Ik had me de wereld anders voorgesteld
Anil Ramdas
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Bezige Bij, 2009 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 5782 |
31/12/2009
Vooraleer je dit boek begint te lezen, moet je weten dat de auteur zijn jeugd in Paramaribo heeft doorgebracht. Achter het relaas over de huidige Surinaamse maatschappij, zit een drang die van de auteur meer maakt dan een vlijtige journalist: "Waarom zat ik met eigenaardige gevoelens van heimwee, onbestemde gevoelens over hoe het zou zijn geweest als ik nooit uit het land was vertrokken? Zou ik organisch mee zijn gegroeid in dit wereldje, zou ik ook grote woorden lenen om het kleine leven te verontschuldigen? Zou ik Suriname ook vooral vergeven voor wat het was?"
Anil Ramdas verbleef van november 2006 tot eind 2007 in de stad en zijn ergernis begint al te spelen wanneer zijn hotel geen draadloze internetverbinding blijkt te hebben. Iets van de zelfgenoegzame Nederlander kleeft Ramdas wel degelijk aan. En zijn stelling over Suriname dat het een land is dat zijn toekomst links laat liggen en verzandt in een troosteloze moedeloosheid, is hardnekkiger dan de realiteit die de journalist toch met een zekere objectiviteit zou moeten proberen weer te geven. Subjectiviteit en objectiviteit lopen hier gevaarlijk door elkaar en als lezer weet je niet echt waar het ene begint en het andere ophoudt. Ramdas schrijft zich daardoor in in een trend in de huidige reisliteratuur die het onmogelijk maakt een betrouwbaar beeld te krijgen van het beschreven onderwerp.
Zonder dat het is aangegeven, valt dit reisverslag ? dat gedeeltelijk als een blog voor een Nederlandse krant ontstond ? in twee delen uiteen. Hoofdstuk 17 besluit het eigenlijke relaas (213 pagina's lang) en van hoofdstuk 18 tot het einde van het boek (ongeveer 50 bladzijden) vertelt Ramdas met wat voor "oorspronkelijk plan" hij was vertrokken en hoe hij zijn reis had voorbereid. In een notendop lees je hier de echt belangrijke inzichten over een Nederlandse kolonie die het moederland snel kwijt wilde. De slavernij was immers afgeschaft (1863) en de plantages verkommerden. Hier beschrijft Ramdas ook waarom hij onbewust zijn eerste plan bijstelde. Tussen hem en de stad zit zijn jeugd, die het de auteur onmogelijk maakt min of meer onbevangen op de realiteit af te stappen. Die onbewuste drang wordt in eerste instantie verdoezeld door de vraag wat 'identiteit' eigenlijk is. Ramdas' definitie kleurt het hele boek: "Ik kreeg, zoals ze in de sociale wetenschap zo deftig zeggen, een meervoudige identiteit. Vroeger leek er een essentie te zijn geweest, een harde kern waarmee je geboren werd en die zich gedurende je leven slechts ontvouwde, als een lelie in het water. Die kern was er niet meer, of was er eigenlijk nooit geweest. De omstandigheden waarin we verkeerden waren volgens sommige wetenschappers belangrijker dan onze eigen wil, of zoals Marx het in zijn manifest zei: all that is solid melts into air. De harde identiteit vervluchtigt en valt uiteen in vele fragmenten." In Paramaribo hanteert de bevolking echter een totaal tegenovergesteld identiteitsbegrip: iedereen is wat hij is en blijft dat totterdood. Daarom bieden de creolen geen weerstand van betekenis tegen de feitelijke overheersing van de Hindoestanen. Daarom ook wordt volgens de auteur niemand begeesterd door een droom over zijn stad en land. Ramdas schetst in die context een levendig portret van schrijver Albert Helman, die wel een droom koesterde voor Suriname: iedereen moest via degelijk onderwijs een plaats krijgen in een dynamische maatschappij. Helman had tenminste nagedacht over de politieke, sociale en economische organisatie van een postkoloniale maatschappij. Ramdas komt daar niet aan toe. Wellicht omdat hij geen echte visie heeft (want de waarheid is fragmentair en persoonlijk, nooit collectief), omdat hij nooit afstand nam van de stad van zijn jeugd. Vandaar ook de ergernis die overal in dit boek doorklinkt en die ontstaat uit een gefnuikte persoonlijke binding die de auteur met Suriname en Paramaribo heeft.
Ramdas doet er werkelijk alles aan om de troosteloosheid die hijzelf beleeft ook op de stad te projecteren. Daarmee heb ik niet gezegd dat dit geen interessant boek is. Ramdas schrijft goed, heeft stijl, is intelligent. Maar de vraag die mij het hele boek lang bleef bestoken was: lees ik nu echt iets over Paramaribo of lees ik hoe Ramdas vanuit zijn culturele antecedenten Paramaribo ziet? De bewust subjectieve ingesteldheid zit ook een degelijke en politiek bewuste maatschappijvisie in de weg. We lezen hier een sierlijk beeld over een stad die opgaat in de nevelen van de onkunde, van het gebrek aan motivatie en toekomstvisie. Dit zal wel gedeeltelijk de waarheid benaderen. Maar als lezer van reisliteratuur verwacht ik iets meer. Iets wat vertrekt vanuit een politiek en cultureel bewustzijn in een postkoloniale fase en de schemata van het derdewereldland achter zich kan laten. [Bart Vonck]
Michiel van Kempen
Na er jarenlang niet geweest te zijn vestigde journalist/essayist Anil Ramdas zich eind 2006 voor een jaar in de hoofdstad van zijn geboorteland. Hij beschrijft zijn aankomst, de irritaties over een land dat maar niet vooruit wil, een stad die moeizaam de 21ste eeuw in sukkelt. Het boek is vooral ook een confrontatie met het beeld dat hij van het land had vanuit zijn jeugdjaren en een gevecht tegen de (valse) nostalgie. Hindoestanen vormen dan ook het belangrijkste object. Helaas is de auteur er nauwelijks echt op uitgetrokken. Was hij in 'De beroepsherinneraar'* een meester in het portretteren, hier zien we weinig mensen en de meeste ook nog vlak getekend. Van de grote groepen nieuwkomers in Paramaribo: de marrons, de indianen, de Brazilianen krijgt de lezer niets te zien. En waar is de almaar groeiende groep van mensen uit gemengde relaties gebleven? Pas tegen het einde wanneer de auteur een aanval van psoriasis krijgt, schrijft hij pagina’s op zijn oude niveau.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.