Zout
Marc Reugebrink
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Meulenhoff /Manteau, 2008 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 7129 |
Dirk Leyman
2/ei/20 m
'Het grote uitstel'
van Marc Reugebrink
Marc Reugebrink (°1960) verkaste een tiental jaar geleden vanuit het hoge Nederlandse noorden naar Gent en sinds hij in Vlaanderen woont, is het met zijn literaire carrière onmiskenbaar crescendo gegaan. Lange tijd zag het ernaar uit dat de dichter, criticus en essayist in de marge zou blijven opereren, ondanks een behoorlijke ontvangst van zijn roman Touchdown. Met de 'punkroman' of (misschien beter 'postflowerpoproman') Het grote uitstel (2007) beleefde hij een doorbraak naar een groter publiek. Hij stak er tot veler verbazing – en zelfs de zijne - vorig jaar de Gouden Uil mee op zijn hoed.
In Het grote uitstel volgen we de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw via Daniël Rega, een jongen die ietwat wanhopig op zoek is naar geborgenheid. Terwijl zijn vrienden in de krakkemikkige boerderij alias jeugdhonk 'Che' zich als notoire wereldverbeteraars ontpoppen, beleeft Rega zijn eerste seksuele geneugten bij de dominante Mireille. In 'Che' maakt hij ook kennis met Puut, die hem inleidt in het communisme. In het tweede deel is het toneel verplaatst naar zijn studententijd in Groningen, waar de onderwijsvernieuwingen voor spraakverwarring zorgen. Maar Rega blijft een buitenstaande, die zijn aandacht vooral richt op meisjes en met grote ogen kijkt naar de losse liaisons van zijn kameraden. Wanneer hij een verliefdheid opvat voor de vriendin van zijn huisgenoot, loopt het mis. Het slotdeel voltrekt zich in 1989 in de schamele nachtclub Das Rote Kabinett in West-Berlijn, waar Rega later eersterangsgetuige is van de val van de Muur en daar een momentaan geluk uit puurt. Voortdurend weeft Reugebrink in Het grote uitstel de politieke gebeurtenissen door zijn verhaal, net zoals de roman drijft op een soundtrack die zowel de Internationale als de Ramones omvat. Over zijn hoofdpersonage Rega zei Reugebrink: "Van de ene kant kun je zeggen dat het een meeloper is, iemand zonder eigen inhoud, maar aan de andere kant is het iemand die de idee van broederschap en solidariteit en alles wat zich in de jaren zestig ter linkerzijde heeft afgespeeld tot op het einde toe blijft volhouden." Het juryrapport van De Gouden Uil zag het zo: "Revolutie en begeerte worden één pot nat in deze vunzige melange van pop, politiek en seks (heel veel seks!). Het grote uitstel is een meeslepende trip over het verlies van jeugdidealen en een schalkse lofzang op het tussenbeense."
Een must-read voor iedereen die de postflower-powertijd niet meemaakte maar wel de smaak ervan wil proeven
Recensieweb
Het grote uitstel is een boek dat gedurfde keuzes maakt en daar voluit voor gaat
Juryverslag Gouden Uil
Jeroen Versteele
em/ec/05 d
Het grote uitstel speelt zich af tegen een helder ingekleurde achtergrond, die van de jaren zeventig en tachtig. Reugebrink voorziet zijn verhaal van een soundtrack met flarden popmuziek van onder anderen John Lennon, J.J. Cale en Madonna. Referenties aan het gruwelijke bewind van Idi Amin, de veroordeling van de terroristische Baader-Meinhoffgroep en de protesten tegen de kruisraketten die Wilfried Martens' ambtsgenoot Ruud Lubbers liet plaatsen, vliegen voorbij.
Niet dat Wilfried Rega veel van die maatschappelijke context oppikt. Hij is vijftien en "zhóó gelukkig". We leren hem kennen op het moment dat hij het natte vlees tussen de benen van zijn lief Mireille proeft. Pagina's lang beschrijft Reugebrink Rega's lust, diens oprechte gevoel van geborgenheid, voortgebracht door zijn begeerte.
Rega begrijpt de kunst van het genot. Van politiek en filosofie begrijpt hij veel minder, maar hij is toch gefascineerd door Puut en Buks, twee wereldverbeteraars die een boerderij kraken en revolutie preken. Ze vloeken op het biefstukkensocialisme, op het kapitalisme, op pathetische bourgoisklootzakken. Ze roepen op tot oproer, tot "een gewelddadige actie van een klasse die een andere klasse omverwerpt". Maar ergernis van de buren is het enige dat ze sorteren.
