Antwerpen bierstad : acht eeuwen biercultuur
Ivan Derycke (Redacteur), Erik Aerts (Auteur), Paul Daeleman (Auteur), Denis De Keukeleire (Auteur), Hans Bombeke (Medewerker), Karen Minsaer (Medewerker), Stefan Raats (Medewerker)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Pandora, 2011 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 678.7 DERY XXL |
Besprekingen
15/04/2013
'Antwerpen bierstad?' Deze vraag zal spontaan worden gesteld omdat deze associatie niet voor de hand liggend is. Veeleer zal, voor wat België betreft, gedacht worden aan Leuven. Het onder de redactie van Ivan Derycke fraai uitgegeven boek toont evenwel overduidelijk aan dat ook Antwerpen kan bogen op een rijk verleden van brouwerijen en herbergen.
De redacteur heeft zich als doel gesteld de rol van het bier en van de brouwerijen in Antwerpen te belichten waarin alle aspecten van het dagelijkse leven aan bod komen: economie, sociale verhoudingen, cultuur en folklore. Voor de samenstelling van dit multidisciplinaire boek heeft Derycke een beroep gedaan op historici, kunsthistorici, scheikundigen en ingenieurs. Het resultaat is een boeiende wandeling door het Antwerpse bierverleden.
Na een inleiding over enkele wetenschappelijke wetenswaardigheden rond de vraag wat bier is volgen vier hoofdstukken. In het langste hoofdstuk worden de ontwikkelingen geschetst die zich in de bierproductie sinds de vijftiende eeuw tot nu hebben voorgedaan met een focus op Antwerpen. Het spreekt vanzelf dat tal van onderwerpen behandeld worden.
Om enkel de relevantste te vermelden, kan worden begonnen met het ontstaan van de kloosterbrouwerijen en de opkomst van de lokale bierbrouwerijen. Een belangrijk keerpunt in het brouwproces is de invoering van het gebruik van hop, alsook de aanvaarding van het Reinheitsgebot dat de strijd tussen het gebruik van 'gruten', een mengeling van allerlei kruiden, en hop beslechtte en dat voorschreef dat enkel gerst mocht worden gebruikt. Dat dit gebod over heel Europa werd gevolgd kan gelden als een voorbeeld van mondialisering avant la lettre.
Opvallend is ook dat de strijd om de lokale macht tussen katholieken en niet-katholieken in vele dorpen als resultaat had dat er twee brouwerijen naast elkaar bestonden. Die lokale bierproductie was evenwel een doorn in het oog van de stedelijke overheid die daarmee een belangrijke bron van inkomsten dreigde mis te lopen. Vanuit de stad Antwerpen werd er flink druk uitgeoefend op de hertogen en later de vorsten om een strenge reglementering uit te vaardigen om de lokale bierproductie aan banden te leggen.
Cruciaal voor Antwerpen waren rond 1550 de ingrepen van de urbanist Van Schoonbeke waardoor de brouwactiviteiten werden gegroepeerd in een nieuwe wijk die werd uitgerust met goede transportfaciliteiten en, essentieel voor de bierproductie, een aangepast systeem voor de aanvoer van zuiver water via het 'Waterhuis', nu bekend als het Brouwershuis.
De periode tussen 1800 en 1950 wordt vooral gekenmerkt door een toenemende industrialisatie, de invoering van nieuwe technieken en een ongeziene schaalvergroting. Deze laatste ontwikkeling had voor gevolg dat tal van familiebedrijven verdwenen of werden overgenomen omdat ze niet over voldoende middelen beschikten voor vernieuwende investeringen. Kenschetsend is de terugval van 88 Antwerpse brouwerijen rond 1900 naar slechts één nu. Die ene is de brouwerij De Koninck, de producent van het 'Antwerpse bolleke', waarvan de geschiedenis uitvoerig behandeld wordt in een case-study.
Het tweede hoofdstuk handelt over de Antwerpse herbergen of cafés waarin op de eerste plaats de sociale functies onder de loep worden genomen. Een café fungeert als toevlucht voor de bewoners van slecht verwarmde woningen, ontmoetingsplaats voor de plaatselijke verenigingen en politieke partijen of venduhuis voor notariële verkopen.
De slechte reputatie van de kroegen heeft vooral te maken met een veralgemening die cafés zonder onderscheid gelijkstelde met een bron van alle kwaad, in casu dronkenschap, onbetaalbare schulden en criminaliteit. Alleszins hebben de stedelijke overheden steeds scherp toezicht gehouden op het reilen en zeilen van de cafés en strikte politieverordeningen uitgevaardigd.
In het derde hoofdstuk wordt de verhouding tussen stad en platteland onderzocht. Reeds in het eerste hoofdstuk werd gewezen op de sterke afhankelijkheid van de stad voor haar inkomsten van de brouwactiviteiten en bierdistributie. Na het Ancien Régime verliest de stad haar greep op de brouwerijen op het platteland en kennen die een grote bloei. Een sprekend voorbeeld daarvan is de in het boek beschreven geschiedenis van de Brouwerij Beirens in Wommelgem.
Het laatste hoofdstuk brengt bier in verband met kunsten met tal van afbeeldingen van archeologische vondsten en schilderijen van meesters uit de zestiende en zeventiende eeuw.
Dit boek is meer dan een prachtig uitgegeven salontafelboek. Naast de talrijke reproducties van voorwerpen en schilderijen die verband houden met bier biedt het een op oordeelkundig gekozen archiefstukken gebaseerde compilatie van tal van gegevens over de macro- en microeconomische ontwikkelingen in de biersector en maatschappelijke en politieke verhoudingen.
In het woord vooraf pleit Tim Webb, de auteur van o.m. Good Beer Guide to Belgium voor een promotie van een combinatie van bierbrinken en biertoerisme. Antwerpen bierstad gaat alleszins die richting uit: het biedt voldoende elementen voor het uitstippelen van een dagvullende wandeling langs de restanten van het Antwerpse bierverleden. [Robert Antonissen]
Redactie Vlabin-VBC
In dit boek komen alle aspecten van het Antwerpse bierverleden aan bod: economie, sociale verhoudingen, cultuur en folklore. Voor de samenstelling werd een beroep gedaan op historici, kunsthistorici, scheikundigen en ingenieurs. Het resultaat is een boeiende wandeling door het Antwerpse bierverleden. Na een korte wetenschappelijke inleiding over bier volgen vier hoofdstukken. Die behandelen onder andere de ontwikkelingen in de bierproductie sinds de vijftiende eeuw met een focus op Antwerpen. De kloosterbrouwerijen en de opkomst van de lokale brouwerijen, de strijd tussen de brouwerijen van katholieken en niet-katholieken, de groeiende reglementering van de bierproductie en het belang van een doorgedreven stadsplanning voor de groei van het bierbedrijf worden zorgvuldig in kaart gebracht. We ontdekken de sociale functie van de cafés en de slechte reputatie van sommige kroegen. Dit boek is degelijk onderbouwd en verzorgd uitgegeven, met talrijke reproducties van voorwerpen en schilderijen uit de zestiende en zeventiende eeuw die verband houden met bier. Luxueuze hardcover op groot formaat. Tweekolommendruk. Noten bij elk hoofdstuk. Met index en bibliografie.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.