithoeken van Argentinië brengen. Dat ze die binnenlanden proberen te ontsluiten (maar toch nog heel wat lacunes oningevuld laten), valt samen met de heel recente wil van de regering om een stem te geven aan de provincies.
Ik mis in dit boek een element dat Argentinië internationale faam mag verlenen: de cultuur. De auteurs hebben het slechts terloops over de tango, en ook Borges krijgt (via een intiem gesprek met zijn weduwe) niet de volle aandacht. Maar achter die typische uithangborden gaat zoveel meer schuil! En zeker niet alleen literatuur. Wat met de diepgewortelde psychoanalytische traditie bijvoorbeeld? Wat met het onloochenbare belang van het theater als kunstuiting, maar ook als sociaal fenomeen? Dat alles zou buiten het bestek van dit journalistieke relaas vallen, en dat begrijp ik. Maar de Argentijnse cultuur is toch essentieel in de ontwikkeling van het land dat bij uitstek op immigratie stoelt. Wat hebben buitenlandse invloeden, modellen en inwijkelingen gedaan met dat ‘gedroomde land’? Hoe is Argentinië tot een wel heel bijzondere identiteit gekomen? Het aangeven van die lacunes is niet eens een kritiek op die fascinerende onderneming die Keur en Van Stegeren tot een lezenswaardig eind hebben gebracht. Argentinië is te rijk en te contradictorisch voor de bijna vierhonderd bladzijden waarmee een begerige Argentiniëreiziger zijn honger kan stillen. Maar dit boek is alvast een mooi begin.
[Bart Vonck]
Els Willems
De twee schrijvers zijn gerenommeerde journalisten, docenten en publicisten. Vera Keur was jarenlang directeur van de VARA. Ze besloten enkele jaren geleden langere tijd in Argentinië te gaan wonen. Zoals je mag verwachten resulteerde dat verblijf in een goed gedocumenteerd en zeer leesbaar verslag over cultuur, maatschappij, politiek en historie. Dat het land complex in elkaar steekt, is na lezing duidelijk. De invloed van De Peróns op de maatschappij is nog steeds merkbaar even als de verheerlijking van de Engelse standenmaatschappij, de nasleep van de vuile oorlog tijdens het bewind van Videla en de immigratie van nazi's na de oorlog, waarbij het Vaticaan geen fraaie rol speelde. Aan de positieve kant staan de beschrijvingen van de levendige stadscultuur van Buenos Aires en de overweldigende natuur die echter wel zwaar te lijden heeft onder de klimaatverandering. Keur en Van Stegeren keren elke steen om, om een zo genuanceerd mogelijk beeld te schetsen van een land waar mensen vaak onbewust feit en fictie vermengen. Met uitgebreid register, kaarten, chronologisch overzicht, biografieën van geïnterviewde personen, namenregister en een uitgebreide bibliografie.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.