Che, zoals de boerderij gedoopt wordt, is echter vooral een plek waar wordt gedanst en getongzoend. Met als gevolg dat na een akkefietje, "iets met een jongen", een breuk ontstaat tussen de burgerlijke, paardrijdende Mireille en haar vrienden in Che. Ze plaatst Rega voor het eerste dilemma in zijn leven: hij moet kiezen tussen haar en Che. Tussen à point gebakken entrecôtes op etentjes met haar ouders en jointjes met zijn kameraden. Rega voelt zich "als een hond die als een dolle tussen de verschillende groepen heen en weer rent, in een vergeefse poging bij elkaar te houden wat alle kanten op stoof".
Getourmenteerde gedachtewereld
Het is een leidmotief van Reugebrink: de ongrijpbaarheid van de wereld, het leven dat onmogelijke keuzes meebrengt. De Nederlandse auteur voert ons mee in de getourmenteerde gedachtewereld van zijn hoofdpersonage, in soms eindeloos uitwaaierende streams of consciousness. Die stijl levert enkele intense, boeiende passages op, zoals de hallucinante tocht die Rega onderneemt langs modderpoelen en prikkeldraden om Mireille te verrassen met een nachtelijk bezoekje. Niet minder treffend is zijn terugreis naar Che, nadat zij hem heeft weggestuurd ("Wil je dat ik morgen van mijn paard val, omdat ik me door jou... door jouw gedoe niet kan concentreren?"). Rega's romantische Sturm und Drangmentaliteit komt in dit soort dramatische scènes mooi tot uiting, precies door Reugebrinks pen die je meeneemt op een rollercoaster van observaties, gedachten, sensaties en indrukken. Het perspectief is dat van een alwetende voyeur op speed met psychotische, hypergevoelige trekjes.
Daardoor is Het grote uitstel een eivol boek geworden, bulkend van informatie die niet altijd even meeslepend is. Heldere redeneringen, spitse uitdrukkingen en strakke spanningsbogen zijn in deze roman even zeldzaam als in het echte leven. Soms is de focus zoek. De vele lange dialoog- of liever palaver-scènes, de opeenstapeling van gedachtesprongen en de beschrijvingen van Rega's veelvuldige pogingen om de dure woorden van zijn helden te incorporeren en om te zetten in bruikbare inzichten, leveren niet altijd de boeiendste lectuur op.
De drie delen van dit boek beslaan evenveel periodes in Rega's leven: behalve zijn puberschap ten tijde van Che zijn dat zijn eerste jaar aan de universteit en het ogenblik van de val van de Muur. In elk van deze delen merken we hoe de jongeman zich laat meevoeren door het charisma van oudere leidersfiguren, en door de charme van knappe vrouwen, het liefst met een moedervlekje op een intieme plek. Echo's van het eerste deel keren terug in latere tijdsvakken, zoals het vuur op het eind van elke episode. Rega probeert zijn ervaringen van vroeger ook bewust mee te dragen, al mislukt dat soms, zoals in het grappige gesprek dat Rega met zijn kotgenoten voert over revolutie. Hij herinnert zich een flard uit een preek van zijn vroegere helden Puut en Buks: "Revolutie is geen etentje en geen schilderij geloof ik. Het is geen borduurwerkje of zo. (...) Ik weet... ik dacht... ik weet het niet."
Rega is slechts gewapend met een eigen, persoonlijke filosofie, eigenlijk niet meer dan het verlangen naar overzicht. Een drang naar een nieuwe samenhang van vriendschap, idealisme, vrijheid en begeerte. Een eeuwig uitgestelde eenheid die hij zich herinnert uit zijn jeugd, maar die uit elkaar werd geslagen door de realiteit. Het levert een kroniek op van een onzichtbaar, persoonlijk drama dat dit boek op zijn beste momenten knap invoelbaar maakt.
Marc Reugebrink
Het grote uitstel
Meulenhoff/Manteau Amsterdam/Antwerpen,
308 p., 22,50 euro.
Reugebrinks pen neemt je mee op een rollercoaster van observaties, gedachten, sensaties en indrukken
Sofie Gielis
em/ov/16 n
De bijgevoegde soundtracksuggestie is een goede vondst
Daniël Winfried Rega beleeft schijnbaar een gelukkige jeugd. Hij groeit op in het provinciale D. tussen twee grote liefdes: zijn aanbeden Mireille en het politiek-sociaal bewogen jeugdhuis Che. 'Dit was geen jeugdsociëteit. Dit was geen stichting, geen kroeg. Niets van wat Rega voor zich zag, stemde overeen met wat mensen gewoonlijk een bar noemen []. Nee. Liefde. Het was liefde. Het moest liefde zijn.'
Het jeugdhuis ontstond toen een groepje jongeren een viezige, leegstaande boerderij in het centrum van het dorp kraakten en er een heuse stichting oprichtten, compleet met bestuur en doelstellingen 'die de aanvraag rechtvaardigden van subsidies uit het sociaalculturele potje van de gemeente'.
