Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Harmonie, 2009 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 355 |
Besprekingen
31/12/2009
In zijn lijvige debuutroman Een goed jaar voor de rozen behandelde Ben Crom uitgebreid de heikele thematiek van oorlogsgruwel en verraad binnen de besloten joodse gemeenschap. De geschiedkundig correcte informatie werd in een pseudospannende whodunit verpakt, met flink wat belerende monologen die de didactische functie van kinder- en jeugdliteratuur ruimschoots ondersteunen. Opvolger De eendenkooi blijkt nogal eenzijdig op dezelfde leest geschoeid. Wie zich niet laat afschrikken door de weinig aantrekkelijke voorflap ? een donkerblauwe eendenafdruk tegen een grijze achtergrond ? wordt geconfronteerd met drie ik-vertellers. In een eerste verhaallijn onderneemt protagoniste Max met haar vader een tripje naar het eiland Terschelling. De dubieuze vader-dochterrelatie wordt door Max als scherp observator van binnenuit beschreven, wat een vlot leesbaar relaas oplevert. Aangezien Crom slechts met mondjesmaat informatie aanreikt, blijf je als lezer net zo ontwetend als de hoofdpersonages, wat de empathie verhoogt. Vader Leons fascinatie voor de eendenkooi en kooiker Wertheim leest aanvankelijk bevreemdend, maar wordt grondig uitgediept. Hoewel bijwijlen vlot en onderhoudend geschreven, bedient Crom zich al te gratuit van de clichématige ingrediënten van de modale adolescentenroman: protagoniste wordt tijdens een uitje ? en dus ontheven aan de strakke grenzen van tijd en ruimte ? in een familiegeschiedenis ingewijd. Vervolgens verspringt de focalisatie naar vader Leon, die vertelt hoe Wertheims levensloop nauw verbonden is met die van Max' opa. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zorgde laatstgenoemde ervoor dat Wertheim de gruwel in de concentratiekampen kon overleven. Om een eenzijdige benadering van de oorlogsthematiek te vermijden, 'verluchtigt' Crom zijn relaas met lange monologen van kooiker Wertheim over de werking van een eendenkooi. Net als in zijn debuut wordt informatie voortdurend zo verpakt, wat al snel monotoon aandoet. Bovendien lezen de geforceerde parallellen tussen een eendenkooi en de Duitse concentratiekampen wel erg misplaatst! Crom voert heel wat ethische kwesties aan, maar schraagt ze onvoldoende in een zinvolle historische context, waardoor deze passages aan diepgang inboeten. Een derde verhaallijn geeft opa Konrads visie op de gebeurtenissen, waarbij nog meer geheimen aan het licht komen. Deze wat warrige biecht was beter achterwege gebleven; het maakt de toch al complexe plot onnodig zwaar en voegt weinig aan het verhaal toe. Tijdens de onthullingen van de niet al te fraaie familiegeheimen worden Max' reacties handig omzeild. Haar gevoelens en gedachten, nota bene als protagoniste, worden slechts in een kort hoofdstukje achteraf toegevoegd. De wat overspannen schuldvraag waarmee vader Leon zijn dochter ? én de lezer ? aan het einde nog snel opzadelt, komt daardoor nergens tot zijn recht en blijft een ongefundeerd gegeven.
In een interview verduidelijkte auteur Ben Crom zijn poëtica: met zijn jeugdromans wil hij zowel gedegen wetenschappelijk onderzoek leveren als het maatschappelijk belang dienen. Een ambitieus project, dat wel, maar aan de literaire en structurele component van zijn boeken wordt zo weinig aandacht besteed, dat de informatieve en maatschappelijke waarde nergens tot hun recht komen. [Jürgen Peeters]
H.J.H. Hessels
Een 15-jarig Duits meisje gaat met haar vader voor een korte vakantie naar Terschelling. Daar wordt ze, mede door een rondleiding door een eendenkooi, een bezoek aan een kooihuisje en de verhalen van haar vader, geconfronteerd met het oorlogsverleden van haar overgrootvader en grootvader. Een vrij spannend, ietwat belerend verhaal waarin in kort bestek de thema's schuld en boete, gekoppeld aan de Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging, goed uitgewerkt worden. Door de redelijke karaktertekening, de verrassende finale en aardige informatie over eendenkooien op Terschelling een zeer leesbaar geheel. In 2007 verscheen het debuut van de Nederlandse schrijver (1962), de jeugdroman 'Een goed jaar voor de rozen'*. Deze tweede roman is ook geschikt, maar niet uitdrukkelijk bedoeld voor jongeren. Paperback; normale druk. Vanaf ca. 14 jaar.
