Het koekje bij de koffie : 40 jaar Oxfam-Wereldwinkels
Ben Schokkaert (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
EPO, 2011 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 354.7 SCHO |
Besprekingen
31/03/2012
Het koekje bij de koffie, onder die uitnodigende titel presenteert socioloog en voormalig redacteur bij Oxfam-Wereldwinkels Ben Schokkaert zijn studie over veertig jaar Oxfam-Wereldwinkels. Het boek beschrijft het ontstaan, de ontplooiing, de strategische opties en de realisaties van de Vlaamse tak van Oxfam-België vanaf de opening van de eerste wereldwinkel in 1971 in Antwerpen tot heden. Schokkaert opteerde niet voor een chronologisch verhaal, maar voor een meer thematische benadering. Hij moet wel toegeven dat hij toch niet heeft kunnen vermijden drie periodes te onderscheiden, maar om de thematische samenhang te behouden heeft hij wel vaak gebeurtenissen uit recentere periodes behandeld in ‘oudere’ hoofdstukken.
De periode 1971-1975 is de pioniersperiode waarin Oxfam-Wereldwinkels zich binnen Oxfam-België, die sinds haar ontstaan in 1964 vooral een Franstalige aangelegenheid was gebleven, verzelfstandigt. In 1970 wordt in navolging van de voorbeelden in Nederland (Kerkrade, Sjaloom) in Vlaanderen een begin gemaakt met de oprichting van autonome wereldwinkels die in mei 1975 worden ondergebracht in de vzw Oxfam-Wereldwinkels. De verwijzing naar ‘Oxfam’ in de naam van de vereniging kwam er eigenlijk enkel onder zware druk van Oxfam-België, al waren er ook wel praktische redenen om de band met de moederorganisatie niet door te knippen.
Het tijdvak 1975-1989 wordt vooral gekenmerkt door de manifestatie van Wereldwinkels als solidariteitsbeweging. Haar maatschappelijk impact komt duidelijk tot uiting in het succes van de campagnes gericht tegen onder meer de apartheid in Zuid-Afrika en de plaatsing van kernraketten in België. Bovendien start ze met initiatieven rond ethisch consumeren die vertaald worden in de verkoop van rietsuiker uit Cuba, koffie uit Tanzania, bananen uit Nicaragua en wijn uit Algerije. Dat deze landen allemaal een marxistisch of radicaal socialistisch regime hadden, is een gevolg van de letterlijke toepassing van de statuten die stelden dat Wereldwinkels streefde naar het ‘omvormen van de kapitalistische samenleving tot een socialistische’, waardoor landen die een alternatief ontwikkelingsmodel volgden als ‘modellanden’ werden bestempeld.
In de jaren 1989-2002 verschuift de actiefocus naar de promotie van de eerlijke en duurzame internationale handel. De producten die in de wereldwinkels onder het label ‘Fairtrade’ worden aangeboden worden geselecteerd op basis van de meerwaarde die ze opbrengen voor de partners-producenten in de derdewereldlanden. Daartoe worden in 1990 richtlijnen en criteria vastgelegd inzake duurzame ontwikkeling en milieuvriendelijk produceren. In deze criteria wordt nadrukkelijk aandacht gevraagd voor onder meer de culturele eigenheid, de positie van de vrouw, mensvriendelijke arbeidsvoorwaarden en het versterken van de sociale, politieke economische en culturele weerbaarheid. In 1995 werd ook de ideologische basis van de beweging aangepast, wat zeker niet los kan worden gezien van de nasleep van de val van de Berlijnse muur. Het woord ‘socialisme’ wordt in de Basistekst geschrapt, maar kapitalisme wordt nog steeds afgezworen en er worden nieuwe klemtonen gelegd op duurzame ontwikkeling en op de ethische waarden die voorop moeten staan bij het streven naar eerlijke en rechtvaardige handel. De afwijzing van het kapitalisme zal evenwel geen beletsel vormen voor de invoering van moderne technieken zoals voorfinanciering, leningen voor investeringen van de partners, kwaliteitscontrole en productontwikkeling.