Als nawee van het studentenprotest van 1968 wil de Che-groep graag 'alsnog een glansrol vervullen in een geschiedenis die zich al voltrokken had, elders en eerder, alsnog de helden worden in een verhaal dat al lang bestond, dat niet door en met hen pas tot stand kwam, maar achteraf door hen werd ingevuld.' De lijnen zijn al getekend, zij kleuren ze slechts opnieuw in.
Ondanks het felle imago bestaan de gesprekken in jeugdhuis Che, net als het gelijknamige mannenblad, uit meer dan alleen maar diepzinnige discussies. Enkele voortrekkers hebben dan wel de mond vol over revolutie en de grote roerganger Mao, maar de Che-stamgasten zijn meer geïnteresseerd in bloot dan in rood.
De onzekere Daniël vindt zowel bij Mireille als in Che een veilig nest. 'Hij was een eenzame fietser op een lange rechte weg tussen de warme schoot van Mireille en de veilige omarming van Che.' Helaas zijn de thuishavens niet te combineren. Mireille (type: blond, blauwe ogen, naar de paardrijles op de achterbank van papa's Mercedes) vindt het maar niets dat 'haar man' van vijftien zich ophoudt met twintigers die revolutionaire praat paren aan losse zeden. Zij wil dat hij kiest.
De op- en ondergang van Che beslaat het eerste deel van Het grote uitstel van Marc Reugebrink. Er volgen nog twee delen, elk met een eigen motto en tijdspanne. Wie er de motto's op naslaat kan concluderen dat Het grote uitstel een roman is over Grote Thema's: Liefde (The Monkees - 'Love was out to get me'), Vrijheid (Janis Joplin - 'Freedom's just another word for nothin' left to lose') en Geluk (The Turtles - 'So happy together'). Maar dat klopt niet helemaal.
Het grote uitstel gaat over de kleine kantjes van de Grote Thema's. De kantjes die van een jongen een man maken. Misschien moeten we Het grote uitstel een Bildungsroman noemen, maar Reugebrinks belevende, proevende proza verdient beter dan dat oude label. Reugebrink zit zijn personage op de huid, maar meer nog dan het portret van een opgroeiende meeloper is Het grote uitstel het portret van een tijdvak. Van het proces tegen de Baader-Meinhofgroep, over de Falklandoorlog tot de val van de Berlijnse Muur.
Muziek speelt in dat overzicht een belangrijke rol. De bijgevoegde soundtracksuggestie is dan ook een goede vondst. De geselecteerde nummers geven in combinatie met een verklarende woordenlijst van belangrijke namen, begrippen en partijen een goed beeld van de sfeer van de roman.
Het grote uitstel is slim en gevarieerd, maar het is minder vlot dan Reugebrinks vorige romans Wild vlees en Touchdown . Dat komt vooral door de taal die, zoals de blauwe marihuanarook boven de toog van Che, kringelt, walmt en ophoopt. De verteller zoekt al schrijvend naar de juiste woorden en het hoofdpersonage laat zich indoctrineren door zelfverzekerder types, zodat hij zich vaak uitdrukt in woorden die niet de zijne zijn.
Toch vertelt Marc Reugebrink precies op die manier een verhaal over een tijd waarin jongens, van tieners tot staatshoofden, grote woorden moesten hanteren om mee te tellen.
MARC REUGEBRINK
Het grote uitstel.
Meulenhoff-Manteau, 308 blz., 22,50 euro.
Redactie
Het eerste gedeelte van deze derde roman van Reugebrink (1960) speelt in het dorpje D., een godvergeten gat, waarin intellectuele pubers zich in de jaren '70 afzetten tegen de gevestigde orde. Hoofdpersoon is de 15-jarige Rega, die zwijmelt in zijn verliefdheden en volop meedoet aan het oeverloze gezwets in Che (een gekraakt jeugdhonk) o.l.v. zijn leermeester Puut. In deel 2, spelend in Groningen, is Rega eerstejaars student Nederlands. Opnieuw loopt hij mee met de avant-garde. Hij verzet zich tegen het traditionele onderwijssysteem en heeft allerlei oppervlakkige, seksuele relaties. In deel 3, in Berlijn, raakt Rega nog meer ‘uit zijn baan geslingerd’, verliest hij nog meer zekerheden. Hij beleeft er de val van de Muur en voelt zich een moment ingelukkig. De auteur heeft in deze Bildungsroman volop ‘straatrumoer’ opgenomen en een levendig beeld geschetst van de jaren '70-'80. Ontluisterend is het om te zien hoe een gevoelige jongen als Rega meeloopt met zijn revolutionaire ‘vrienden’, totdat het echte leven hem aan alle kanten inhaalt. Paperback, vrij kleine druk, opvallende kaft. Bekroond met de Goude Uil 2008.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.