Diep in het bos van Nergena
Margriet Heymans
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Querido, 2009 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : HEYM |
31/12/2009
Desoriëntatie troef
Met de regelmaat van de klok zie je ze verschijnen: jeugdboeken die meteen het lezerspubliek massaal op hun hand krijgen. Ze slaan aan door hun toegankelijke humor, een fantastisch verhaal met epische allures of een hoog en vaak rauw werkelijkheidsgehalte. Daar is op zich niets mis mee, integendeel. De literaire jeugdboeken die het iets moeilijker doen bij een ruim publiek, kunnen dan weer op de sympathie rekenen van een selecte groep recensenten, vakjury's en gelukkig ook jonge meerwaardezoekers. Boeken die beide groepen in gelijke mate bekoren, zijn er niet zo veel, maar ook dat hoeft geen ramp te betekenen. Niet elke auteur ambieert een plek tussen pakweg Dahl en Lindgren.
Heel af en toe verschijnt er een boek waarmee zowel lezers als recensenten in de knoop liggen. De kwaliteit van het werk wordt zelden ter discussie gesteld. Maar in welk vakje het boek hoort of op welke doelgroep het zich richt zijn vragen die zich moeilijk laten beantwoorden. En laat dat nu net de vragen zijn die (volwassen) lezers en recensenten zich graag stellen.
Op zoek naar opa Bleskop van Margriet Heymans is zo'n boek. Intrigerend, bizar en afwijkend, maar tezelfdertijd ook grappig en meeslepend. Een boek waarbij je niet meteen kan zeggen of je het mooi vond of niet en waarom, voor welke leeftijd het bedoeld is en of het een lees- of voorleesboek is. Een moeilijk boek dus.
Verraderlijke eenvoud
Het verhaal van Op zoek naar opa Bleskop is nochtans eenvoudig. Verraderlijk eenvoudig. De tienjarige Koelaartje gaat logeren bij opa Bleskop, maar wanneer ze aankomt, is haar opa zoek. Dus moet ze het stellen met die vreselijke tante Wies, die helemaal geen verstand heeft van kinderen en het meisje er meteen op uit stuurt om opa te zoeken. Koelaartje heeft daar geen zin in: ze kent de heuvels en de bergen niet en weet niet waar te beginnen. Het zoeken naar opa Bleskop wordt een vreemde tocht met bizarre ontmoetingen. Wanneer ze denkt uiteindelijk haar opa gevonden te hebben, "lag hij als een meelzak te slapen". De reddingspoging die Koelaartje daarop onderneemt, blijkt niet zo makkelijk als ze had gedacht.
Op de schutbladeren van het boek staat de tocht schematisch afgebeeld, met een genummerde legende van de belangrijkste plekken. Maar zelfs dat is voor interpretatie vatbaar. Want wie hoopte hier een overzicht te krijgen van de cruciale gebeurtenissen uit het boek, komt bedrogen uit. De kaart is veeleer een opsomming van alle locaties die een bijzondere indruk ? fysiek of mentaal ? op Koelaartje hebben gemaakt. Dat zijn er niet minder dan 23 en ze kunnen nogal variëren: het gaat van het krukje van de oude biddende bes, over een waslijn met sokken tot de koude steen aan het eind van het verhaal, die de wanhoop en de eenzaamheid van het meisje symboliseert.
De zoektocht naar de verdwenen opa verloopt oorspronkelijk vrij rechtlijnig en doelgericht, maar begint al na een paar bladzijden te ontsporen. Ogenschijnlijk irrelevante personages en onbelangrijke details doorkruisen de verhaallijn, waardoor de lezer na verloop van tijd even verloren en gedesoriënteerd is als Koelaartje. Bovendien speelt Heymans aldoor met wisselend perspectief en tijdsgebruik, wat de verwarring en de angst van het kind bijna voelbaar maakt: "Van ruilen komt huilen. En wie is het schuld? Tante Wies is het schuld natuurlijk. Want zij heeft Koelaartje de deur uit gestuurd."
Niet alleen de tekst, ook de prenten van Margriet Heymans hebben een heel aparte stijl. Ze won al driemaal de Gouden Griffel voor haar illustraties, die bijzonder naïef en eenvoudig aandoen. Toch valt er telkens weer een pak meer te ontdekken dan wat de prenten op het eerste gezicht prijsgeven. Met een minimum aan details geeft Heymans vorm aan een breed scala van emoties bij haar figuren. Door de ontreddering die uit de gezichtsexpressie en de lichaamstaal van het hoofdpersonage spreekt, kan ze dan ook meteen rekenen op de sympathie van de lezers. En dat is geen overbodige luxe. Want het zijn de sterke en wisselende emoties van Koelaartje die de rode draad vormen doorheen het boek. Op die manier slaagt de auteur er in om de veelheid aan gebeurtenissen tot een bijzonder meeslepend en spannend verhaal te ordenen, waarbij de lezer uiteindelijk nog maar één doel voor ogen heeft: uitzoeken of Koelaartje haar opa Bleskop weer ongedeerd naar huis kan brengen.
