Mijnheer Han
Sok-yong Hwang
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Arbeiderspers, cop. 2008 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 4359 |
31/12/2009
Dat schrijvers putten uit eigen ervaringen is op zich heel gewoon. Maar de ene heeft natuurlijk al wat meer beleefd dan de andere. Neem nu de Zuid-Koreaan Hwang Sok-yong: geboren in 1943 in Mantsoerije, dat toen onder Japans bewind stond, als kind de Koreaanse oorlog meegemaakt, vervolgens zelf als soldaat meegevochten in Vietnam, en in de jaren '90 in eigen land veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf (waarvan hij er vijf uitzat) vanwege een ongeoorloofd bezoek aan Noord-Korea. Tegenwoordig woont Hwang in Londen, vanwaar hij ijvert voor de hereniging van de twee Korea's. Zijn werk is intussen meermaals bekroond en hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste hedendaagse Koreaanse auteurs.
In het Nederlands verscheen eerder al Mijnheer Han (De Leeswolf 2006, p. 15), Hwangs debuutroman uit 1972. Die gaat over zijn eigen verscheurde land, Korea. In De schaduw van de wapens (uitgegeven in de reeks 'Oorlogsdomein') grijpt Hwang terug naar zijn Vietnam-verleden, en dat doet hij met een turf van bijna 750 pagina's. Oorspronkelijk was het weliswaar een werk in twee delen, waarvan het eerste in maandelijkse afleveringen verscheen in een literair tijdschrift (1983-1985). Het tweede deel verscheen pas in 1988, na het begin van het democratiseringsproces en het aantreden van president Roh Tae Woo (overigens ook een Vietnamveteraan).
"De oorlog in Vietnam vanuit Koreaans perspectief" staat op de omslag, en, zoals ook vertaler Remco Breuker aangeeft in zijn uitstekende nawoord, dat is een ongebruikelijk, bij ons haast vergeten, perspectief. Meer dan driehonderdduizend Koreaanse soldaten hebben in Vietnam gediend ? aan de zijde van de Amerikanen, welteverstaan. Ze deden dat niet meteen uit ideologische overwegingen. In ruil voor hun deelname kreeg Zuid-Korea nl. aanzienlijke economische en financiële steun van de VS.
De ironische positie van de Koreanen in dit conflict wordt gesymboliseerd door het gebruik van de denigrerende term 'gook' voor de Vietnamezen, die, zoals het Koreaanse hoofdpersonage An Yonggyu opmerkt tegen een Amerikaanse deserteur, oorspronkelijk (tijdens de Koreaanse oorlog dus) een Amerikaans scheldwoord voor de Koreanen zelf was. Elders houdt Yonggyu een verhelderend betoog over het perverse mechanisme van de zgn. ontwikkelingshulp, die in feite de lokale economie verstikt. Bij dit soort boeken loert natuurlijk het gevaar voor overdreven 'expositie', waarbij de auteur zijn personages woorden in de mond legt om de lezer bepaalde dingen uit te leggen. Hwang bezondigt zich sporadisch aan dit euvel. Zo lezen enkele strategische besprekingen als een geschiedenisles. Maar gelukkig weet hij zijn lijvige roman, ondanks de gedetailleerde, soms documentaire beschrijvingen, bijzonder boeiend te houden.
De schaduw van de wapens volgt, naast An Yonggyu, die voor de militaire inlichtingendienst werkt, nog twee andere centrale figuren: de Vietnamese broers Pham Minh en Pham Quyen, van wie de eerste zijn studies geneeskunde opgeeft om zich aan te sluiten bij de Vietcong en de andere een majoor is in het regeringsleger. Ondanks de ideologische verschillen, slaagt Hwang erin om die drie personages met nagenoeg dezelfde empathie te beschrijven. Er zijn geen 'goeden' en 'slechten' in dit verhaal, slechts mensen die er op hun manier het beste van proberen te maken. "Uiteindelijk zou de wereld toebehoren aan degenen die het leven overwonnen door met de dood te vechten en hem te omarmen. Zoals Yonggyu op een dag met zijn plunjezak op zijn rug was gekomen, zou hij ook weer stilletjes wegglippen." Naast de drie centrale protagonisten komt nog een hele reeks andere figuren aan bod. Om de lezer te helpen het overzicht te bewaren, staat aan het begin van het boek zelfs een lijst van 'Belangrijke personages'. Daar zijn ook een paar Amerikanen bij, maar een hoofdrol is voor hen niet weggelegd. Als Yonggyu met hen te maken krijgt, stelt hij zich overigens allesbehalve onderdanig op.
