Warenar : geld en liefde in de Gouden Eeuw
P.C. Hooft
P.C. Hooft (Auteur), Johan Koppenol (Samensteller), Ton Van Strien (Samensteller), Natascha Veldhorst (Muziek)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Athenaeum-Polak en Van Gennep, 2012 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : POEZIE : HOOF |
30/11/2012
In de verantwoording bij deze nieuwe uitgave van de gedichten van P.C. Hooft wordt de volgende eenvoudige reden voor haar ontstaan gegeven: het is van 1899 geleden dat er nog een complete uitgave met woord- en zinsverklaringen van het lyrisch werk van de vooraanstaande zeventiende-eeuwse dichter verscheen. Er zijn ondertussen wel wetenschappelijke edities verschenen, maar voor de niet gespecialiseerde lezer zijn die toch weinig toegankelijk. Om dat te verhelpen, is dit boek er gekomen. Maar hoewel de ontstaansreden van de uitgave eenvoudig is, blijkt de rechtvaardiging ervan dat allerminst. Dat laten de samenstellers althans uitschijnen. Johan Koppenol en Ton van Strien wijden enkele bladzijden aan de vraag of een volledige uitgave van de gedichten van Hooft voor niet specialisten (eerder dan een bloemlezing van zijn bekendste, beste…) nog wel kan worden verantwoord. ‘Heeft Hooft een hedendaagse lezer nog wel iets te vertellen?’ lijkt hier de vraag te zijn. Het antwoord moet natuurlijk ‘ja’ zijn — anders zou dit boek er niet zijn — want, zo stellen de redacteurs, ondanks het feit dat in Hoofts poëzie de virtuoze vorm op de diepzinnige gedachte primeert, maakt Hooft de lezer nieuwsgierig. Het is onmiskenbaar dat deze uitgave aan die nieuwsgierigheid ruimte geeft. Los van de vraag of de redacteurs en eerdere lezers en critici van het werk van ‘de prins der dichters’ het bij het rechte eind hebben wanneer ze Hoofts lyriek typeren als virtuoze taal met weinig inhoud (ik denk eigenlijk van niet) biedt deze nieuwe uitgave een handzame (want in één deel) en toegankelijke (dankzij de goede woord- en zinsverklaringen) inleiding op Hoofts prikkelende werk. En dat werk maakt inderdaad nieuwsgierig, maar het doet ook zoveel meer.
Mooi is hier dat de commentaar bij de gedichten in een aparte sectie komt, na de gedichten zelf. Dat zorgt voor een rustigere bladspiegel die de lezer toelaat eerst het gedicht an sich te lezen voor hij of zij er de commentaar bij leest. Dat werkt het prikkelen van de nieuwsgierigheid uiteraard in de hand. Die commentaar vormt vervolgens niet alleen een gewaardeerde hulp bij het lezen, er wordt steeds ook een korte interpretatie of toelichting bij de historische context van het gedicht gegeven. Dat zijn twee dingen die de leesbaarheid van Hoofts gedichten zeker verhogen, maar noodzakelijk zijn ze niet. De sectie ‘De dichter Hooft’ en de bijlage ‘Leven en werk van Hooft in jaartallen’ geven verder een korte maar handige inleiding op het leven en werk van de dichter en ook de paragraaf ‘Literatuur’ met suggesties voor lezers die meer willen weten is praktisch. Een concordantie met de laatste wetenschappelijke uitgave van het werk en een alfabetisch register van beginregels vullen de bijlages aan.
Ook mooi en nieuw aan deze uitgave is dat ze niet alleen vertelt, maar ook laat horen dat sommige gedichten niet zomaar het woord lied in hun titel dragen. Hoofts poëzie werd vaak op muziek geschreven en hoewel dat misschien voor veel lezers een bekend feit is, blijft het nietszeggend zolang men de liederen niet hoort. Dat probleem wordt dus met deze uitgave verholpen, want ze bevat niet alleen een degelijke inleiding door Natascha Veldhorst op de muzikale aspecten van Hoofts lyriek, er zit ook een cd bij met 21 gezongen en instrumentaal begeleide versies van de gedichten. Het is geen muziek die ik voor, bijvoorbeeld, een lange autorit zou uitkiezen, maar ze geeft wel een goed beeld van hoe de gedichten van Hooft oorspronkelijk circuleerden.
En de poëzie zelf? Van de 868 bladzijden van dit boek nemen de gedichten zelf er 587 in beslag. Uiteraard staan er dan een paar tussen die te clichématig zijn om een moderne lezer nog aan te spreken — zo cliché waren ze overigens ook al in de zeventiende eeuw, vergelijk het met het gemiddelde popdeuntje van 2012. Maar dat wil niet zeggen dat het merendeel van Hoofts werk aan diezelfde lezer niets meer te vertellen heeft — wat kort gesuggereerd wordt door de redacteurs, maar dan gelukkig toch verworpen. De poëzie van de drost van Muiden lijkt makkelijker, leesbaarder, begrijpelijker en daardoor toegankelijk dan dat van de door hem zo bewonderde tijdgenoot Constantijn Huygens. Maar die leesbaarheid en begrijpelijkheid, het schijnbare gemak waarmee je de poëzie van Hooft tot je neemt, is verraderlijk. Hoofts gedichten zijn vaak valse vrienden die op het eerste zicht en bij een oppervlakkige lezing zeker niet al hun geheimen prijsgeven (zoals de redacteurs soms lijken te suggereren), wel integendeel. En wanneer de poëzie goed is, is zij zeer goed. Ontroerend, verrassend persoonlijk, en van een ideële vormschoonheid. Langzaam lezen en vaak herlezen is hier de boodschap.
[Lise Gosseye]
R. van Vliet
De gedichten van P.C. Hooft (1581-1647) behoren tot de hoogtepunten van de Nederlandse letterkunde. Ze zijn speels, spitsvondig en gedurfd. Zijn psalmberijmingen kennen geen ijzeren metrische regelmaat, maar hebben losse, vloeiende en levendige versregels. Zijn andere dichtwerk is heel persoonlijk. Zo laten de soms erotische liefdesgedichten zien wie Hooft dierbaar waren (Muiderkring). Zijn grafschriften verraden diep doorvoelde emoties en lofdichten geven iets prijs van zijn netwerk van vrienden en geleerden. In deze nieuwe, voorbeeldig uitgegeven bundel zijn alle gedichten van Hooft samengebracht, voor het eerst sinds 1899. Iedere tekst is voorzien van samenvatting en woordcommentaar. Ook de illustraties (emblemata) waarvoor de drost van Muiden regels dichtte, zijn afgebeeld. Veel gedichten waren bedoeld om te worden gezongen. Waar mogelijk zijn die voorzien van melodieën. Ze zijn bovendien op de bijgevoegde cd te beluisteren. Twee essays over de literaire en muzikale nalatenschap van Hooft maken dit standaardwerk compleet. Voor liefhebbers van de klassieke Nederlandse letterkunde.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.