Voorbij rennende wandelaars met stokken
Marleen Finoulst
Marleen Rensen (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Aspekt, 2008 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OVER LITERATUUR-SCHRIJVERS : FRAN 855 RENS |
31/12/2009
De tijd dringt. Dit is het moment om de strijd aan te binden met de oorzaken van de angst. Tijd om de handen vuil te maken". We horen Paul Nizan (1905-1940), schrijver, communist en boezemvriend van Sartre ("Nitre et Sarzan"), lid van de generatie intellectuelen die productief werd in de jaren '30, op een kantelmoment in de geschiedenis, toen dictatoriale regimes als de Sovjet-Unie, Nazi-Duitsland en Japan de messen scherpten voor de uiteindelijke confrontatie. De lokroep van de radicale ideologieën was des te groter nu de democratieën, op de knieën gedwongen door de rampspoed van de Eerste Wereldoorlog, er niet in slaagden een passend antwoord te vinden op de talloze problemen die de samenleving na de historische breuk van '14-'18 gingen teisteren. De roep om daadkracht en engagement was groot en uitte zich, in een land als Frankrijk waar schrijvers traditioneel al een grote invloed hadden, ook literair. Schrijven was toen een vorm van politiek bedrijven en moest wel ten dienste staan van het zoeken naar een andere maatschappelijke ordening en een nieuwe mens. Daarmee zetten ze zich af tegen de als decadent beschouwde generatie waarvan Proust het symbool was. "We zijn bevrijd van Proust en van het innerlijk leven", zou Sartre zeggen, die net als zijn bentgenoten van oordeel was dat het verleden niets dan ellende had voorgebracht en enkel nog met heden en toekomst rekening moest worden gehouden. Van nu af aan zou niet meer de esthetiek maar de ethiek, niet meer het individu maar de samenleving prevaleren.
In deze studie wordt deze tijdgeest uitstekend geïllustreerd aan de hand van vier romans van auteurs uit alle hoeken van het politieke spectrum, die, ondanks de ideologische verschillen, opvallende overeenkomsten vertonen. Deze werken zijn Les sept couleurs (1939), een roman in zeven stilistisch onderscheiden episoden die het esthetisch karakter van het fascisme tracht te onderbouwen, van de hand van Robert Brasillach (1909-1945), een romanticus met homo-erotische neigingen die zich door het fascisme totaal heeft laten bedwelmen en na de oorlog zou worden terechtgesteld; de tragische vertelling Gilles (1939), die voor Frankrijk een nieuwe mythologie zocht te creëren, geschreven door Pierre Drieu de la Rochelle (1893-1945), ideoloog van uiterst-rechts met een fascinatie voor oorlog en dood als gevolg van een frontervaring in de loopgraven van Charleroi; Le cheval de Troie (1935), de roman die er juist op uit was de leugenachtige mythen van het verleden aan de kaak te stellen, van de al eerder vernoemde Paul Nizan, een fanatieke partijganger die zich diep teleurgesteld terugtrok na het afsluiten van het Pact tussen Hitler en Stalin; en het wellicht beter bekende epos over de Spaanse Burgeroorlog, L'espoir (1937), van André Malraux (1901-1976). Ondanks de verschillen getuigen al deze werken van het verlangen te ontsnappen aan een wereld onderhevig aan diepe crises en brutale veranderingen, met dezelfde aandacht voor de tijd die onherroepelijk voortschrijdt en dwingend oproept tot engagement.
In deze opmerkelijke studie, die o.m. duidelijk maakt hoezeer "les extrèmes se touchent", wordt nog uitgebreid ingegaan op de inwisselbaarheid van de diverse opvattingen over collectieve identiteit, zoals die tot uiting komen in de begrippen natie, ras, klasse of mensheid, en op een tijdsbegrip waarin eeuwige en onveranderlijke entiteiten besloten liggen. Opvattingen die elkaar, ondanks alles, vinden in het begrip 'hoop', gewoon omdat er, zoals in L'espoir wordt gezegd, "in een wereld zonder hoop niet te leven valt". [Jan Baes]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.