De eendenkooi
Hilde Ramboer
ua/an/22 j
Max begrijpt eerst niet waarom haar vader haar verrast met een weekendje op Terschelling, net nu haar opa op sterven ligt. Maar het verblijf blijkt een zoektocht te worden naar een oorlogsverleden. Deze roman gaat over collaboratie, verraad, de jodenvervolging, waarbij de confrontaties scherpe emoties oproepen van schuld en onschuld, van boete en verzoening. De vader van Max zoekt op Terschelling de oude Wertheim op. Deze leeft eenzaam in een grote eendenkooi, waar hij als kooiker wilde eenden vangt. Het bizarre is dat hij deze niet vangt om te slachten en te verkopen. Neen, hij ringt ze en geeft ze opnieuw de vrijheid. Als schuldvereffening voor zijn daden in de oorlog wil hij 67.330 eenden vangen, ringen en weer de vrijheid geven. Deze symbolische daad houdt verband met de even zovele joden die door zijn toedoen getransporteerd werden naar het concentratiekamp Auschwitz en omkwamen in de gaskamers. Als jood werd hij door de grootvader van Max voor de keuze gesteld: zelf mee op transport ofwel meewerken met de SS om de joden naar de kampen af te voeren. Het bewijs van de collaboratie zit vervat in een brief die Wertheimm bij zich heeft. Max’ vader wordt geconfronteerd met een ernstige gewetenskwestie. Wil hij die beruchte brief wel openmaken? Heeft het zin om zijn vader te confronteren met zijn oorlogsverleden, net nu hij op sterven ligt? Wanneer Max’ vader Wertheim confronteert met zijn verleden krijgt de reeds ernstig zieke Wertheim een beroerte. Hij is er het hart van in dat hij nog maar 67.199 eenden geringd heeft. Max neemt in het geheim de opdracht op zich om de overige eenden te vangen, te ringen en vrij te laten. Haar vader ontdekt dit en samen maken ze de opdracht af. Wanneer ze later Wertheim opzoeken in het ziekenhuis kan hij rustig sterven. Max weet ook de beruchte brief met het oorlogsverleden van haar grootvader ongeopend te verbergen in de eendenkooi. Zo lost Max de tweestrijd op bij haar vader, die worstelt met de erfenis van schuld en collaboratie van diens eigen vader. Welke waarheid zal het zijn? Is het niet beter het verleden te laten rusten voor deze oude stervende man? Het boek heeft een ingewikkeld script waarbij het als lezer moeilijk te volgen is welk hoofdpersonage aan het woord is. De diep dramatische thematiek vergt een zekere maturiteit van de lezer. De eendenkooi en de functie van kooiker worden gedetailleerd toegelicht en dit biedt interessante informatie. Tevens heeft de eendenkooi een symbolische betekenis. Voor Wertheim betekent het geïsoleerde verblijf zijn gevangenis en boetedoening om in het reine te komen met zijn geweten. Deze roman biedt een aangrijpende vertolking van menselijke geschiedenissen in oorlogstijd waarin het willen overleven “ten koste van” een persoonlijk gezicht krijgt. Het boek eindigt met een mooie positieve wending: de verzoenende acties van de jonge generatie symboliseren de hoop op vrede terwijl de oude generatie in rust kan heengaan.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.