Zwart /wit : een verhaal over onrecht
Jon Ewo
Jon Ewo (Auteur), Maaike Lahaise (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Davidsfonds/Infodok, 2010 |
YOUNG ADULT : EWO |
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
2 items magazijn |
Davidsfonds/Infodok, 2010 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : EWO |
00/00/0000
Een maatje meer
Een maatje meer
XXL: een maximalistische roman over het leven, de liefde en de grote snoek van de Noorse auteur Jon Ewo verscheen drie jaar geleden al in zijn land, maar werd nu pas naar het Nederlands vertaald. Wie zich zijn succesverhaal De zon is een maffe god (Davidsfonds, 2001) herinnert en daar weg van was, kan op beide oren slapend lezen: XXL is weer een kanjer van een jongerenverhaal. Ewo deelt XXL niet op in hoofdstukken, maar in 'vissen'. Klinkt absurd, maar het heeft alles te maken met het verhaal. Dat vertelt namelijk over twee jongens, Bud en zijn neef Jerry, die een week lang elke dag gaan hengelen en hun vangst 's avonds aan Buds ouders voorschotelen. Soms is het een forel, soms maar een handvol petieterige visjes waar ze dan een flauw soepje van koken. Rond dat hengelen en die visvangst weeft Ewo zijn verhaal. Voor elke vis een dag, voor elke dag een bepaald soort vis en ? daarmee samenhangend ? de gebeurtenissen.
Wervelwind
Bud en Jerry zijn elk jaar een week samen: die week dat Jerry komt logeren. Bud weet bij voorbaat dat ze met Jerry en zijn koffers een wervelwind in huis halen, maar deze zomer zijn de tegenstellingen tussen de twee kerels wel heel erg uitgesproken. Dit is namelijk de zomer dat Bud zich op school behoorlijk in nesten heeft gewerkt. In de gymzaal werd op het einde van het schooljaar brand gesticht en Bud is de hoofdverdachte. Wil hij zijn kans op een opleiding als automonteur niet mislopen, dan moet hij binnen de week aan de schoolpsycholoog uitleggen wat hij precies met de brand te maken heeft en waarom. Net die week kondigt Jerry zijn komst aan.
Stand van zaken als Jerry in Buds slaperige woonplaats Tipling van de bus stapt: Buds zelfvertrouwen is zo goed als weg. Hij is dik, XXL zeg maar, maar voelt zich klein als een muis. Bovendien vindt hij van zichzelf dat hij niks te vertellen heeft, en dus zwijgt hij veelal. Zijn ouders, professoren-naturisten, hebben geen al te hoge pet meer van hem op.
Jerry is zijn absolute tegenpool: flamboyant, bijzonder rad van tong, blakend van levenslust en... opportunisme. In nauwelijks een uur tijd heeft hij zich in Tipling al drie doelen gesteld: het hele huis van Buds ouders helpen schilderen, Buds beste vriendin Selma versieren, en ? het laatste moet het tweede doel dienen ? om indruk te maken: de Kanjersnoek vangen, de allergrootste vis uit de meren rond Tipling. Voor dat laatste doet hij Bud een boek uit de bieb stelen: De vis van mijn leven van Henry Walden, een soort handleiding voor het betere hengelen.
Ewo schetst de zeven dagen die de jongens samen doorbrengen, vis per vis. Die dagen zijn opgedeeld in aparte kleinere hoofdstukjes, met tussentitels. Daartussen vinden we nog de mails die Bud aan Starbokk, de schoolpsycholoog, schrijft én citaten uit Henry Waldens boek.
Niet nieuw meer, deze mengelmoes aan genres in de adolescentenliteratuur, maar Ewo overdrijft niet en houdt het allemaal geloofwaardig, evenwichtig en overzichtelijk. De brieven aan de schoolpsycholoog zijn een handige flashback-truc om Buds geheim te onthullen en te doen begrijpen. De uiteenzettingen over het vissen zijn even praktisch als filosofisch en boeiend, ook al neem je als lezer zelf nooit de hengel ter hand.
Maggie
Al op hun eerste hengeltocht lopen Bud en Jerry de bloedmooie Maggie tegen het lijf. Ze blinkt uit in de vissersport en zet de harten van beide jongens in vuur en vlam. Ze is nieuw in het dorp en door haar in het verhaal te introduceren, kan Ewo de mooiste spanningen en lijnen uitwerpen tussen vier jongeren: Jerry pendelt tussen Selma en Maggie, Bud is heel close met Selma maar valt als een blok voor Maggie, en Maggie... laat niet met zich spotten.
Van die vier personages is Selma de vlakste. Ze gaat ook door het leven als 'dikkertje' en heeft zich ingeschreven voor een soort reality-show waarin het de bedoeling is dat de deelnemers ?letterlijk dan ? afvallen. Het is zij die in de pilootaflevering Bud rechtstreeks toespreekt vanop het scherm en hem er zo toe aanzet om aan zijn brieven aan de psycholoog te beginnen. Later laat ze zich als een doorsnee onzekere puber toch inpakken door de praatjes van Jerry en leert ze een lesje. Een mooi uitgewerkte vriendschap, die tussen Bud en Selma. Maggie manifesteert zich als iemand met meer persoonlijkheid. Ze is vriendelijk, maar kordaat en lijkt de enige in Buds directe omgeving die door Jerry's eindeloze praatjes heenkijkt.