Bevreemdend, leuk en onheilspellend
Margriet Heymans verstaat als geen ander de kunst om tekst en beeld complementair te maken. Zo lezen we bv. hoe Koelaartje bijna de dam over de rivier niet over durft, tot ze achter zich het geluid van een motorstep hoorde. Onder de tekst zien we een prent waarop tante Wies het kind heel bewust de dam over jaagt. Ze is niet de enige volwassene met een akelig trekje. Ook de andere personages vertonen ditzelfde onvoorspelbare gedrag.
Grote mensen zijn niet wat ze lijken, goede schoenen gaan kapot en net als je dacht dat je het zou redden, valt je opa in de beek. En zo gaat het het hele boek door. Terwijl lief en leuk steevast scherpe kantjes krijgen, lijken eng en gevaarlijk dan weer een stuk minder erg dan je had gedacht. Best griezelig allemaal, maar toch ook niet. En dat heeft alles te maken met de soms hilarische humor die telkens weer opduikt en de onheilspellende sfeer neutraliseert.
Niet alleen de sfeer is wisselvallig, ook de zoektocht zelf zit vol bokkensprongen en vormt het decor voor ontmoetingen met de meest bizarre personages. Want wat te denken van een neef die door een steenpuist op zijn kont onaanspreekbaar wordt of aangeklede klipvossen (u hoeft ze niet op te zoeken, ook onaangekleed bestaan ze niet) die een lift van Koelaartje vragen? Door het opvoeren van deze eigenaardige karakters en onverwachte verhaalwendingen, is de toon van het boek nooit eenduidig. Die gelaagdheid en moeilijke interpretatie zijn een wezenlijk kenmerk van Heymans' werk. Net zoals ze eerder deed in De wezen van Woesteland en Diep in het bos van Nergena (resp. Querido 1997, 2005) zet ze de lezer continu op het verkeerde been.
Lezen onder begeleiding?
Hier wringt het schoentje voor sommige (volwassen) lezers. Er is niets mis met wat griezel en gruwel in een kinderboek, zolang het als dusdanig gepresenteerd wordt en de kinderen weten wat te verwachten. Bij grote emoties en onbetrouwbare volwassenen verwachten we echter een minimum aan duiding. Maar zo werkt het niet bij Heymans. Het mooie en het aangename is onverbrekelijk verbonden met het onheilspellende. Kleinkinderen en opa's die kikkers bakken, oude vrouwtjes die kleine meisjes overvallen en een bergbeek die onverbiddelijk alle hoop de kop inslaat, het is haar even lief. Onvermijdelijk dringt de vraag zich op of dit kan in kinderboeken. En even onvermijdelijk stelt zich het antwoord: dat het maar eens uit moet zijn met onze lezende jeugd te onderschatten en bij de hand te nemen. Alsof ze zelf niet kunnen uitmaken wat ze grappig vinden en wat beangstigend. Alsof een poepende man die de weg verspert een trauma voor het leven zou zijn, in plaats van een
komische noot bij een schitterend en gelaagd verhaal. Alsof Heymans de kinderen naar bed zou sturen met een donker en uitzichtloos verhaaleinde.
Margriet Heymans werd niet alleen voor haar prenten verschillende malen bekroond (o.m. de Nienke Van Hichtumprijs 2007 voor Diep in het bos van nergens). Met Op zoek naar opa Bleskop maakt ze nog maar eens duidelijk hoe terecht dat is. [Tine Mortier]
Mart Seerden
Wondermooie prentvertelling van een echte rasvertelster. Koelaartje gaat op bezoek bij opa Bleskop, haar lievelingsopa. Ze kondigt haar bezoek aan met een brief. Op het moment van aankomst blijkt opa Bleskop al enkele dagen zoek en tante Wies stuurt Koelaartje er meteen op uit om opa te zoeken. Vanaf dat moment begint een lange tocht door het heuvelland: over bruggen en rivieren, door dalen en over bergen. Op haar zoektocht moet Koelaartje onder andere een baby verzorgen, moet ze zich verdedigen tegen een stokoude bes, weerstaat ze een wolf, ruilt ze haar schoenen en staat ze doodsangsten uit bij het beklimmen van bergrichels, maar opa Bleskop vindt ze niet. Uit de slotbrief van opa Bleskop blijkt waar hij zich verstopt heeft. Het sprookjesachtige verhaal vol onwaarschijnlijke belevingen wordt verteld door tekst en illustraties samen. Het taalgebruik is verrassend, niet voor de hand liggend en de kleurige illustraties, kleiner, groter, stripachtig precies, vol vaart en animatie passen naadloos bij elkaar en vormen een eindeloos sterke twee-eenheid. Een heel bijzondere uitgave die veel lezers verdient. Vanaf ca. 8 jaar.
Lieve Raymaekers
ua/an/22 j
Wanneer het meisje Koelaartje van de bus stapt om bij haar opa te gaan logeren, treft ze er enkel tante Wies, die haar stante pede op pad stuurt, de bergen in, op zoek naar opa die drie dagen geleden verdween. Op haar zoektocht komt Koelaartje de vreemdste figuren tegen, die niet bepaald geneigd zijn haar te helpen, integendeel. Toch vindt ze uiteindelijk haar opa, waar ze hem het allerminst verwacht. Het verhaal, in de typerende absurde stijl van Heymans, lijkt één langgerekte droom, of misschien wel een nachtmerrie. Een beetje saai op den duur, en wat deprimerend door al die negatieve figuren. De illustraties zijn wel geweldig en dragen het verhaal als een strip.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.