Filosofen van de 20e eeuw : een hoorcollege over acht moderne denkers
Herman Philipse
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Prometheus, 2009 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 204 PHIL |
31/12/2010
Goede filosofie moet zich permanent mengen in het publieke debat. Pure abstracties en theoretische bespiegelingen kunnen wel wetenschappelijk verantwoord zijn, maar hun invloed blijft meestal beperkt tot de academische wereld. Filosofie heeft ook een maatschappelijke taak en dient zich te richten op de concrete vragen van de samenleving. De Nederlandse filosoof Herman Philipse staat bekend om zijn directe reacties op het maatschappelijke en politieke gebeuren, die hij op een populaire wijze voor een breed publiek ter sprake brengt. Het voorliggende boek is een bundeling van columns en opiniestukken uit NRC Handelsblad en enkele belangrijke filosofische tijdschriften, waarin de auteur meestal uitgaat van acute problemen of hete hangijzers die zich op dat moment stellen. Al dateren sommige al uit 1996, toch blijven ze duidelijk hun actualiteit behouden, zeker nadat de auteur hier en daar enkele minieme aanpassingen heeft aangebracht.
Als uitgesproken atheïst deinst Philipse er niet voor terug om centrale vragen rond religie aan te pakken, zoals de plaats van de Bijbel in de politiek, de rol van de verlichting, de betekenis van de opstanding van Jezus en het religieuze relativisme. Staaltjes van scherpzinnige kritiek zijn Philipses polemiek met de gerenommeerde theoloog Harry Kuitert over de overdreven pretentie van de theologie als wetenschap en zijn kritische ondergraving van de formule over het regeren 'bij de gratie Gods' van de Nederlandse Koning(in).
Een ander boeiend thema is de immigratie- en integratieproblematiek. Zijn reactie op de verkiezingsoverwinning van Pim Fortuyn en Leefbaar Rotterdam (maart 2002) kan de lezer betrekken op het actuele fenomeen Wilders. De tekst over identiteit en hoofddoekjes (2004) kunnen we dan weer in verband brengen met het huidige identiteitsdebat in Frankrijk.
Wat de moraal betreft, gaat Philipse dieper in op twee praktische fenomenen. Aan de hand van Heideggers nazismeverleden laat hij zien hoe deze beroemde filosoof na de Tweede Wereldoorlog eigenbelang doet primeren op waarheid. Gelovige mensen die vrezen dat alles toegelaten is als God niet bestaat, verwijst de auteur naar de stellingen van Charles Darwin over de evolutie van onze morele emoties, die ons nopen tot een vrije keuze om al dan niet moreel te zijn. De afsluiter van het boek is een echt filosofisch doordenkertje in de vorm van een virtueel interview met René Descartes over de hel van de filosofen. Een vleugje cynisme, maar tegelijk een speelse eyeopener.
Herman Philipse bewijst met dit boek dat het zinnig kan zijn een bundeling te maken uit her en der verspreide teksten. Met een vlotte pen brengt hij ernstige problemen op een pittige manier ter sprake, en nodigt hij lezers uit om zelf kritisch na te denken over wat er in onze samenleving gebeurt. [Willy Deckers]
Dr. D.G. van der Steen
Herman Philipse is een meester op het wijsgerig floret: snel, elegant, scherp en altijd correct. Maar er is meer. Hoogleraar filosofie, eerst in Leiden, nu in Utrecht. Boeiend spreker en begaafd didacticus, getuige onder meer zijn reeksen hoorcolleges op cd bij Home Academy. En ten zeerste doordrongen van zijn morele plicht als academicus om waar mogelijk een bijdrage te leveren aan het publieke debat. Van dat laatste getuigt deze bundel. Hij bevat een selectie uit de lange reeks artikelen die Herman Philipse in de loop der jaren heeft geschreven voor een breed publiek, over theologie en monarchie, over immigratie en integratie, over evolutie en religie en ethiek. Gedreven, goed gedocumenteerd en zorgvuldig geargumenteerd, maar bij Philipse gaat dat altijd samen. Samen ook met een vleugje ironie en een beetje zelfspot. Met bronvermeldingen in voetnoten en een register.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.