De periode van 2002-2011 staat nagenoeg volledig in het teken van de faire handel. In maart 2002 wordt het onderdeel ‘Fairtrade’ uit de vzw Oxfam-Wereldwinkels gelicht en omgevormd tot een zelfstandige coöperatieve vennootschap die al vlug met haar producten de weg zal vinden naar de commerciële winkelketens. Daarbij zal de zorg om niet financieel afhankelijk te worden van de grote ketens een belangrijke factor blijven in de bedrijfspolitiek.
De nieuwe coöperatie voert een gestroomlijnd commercieel beleid met een steeds ruimer aanbod, gebruikt marketingtechnieken en voert een winkelconcept in. Kenmerkend is ook de introductie van de keurmerken zoals Max Havelaar, waarvoor de inspiratie in Nederland werd gehaald, maar waar bij de toekenning van het label eigen criteria gelden die veeleisender en principiëler zijn.
In het hoofdstuk ‘De vijf P’s van Oxfam-Wereldwinkels’ verstrekt de auteur aanvullende informatie over de personeelswerking, de kanalen die gebruikt worden voor informatie en bewustmaking, de samenstelling van het productengamma, de politieke werking en de partners-producenten. Het boek wordt afgesloten met een samenvatting van de wezenlijke kenmerken van de beweging en met een overzicht van de uitdagingen waarvoor Oxfam-Wereldwinkels op termijn het hoofd zal moeten bieden. Uit het boek kan duidelijk besloten worden dat Oxfam-Wereldwinkels alleszins geen verstarde beweging kan worden genoemd: de streefdoelen, de actieterreinen, de partners en de werkingsmethodes werden steeds aangepast aan de veranderende omstandigheden. Dat gebeurde niet om de huik naar de wind te hangen en resulteerde zeker niet in een verloochening van de basiswaarden van de beweging. Alles werd met name in het werk gesteld om in de spelen op de actualiteit en om de slagkracht te behouden en te versterken.
Met dit boek krijgt de lezer niet alleen de geschiedenis van deze beweging gepresenteerd, maar meteen ook een relaas over de belangrijkste maatschappelijke thema’s die de publieke opinie beroerden. De lectuur wordt bovendien nog aantrekkelijker gemaakt door de foto’s uit het archief van de beweging en zeker door de talrijke reproducties van de spraakmakende affiches die voor de beweging werden ontworpen door bekende grafische kunstenaars en reclamebureaus. Een onderhoudend en smaakvol boek, desgevallend voor bij de koffie... [Robert Antonissen]
Redactie Vlabin-VBC
Met dit boek presenteert de auteur, socioloog en voormalig redacteur bij Oxfam-Wereldwinkels, zijn studie over veertig jaar Oxfam-Wereldwinkels. Hij beschrijft het ontstaan, de ontplooiing, de strategische opties en realisaties van de Vlaamse tak van Oxfam-België vanaf de opening van de eerste wereldwinkel in 1971 in Antwerpen tot heden. De auteur koos niet voor een chronologisch verhaal maar opteerde voor een thematische benadering. We kunnen duidelijk besluiten dat Oxfam-Wereldwinkels geen verstarde beweging is: de streefdoelen, de actieterreinen, de partners en de werkingsmethodes werden steeds aangepast aan de veranderende omstandigheden. Dat resulteerde niet in een verloochening van haar basiswaarden, wel werd alles in het werk gesteld om de noodzakelijke slagkracht te bewaren. De lezer krijgt niet alleen de geschiedenis van een klemtoonverleggende beweging gepresenteerd, maar ook een relaas over de belangrijkste maatschappelijke thema's die in dezelfde periode de publieke opinie beroerden. De foto’s en talrijke reproducties van spraakmakende affiches illustreren dit fraaie boek. Tweekleurendruk, bibliografie achteraan.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.