De zee ondersteboven : roman
Marie Darrieussecq
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Meulenhoff, cop. 2008 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 1919 |
31/12/2008
Een geheimtip uit de Franse literatuur is Marie Darrieussecq (1969) ondertussen niet meer, daarvoor deed haar laatste roman Tom est mort in Frankrijk te veel stof opwaaien. Wat begon als een beschuldiging van 'psychisch' plagiaat door collega-schrijfster Camille Laurens, die zelf een autobiografische roman over de dood van haar zoon geschreven had, groeide uit tot een heuse morele discussie. Mag een schrijfster, moeder van een kind van vier, de dood van dat kind fictionaliseren en als een schijnbaar autobiografische roman aan de man brengen?
Marie Darrieussecq verdedigde zich tegen de kritiek. Haar roman ? die nu een prima Nederlandse vertaling kreeg ? past immers perfect in haar eigenzinnige en provocatieve oeuvre waarin eenzaamheid, verlatingsangst en zelfbewustzijn centraal staan. In al haar boeken gaat ze op zoek naar een vocabularium om het onzegbare uit te drukken, of het nu over geluk of onpeilbaar verdriet gaat. Enkele jaren geleden heeft ze haar eigen prille moederschap al in een dagboek beschreven. De baby is een schatkamer vol observaties, impressies en gevoelens bij de geboorte en de eerste levensmaanden van haar baby. Al schrijvende wou ze al haar angsten bezweren en haar zoontje voor de spookverschijningen behoeden. Tom is dood kan als schaduwzijde van De baby gezien worden, hier fantaseert ze verder, gaat ze nog verder op het duistere pad van introspectie en zelfanalyse. Wat gebeurt er als een kind door een onachtzaamheid van de moeder om het leven komt? Deze taboedoorbrekende vraagstelling is het intrigerende maar loodzware uitgangspunt van haar boek. Net als bij De baby beschrijft het alter ego van Marie Darrieussecq haar gevoelens in dagboekvorm. "Tom is dood. Ik schrijf deze zin" luidt de gortdroge openingszin. Het is het startschot voor de beschrijving van een tien jaar durend rouwproces. Een spervuur aan korte gebalde notities moeten haar psychische ontreddering en wanhoop in kaart brengen. Steeds weer komt de protagoniste terug op de grote leegte die de dood van haar kind veroorzaakte. Het is ondertussen een decennium geleden en voor het eerst dacht ze heel eventjes niet aan haar zoontje. Uit angst en uit wroeging besluit ze het verhaal van Tom zo compleet mogelijk in een dagboek vast te leggen. Anders is het litteken van de keizersnede waarmee hij geboren werd, het enige tastbare spoor van Tom. Misschien heeft het jongetje zelfs nooit bestaan. Ze herinnert zich het moment van zijn geboorte maar vaag. Plotseling was hij er en dan weer niet. De tijd biedt geen structuur voor haar herinneringen. Hoe en wanneer vertelde ze aan haar andere kinderen dat hun broertje dood was? Heeft ze dat überhaupt wel verteld? Elk detail uit zijn korte leven wordt gekristalliseerd. De pijn en het lijden na zijn dood, de opname in de psychiatrie, de woorden van de verpleegsters ("Hysterie zal uw kindje niet terugbrengen"), de lange stilte, zijn nog steeds voelbare aanwezigheid.
Marie Darrieussecq slaagt er opnieuw in om met close-ups van menselijke ontreddering de lezer de stuipen op het lijf te jagen. Duister, contemplatief proza met een zondvloed aan gevoelens van wroeging, immens verdriet en woede. Het maakt van deze roman een macabere fieldtrip doorheen de menselijke psyche, pijnlijk maar finaal ook louterend. Om je angsten te bezweren moet je immers de confrontatie durven aangaan. In Frankrijk werd Tom est mort genomineerd voor zowel de Prix Goncourt als de Prix Femina. [Laurent Meese]
C.H.M. Beijer
Tijdens een dagje aan het strand denkt een rouwende moeder 10 jaar na de dood van haar ruim 4-jarige zoontje Tom een paar uurtjes niet aan hem. Dat is voor haar, wier leven is gewijd aan zijn nagedachtenis, het begin van een reeks notities over haar overleden zoontje. Gefragmenteerd beschrijft zij beelden van Tom en over verdriet, rouw en de ontwrichting die Toms dood in het gezin teweegbracht. De Franse schrijfster (1969), die sinds 1996 opzienbarende romans en verhalen publiceert, veroorzaakte met deze roman opnieuw een rel in de Franse literaire kritiek die haar verweet zich te baseren op belevenissen van een collega-schrijfster. Dat het hier inderdaad geen autobiografisch, maar een fictioneel werk betreft, is natuurlijk geen manco, maar eerder een kwaliteit voor een roman. Door de afwissling van een achteraf-vertellende met een belevende ik-vertelster (de moeder) en dankzij de minutieuze stijl wordt een overtuigend beeld van een gekwelde moeder opgeroepen. Deze harde, indrukwekkende roman, genomineerd voor de Prix Fémina en de Prix Goncourt 2007, is thematisch vergelijkbaar met bijv. 'Schaduwkind' van P.F. Thomése en 'Geen nacht zonder' (2004) van Aleid Truijens. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.