De heen-en-weerbrief
Gerda Dendooven
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Querido, 2009 |
VERDIEPING 2 : BABILLE : NATUUR : VERHALEN : DEND |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Querido, 2009 |
JEUGD : VERHALEN GEEL (7-8 J.) : DEND |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Querido, 2009 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DEND |
31/12/2009
Hoog en laag, oud en nieuw, humor en ernst, algemeen Nederlands en tussentaal, Gerda Dendooven houdt ervan dat alles te mengen en doet dat nu in een hervertelling van een volksverhaal dat verklaart hoe het varken aan zijn krulstaart kwam. Ze hoorde het als kind van haar vader, die het waarschijnlijk bij Felix Timmermans had gelezen, die het op zijn beurt gehoord had toen het nog als oraal volksverhaal leefde. Zo'n verhalen, waarin een klein aspect van de werkelijkheid ludiek verklaard wordt, vind je in orale vertelculturen over de hele wereld. Het is aangenaam dat ze herverteld worden in hedendaagse prentenboeken, maar het is afwegen tussen de strekking van het originele verhaal en hedendaags taalgebruik en problematiek. Dendooven bereikt een goed evenwicht, al klutst ze er wel veel hedendaagse en idiosyncratische elementen doorheen.
Een eerdere versie van dit verhaal verscheen in de bundel Dierbaar, in 2007 uitgebracht in kader van de Antwerpse tentoonstelling 'Dierenplezier in het Rockoxhuis' (De Leeswelp 2007, nr. 5, p. 186). In de nieuwe versie zijn zinnen gewijzigd en toegevoegd, vooral aan het einde. Er is geen sprake meer van "God" maar van "goede vader" en "lieve heer". Ironisch genoeg verwijzen deze neutralere termen nog meer naar de christelijke traditie dan 'God' ? dat laatste gebruiken moslims nl. ook, de andere twee niet. Het prentenboek ademt nog duidelijk de volksdevote, katholieke sfeer uit van de originele vertelling. De belangrijkste wijziging ligt in de illustraties: de eerdere versie van het verhaal bevatte enkel een prent van een vrolijk varken, in het zwart, met roze randen en stippen. Het prentenboek is volledig geïllustreerd en gaat helemaal voor roze, en andere zachte kleuren, die verrassen na het overwegend zwart-rode palet van Dendoovens vorige boeken.
Bij de creatie merkt de engel Gabriël op dat de dieren niet "afgewerkt" zijn: geen veren, schubben, pels, en ook geen naam. Roze en bloot lopen ze rond in een besneeuwd landschap (al dat wit vertolkt het nieuwe van de schepping en geeft het verhaal een serene achtergrond). Wanneer Gabriël "Onze Goede Vader" wijst op de onaffe en verwarde dierenwereld, reageert die eerst gepikeerd, maar besluit dan toch naar de aarde af te dalen om de roze dieren aan te kleden en te benoemen. Met verf, kunsthaar en een krultang geven hij en zijn engelen de dieren hun typische voorkomen, en een naam is ook vlug gevonden. Wanneer ze klaar zijn en weer ten hemel willen stijgen, komt nog een "roze stip" aangerend. Het had zich van de spanning overslapen maar wil nu graag een naam en vleugels. De goede vader heeft echter geen zin meer om te werken. Bij aandringen plukt hij dan maar een ster uit de hemel, warmt er de krultang mee op, krult het staartje van het varken en recht zijn oren.
"En zo komt het dat het varken nog steeds bloot is en roze maar hele mooie flaporen en een prachtige krulstaart heeft ? best handig aan het spit ? en twee namen: zwijn en varken. Zoals de kat, die ook wel poes wordt genoemd, en de kip ? het kieken dus. Enfin, als de wind goed staat, dan klimt het varken in een boom, draait snelsnelsnel met zijn staart, flappert flapflap met zijn oren en probeert te vliegen. En naar het schijnt is het hem zelfs al een keertje gelukt. Heel even maar. Al heeft niemand dit ooit gezien. Tenzij Gabriël, misschien. Of de Goede Vader. Als hij niet net tv aan het kijken was."
