"Alles strijdt, wat naar vrijheid haakt" : theorievorming over de staking in de Belgische politiek, 1884-1914
Jo Deferme
Jo Deferme (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Universitaire Pers, 2007 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : RECHT : 396.4 DEFE |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Universitaire Pers, 2007 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 396.4 DEFE |
31/12/2008
Met dit boek lever Jo Deferme (geb. 1972), lector Geschiedenis en Sociale Economie aan de Economische Hogeschool en de Erasmushogeschool in Brussel, een belangrijke bijdrage tot de geschiedschrijving van de sociale politiek in België (van 1886 tot 1914). Uit de ketens van de vrijheid is een wat controversiële titel met een romantisch parfum, maar Deferme benadert zijn onderwerp nuchter en strikt wetenschappelijk. De titel slaat dan ook op zijn beschrijving van de overgang van een atomisch opgesplitste maatschappij naar een holistische opbouw, die uitgaat van cohesie, omdat de totaliteit van de sociale elementen geacht wordt meer te zijn dan enkel een optelsom van de afzonderlijke onderdelen. De Franse Revolutie had een minder positief bijverschijnsel door de rigide en absolutistische opvatting van de vrijheid. Dat leidde tot onmenselijke uitbuiting, waartegen de arbeidersklasse weinig of geen verweer had. "Sociaal overleg bestond na de Franse Revolutie nauwelijks nog", constateert Deferme. Dat leidde tot de vele, vaak bloedige conflicten tijdens de rauwste periode van de industriële revolutie. Het ontwakend verzet op de werkvloer en soms op de barricaden werd gestimuleerd door allerlei hervormingsideeën, strevend naar meer rechtvaardigheid. Wat België betreft, vormden de met onlusten gepaard gaande stakingen van maart 1886 een kantelmoment, want het sociaal probleem schreeuwde nu duidelijk om een oplossing. Een brede sociale stroming kreeg vat op vrijwel alle politieke strekkingen. Studiecommissies gingen aan het werk, parlement en regering besloten gerichter en samenhangender in te grijpen, zodat liberalen, christen-democraten en socialisten elk vanuit hun visie en hun positie in het politieke spectrum hun bijdrage leverden tot een embryo van sociale wetten en voorzieningen in het, volgens Deferme, veeleer corporatistisch evoluerende België. De Brusselse liberale criminoloog Adolphe Prins, aanvankelijk een compromisloze aanhanger van de individuele vrijheid, bekritiseerde al in de jaren rond 1890 "het atomisch karakter van de liberale politieke cultuur" en bepleitte "een georganiseerde vrijheid". "Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog", zo stelt Deferme vast, "groeide het idee, dat er nood was aan een algemene verplichte regeling voor ziekte, ouderdom en invaliditeit". De eerste fundering was gelegd voor wat na de Tweede Wereldoorlog de welvaartsstaat zou worden.
Natuurlijk ontbreken in dit veelomvattend verhaal de grote namen niet, zoals o.m. Alexis de Tocqueville, Karl Marx, Pierre-Joseph Proudhon, John Stuart Mill, Walthère Frère-Orban, August Beernaert en Edouard Anseele. Maar Deferme haalt ook nadrukkelijk drie figuren uit de schaduw: de al vermelde Adolphe Prins, de socialist Hector Denis, die socioloog, statisticus en Brussels hoogleraar was, en de katholiek Victor Brants, een Leuvens hoogleraar, historicus en economist. Alledrie spelen ze een sleutelrol in het sociaaltheoretisch debat. De auteur gaat eerst chronologisch tewerk, om vervolgens thematisch onderwerpen aan te snijden, zoals het arbeidscontract, de arbeidsongevallen, de zondagsrust, de politiek, het ontstaan van de sociale wetgeving en de verplichte verzekeringen. Hij hoedt er zich nadrukkelijk voor dat zijn boek het beeld van "een eenduidig en rechtlijnig moderniseringsproces" zou oproepen. Hij focust daarentegen op de chemie van soms chaotische acties en ideeën. De groeiende vakbeweging zorgde "voor de druk op de ketel" en de regeringen voerden sociale wetten in op een moment dat die druk gepaard ging "met een nieuw sociaal denken". Dit is een indringend beschreven brok geschiedenis, waarop België trots mag zijn. [Robert Schoeters]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.