Jerry en Bud leunen dan wellicht het dichtst aan bij Ewo zelf. In zijn succesverhaal De zon is een maffe god liet hij ook al een heel levenslustig personage opdraven. Jerry is net zo. 'Een knetterende lont', een 'springvloed', iemand die geen seconde kan stilzitten, achter elke hoek een nieuw avontuur ziet en voluit leeft. Maar ook iemand die zich overal uitpraat, zelfs al gaat dat ten koste van anderen. En iemand die op sommige dagen ook als een 'halfdode spiering' uit bed stapt en Bud vraagt om hem op te peppen.
Bud, die gepest wordt vanwege zijn gewicht (het is niet voor het eerst dat Ewo dit autobio-gegeven aansnijdt, zie ook Zwart/wit, Davidsfonds 2006) spiegelt zich voortdurend aan Jerry, waardoor zijn zelfbeeld nog meer deuken dreigt te krijgen. Jerry kan elke meid versieren, Jerry wordt op handen gedragen door Buds ouders, Jerry weet altijd wat gezegd. Het is alweer Selma die Bud doet inzien dat het leerproces ook wederzijds is. Want soms hunkert Jerry er ook naar om zoals Bud de essentie te kunnen vatten in een woordje als 'ugh'. 'Soms zoek ik me rot naar het kleinste woordje', geeft hij toe. En het duurt ook niet al te lang voor Jerry bij Buds ouders en bij de meiden door de mand valt. Aan het einde van de rit komt de lamme en goedzakkige Bud als grotere overwinnaar uit de bus dan zijn schijnbaar onoverwinnelijke neef. Jerry verwijt Bud een gebrek aan levenslust en positivisme. Maar Bud beleeft de dingen anders. 'Ik begrijp hoe de Kanjersnoek zich voelt', zegt hij. 'Hij heeft dezelfde aard als ik. Hij houdt van een leven in het halfdonker.' Vandaar dat Bud af en toe in zijn kleerkast kruipt, om te huilen of na te denken, of gewoon om stilte te vinden. Ewo weet ook Buds proces mooi te vatten. 'Een leven dat alleen van mij is. Dat zou ik willen.' 's Nachts, in het prieel van zijn grootvader en met de brieven die hij op zijn computer schrijft, zet hij langzaam stappen naar dat nieuwe, eigener leven.
Opnieuw een Ewo-boek over graag leven, dus. En over typische adolescentenworstelingen. Daar kan niets anders bijhoren dan een flitsende taal en stijl, en ook hierin toont Ewo zich opnieuw een kunner. De metaforen van hengelen, aan de haak slaan, noem maar op, zijn soms misschien wat doorzichtig uitgewerkt. Daar staat de parallel tussen de witte gymtoestellen van de hatelijke leraar Valen en het witten van de huisgevels dan weer symbolisch subtieler tegenover. Het is alsof Bud door het witten van het huis opnieuw vat krijgt op zichzelf. Buds ouders mogen dan wat karikaturaal zijn uitgewerkt, met een nogal afwezige moeder, het zijn dan ook nevenfiguren: van de ontleding van zijn jongeren heeft Ewo goed werk gemaakt. Geen zwartwitkarakters, maar figuren met zoveel kanten en facetten dat je ze beurtelings sympathiek en zielig, te lam of te dom of geweldig vindt.
Dat Ewo erg van deze personages houdt, blijkt uit het feit dat hij een vervolg op XXL plant.
Een originele story dus, deze XXL, waarvoor Ewo zich zowel door Moby Dick van Melville als door On the Road van Jack Kerouac liet voeden. Maar Ewo's taal blijft wel een typische onnavolgbare Ewo-taal: een woordenvloed met een sneltreinvaart die geen seconde verveelt en waarbij hij tussendoor een blik fantastische en unieke taal- en situatiehumor opentrekt. Een boek over jonge vriendschap, eerste liefde en typische puberproblemen. Een boek ook over platte forellen, verliefde voorns en dikke snoeken, waarbij zelfs de liefde wordt verklaard aan de hand van een baars in de brievenbus. Een boek waarin de problemen zich opstapelen en dingen af en toe iets te toevallig zijn. Maar bovenal een voelgoedboek dat toch verre van oppervlakkig is en op een hoogst originele manier jongeren naar zichzelf doet kijken en misschien ook in zichzelf doet geloven. Ewo is een maffe schrijver. [Annelies De Waele]
Hendrien Kars-ten Cate
Bud (16) heeft een klus te klaren: hij moet de schoolpsycholoog uitleggen hoe het zat met die brand. Maar neef Jerry komt logeren, en 'zelfs in een muizenhol ben ik niet veilig als hij aan de horizon verschijnt'. Zwaargewicht Bud (105 kilo), onzeker, genegeerd door zijn hooggeleerde ouders, is de tegenpool van overactieve spraakwaterval Jerry ('Heb ik gelijk of heb ik gelijk?'). Jerry sleept Bud mee om de Kanjersnoek te vangen en meisjes te veroveren. In de ik-vorm - soms vanuit de 3e persoon als hij zich een muis, wolfsjongen of demon waant - verslaat Bud als voice-over de gebeurtenissen. Met kijkjes vooruit ('spoedig zal blijken dat het noodlot slechts aan een opwarmronde bezig is') en terugblikken; filmisch en geestig, visgerelateerde begrippen (watertanden, visserslatijn, een knipoog naar Moby Dick). Zeven hoofdstukken (met vissennamen) in subhoofdstukjes, per weekdag een moot. In het staartje belooft de schrijver een vervolgdeel. De kaleidoscopische compositie van een korte tijdspanne doet denken aan 'Verleden week' van Aidan Chambers. Paperback; het groene omslag met prominente rode XXL oogt als een catalogus van visgerei. Non-conformistische, dynamische, geestige jeugdroman van de auteur die voor 'De zon is een maffe god' (2001) een Zilveren Zoen kreeg. Vanaf ca. 14 jaar.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.