Deze laatste pagina uit het prentenboek illustreert hoe Dendooven het volksverhaal aanpakt. De wending "en zo komt..." is traditioneel en vat de verklaringswaarde van het verhaal samen. Maar Dendooven voegt er van alles aan toe. Enerzijds stimuleert het extra verhaalelement over het verlangen van het varken om te vliegen de nieuwsgierigheid van de kleuter. Het hele boek door voegt Dendooven zo'n extra narratieve en visuele elementen toe aan de originele plot. Anderzijds pompen de brutale grapjes ? het spitvarken, (Vlaamse) spreektaal ("kieken", "enfin", "snelsnelsnel", "flapflap"), de uitsmijter over God die tv kijkt ? ondeugd in het verhaal. Die grapjes komen in het hele boek voor en zijn typisch voor Dendooven. 'Heilige' personages zijn al te menselijk, met dagelijkse beslommeringen en gebreken. De oude engel Gabriël moet nog veel op zijn trompet oefenen voor het ergens naar lijkt, en de Goede Vader zelf is vlug gestoord, zeker wanneer hij zijn favoriete tv-programma's moet missen. Tv dus in een oud volksverhaal, alsook krultangen, haardrogers, interviews, praatgroepen en plaatselijke kringen, het hedendaagse interieur van Gods woning, en tal van andere anachronistische zaken in woord en beeld. Het is allemaal deel van de ironische, postmoderne insteek van Dendooven op traditionele genres, die, hoewel allang niet meer nieuw, nog steeds aanstekelijk werkt. De toevoegingen en grappen doen daarbij geen afbreuk aan het originele volksverhaal. De verklaring van hoe het varken aan zijn staartje kwam, geldt nog steeds onverkort.
Omdat Dendooven een heleboel wendingen en frasen uit het originele volksverhaal parafraseert, komen de anachronismes en grappen abrupt en bruut over ? wat volstrekt haar bedoeling zal zijn geweest. Meest abrupt is wel de dubbele pagina met silhouetten van dieren die de lezer/kleuter zelf dient in te kleuren en benoemen. Een beetje de schepping mee afwerken. En waarom niet, wanneer de Goede Vader het zelf niet altijd even goed doet. [Chris Bulcaen]
Drs. A.W.M. Duijx
De oude engel Gabriël vindt dat 'onze goede vader' zijn scheppingswerk niet helemaal goed heeft gedaan, want alle dieren zijn zonder pels. Hij weet met enige moeite de Goede Vader te overreden om één dag naar de aarde te gaan om de dieren hun kenmerkende vacht en naam te geven. De dieren weten niet goed wat ze kunnen verwachten, maar komen allemaal op tijd opdagen. Alleen het roze beest komt te laat en eigenlijk heeft de Goede Vader geen zin meer. Toch krijgt het dier zijn naam en zijn krulstaart. Schitterende, eigentijdse literaire bewerking van een oud volksverhaal. Het verhaal is gelardeerd met moderne elementen (er mag geen pers aanwezig zijn) en uitspraken ('ik wil vanavond naar idool kijken op tv'), waardoor het een uitermate humoristisch karakter krijgt. De Goede Vader wordt als een mopperige man neergezet, die snel op zijn teentjes is getrapt. De illustraties in zachte tinten (veelal groen en roze) en over beide pagina's gespreid, beelden de tekst briljant uit. Alle dieren krijgen hun karakteristieke kenmerken, zoals de koe die graag zwart-wit wil zijn. Vanaf ca. 4 t/m 7 jaar.
Ilse Trimborn
ua/an/22 j
Lang, heel lang geleden, in de tijd dat de dieren nog spraken, werd in een oud volksverhaal al verteld hoe het varken aan zijn krulstaart kwam. En dieren die praten, ja, die zijn er ruimschoots in dit verhaal. Op een mooie dag komt de engel Gabriël tot het besluit dat de dieren niet echt goed afgewerkt zijn: groot of klein, poten of niet, ze hebben enkel vel en dat is het. De engel doet zijn beklag bij de Goede Vader, die zich na wat gemopper en gehum laat overhalen om de dieren een vacht en een naam te geven. Zo gezegd, zo gedaan en op de grote dag staan alle dieren klaar om beschilderd, gekruld en dies meer te worden. Allemaal, behalve eentje. Het roze ding komt pas aan als God klaar staat om weer ten hemel te stijgen. Uiteindelijk warmt onze Lieve Heer de krultang op en bezorgt het dier, dat voortaan met twee namen door het leven zal gaan, een krul in zijn staart. Iedereen tevreden dus! In de haar kenmerkende stijl heeft Dendooven zich dit verhaal, dat ook door Felix Timmermans werd neergepend, eigen gemaakt. Het resultaat is een moderne, bij momenten zeer humoristische en literair hoogstaande versie. Zo blijkt God een lichtjes televisieverslaafde brombeer te zijn – ik wil vanavond nog naar Idool kijken op tv- die kickt op media-aandacht en van alle markten thuis is, getuige zijn gitaarles en talenkennis; kan de oude Gabriël niet meer fatsoenlijk op zijn trompet blazen en zijn de dieren niet allemaal even slim. De aandachtige lezer kan smullen van diverse taalspielereitjes en ondertussen nog zijn eigen accent aan het boek geven door middel van de doe-het-zelfpagina in het boek. Naast de krachtige tekstbewerking heeft Dendooven door het dominante gebruik van de roze kleur in haar tekeningen ook bewust de aandacht naar het varken getrokken, het beestje waar het uiteindelijk toch allemaal om draait in dit boek. Dendooven heeft weer een hoogtepunt aan haar al rijke oeuvre toegevoegd.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.