De roman focust niet op het oorlogsfront zelf. Het toneel is de havenstad Da Nang, en meer bepaald zijn zwarte markt. An Yonggyu krijgt opdracht om zicht te krijgen op de diverse handeltjes die er aan de gang zijn. De nadruk ligt dan ook niet op allerlei heldendaden, maar op het net van intriges. Niettemin herinnert Hwang de lezers geregeld aan de gruwel van de oorlog die buiten Da Nang woedt. Dat doet hij o.a. via een drietal hoofdstukken die verder niets met de andere verhaallijnen in het boek te maken hebben. Het gaat meer bepaald om een woordelijke neerslag van een verhoor over een groepsverkrachting van en de moord op een Vietnamees meisje door Amerikaanse militairen (een incident waarop de film 'Casualties of War' overigens gebaseerd is), een rapport over "misdragingen gedurende een operatie te My Lai" (het beruchte bloedbad van 1968), en een verhoor naar aanleiding van een foltering met dodelijke afloop tijdens de ondervraging van een Vietnamese jongen. Ook aan het begin van zijn roman maakt Hwang duidelijk dat de jungle en de stad twee verschillende werelden zijn. Wanneer Yonggyu bij zijn aankomst in Da Nang twintig dollar fooi krijgt toegestopt, mijmert hij: "Hij had net soldij voor twee weken actieve dienst verdiend. Twee weken was de periode waarin hij in operaties op bataljonsniveau tientallen hinderlagen, zoektochten en verkenningspatrouilles meemaakte, en waarin hij op zijn minst vijf tot zes keer geconfronteerd werd met de aanblik van een strijdmakker die veranderde in een aan stukken gereten lijk en in een helikopter werd afgevoerd."
De eerste hoofdstukken alterneren netjes tussen het verhaal van Yonggyu en dat van Pham Minh, maar na zowat een derde van het boek gaan verschillende verhaallijnen elkaar kruisen en in de tweede helft raken ze zowel inhoudelijk als vormelijk meer en meer met elkaar verweven. Soms komt dat jammer genoeg wat geforceerd over, wanneer de samenloop van bepaalde omstandigheden wel heel toevallig wordt. Maar voor de rest voel je het verhaal gestaag afstevenen op onvermijdelijke dramatische confrontaties.
De twee Vietnamese broers hebben elk een vrouw in hun leven, maar in tegenstelling tot wat in vele andere romans zou gebeuren, treden de respectieve liefdesgeschiedenissen nooit echt op het voorplan. Het is m.a.w. niet de voornaamste bekommernis van de twee personages, en ook niet van auteur Hwang, zo lijkt het. Wanneer Pham Minh van zijn opleidingskamp bij de Vietcong terugkeert naar Da Nang, mijdt hij contact met zijn geliefde Soan. Het is pas tientallen bladzijden en enkele hoofdstukken later dat Hwang haar weer ter sprake brengt. De partner van Quyen, de Koreaanse Oh Haejong, is evenmin diens grootste prioriteit; ze moet hem gewoon helpen bij het vergaren van genoeg geld om uit Vietnam weg te komen (en hij is voor haar evenzeer slechts een middel tot een doel). Liefde is een frivoliteit die geen van de personages zich kan veroorloven. Daarvoor is de realiteit van het overleven in de slangenkuil te hard en te grauw. Voor humor is bijgevolg ook weinig plaats. Zelfs niet in situaties die zich daar in andere verhalen toe lenen, zoals wanneer Pham Quyen heel andere dingen zegt dan een Amerikaanse hoge piet voor wie hij tolkt. Ook daar overheerst wrangheid.
Uiteindelijk dringt het oorlogsgeweld Da Nang binnen en volgt er een tragische ontknoping. Die eist niet alleen doden, maar slaat tegelijk alle mogelijke nog resterende illussies aan diggelen. In De schaduw van de wapens zijn ook de overlevers bezwaarlijk winnaars te noemen. [Luk Van Haute]
M.A. Leenhouts
Van Hwang Sok-yong (1943), een van de belangrijkste Koreaanse schrijvers, werd eerder vertaald 'Mijnheer Han'*, dat wordt gezien als de roman bij uitstek over de Koreaanse opdeling. 'De schaduw van de wapens' is een lijvige, realistische roman over de Koreaanse deelname aan de Vietnamoorlog, waarvoor Hwang, net als in 'Mijnheer Han', uit eigen ervaringen heeft geput. Die Koreaanse deelname, zo licht het uitstekende nawoord toe, is een onderbelicht deel van de geschiedenis, tot voor kort ook in Korea zelf. De Amerikanen lieten het Koreaanse leger in Vietnam het vuile werk opknappen, waardoor deze laatsten dezelfde wreedheden tegen de Vietnamezen begingen als de Amerikanen nog maar kort tevoren in de Koreaanse oorlog tegen hen zelf. Maar Hwang ontleedt nog meer ironische, ‘smerige’ kanten van deze oorlog, die in naam om vrijheid en democratie werd gevoerd, bijvoorbeeld de economische werkingen van de zwarte markt. Een zeldzame Oost-Aziatische bijdrage aan de prestigieuze reeks Oorlogsdomein, rechtstreeks uit het Koreaans vertaald. Zeer kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.