Pieter Daens, of Hoe in de negentiende eeuw de arbeiders van Aalst vochten tegen armoede en onrecht
Louis Paul Boon
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Querido, 1982 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : BOON |
31/12/2011
Niets gaat ten onder (1956) behoort niet meteen tot het bekendere werk van Boon, maar neemt volgens de editeurs een ‘bijzondere plaats in binnen het toch al diverse oeuvre van de schrijver’. Dat is ook de reden waarom deze korte roman als een apart deel van het verzameld werk verschijnt. Frans Ghoedels, een armzalig, willoos mannetje wordt door zijn vrouw Agnes ‘omhooggestampt’ tot directeur van Constructa, de school waar hij zelf ooit leerling was. Dat verhaal van steile maatschappelijke opgang gaat gepaard met gecomplotteer, kuiperijen, lafhartige afrekeningen, waar Ghoedels tegen zijn wil in bij betrokken wordt. Ghoedels is de enige en eeuwige buitenstaander in deze waanzinnige dans om de afgod Geld. Het enige wat hem drijft, is lust: al vroeg in het verhaal (en in zijn dorre huwelijk met Agnes) raakt hij bezeten door de onweerstaanbare en corrupte dochter van een van de aandeelhouders van Constructa. Eva verschijnt hem in de enige zonovergoten scène van het boek: ‘In het zonnige vierkant der straatdeur stond zij. Zij was in haar hemd [...] in een zo doorschijnend hemd dat ik haar naaktheid aanschouwde’.
Terwijl echtgenote Agnes voortwerkt aan het veroveren van de macht in Constructa, wordt Ghoedels door ‘een leger van duizenden spermatozoïden’ naar Eva toe gejaagd. Al wat hem wacht, is frustratie. Als hij aan Eva denkt, wordt hij verscheurd door impotente opwinding. En, alsof Ghoedels een voorafspiegeling is van de kapotte hoofdfiguur uit het postuum verschenen Eros en de eenzame man (1981): ‘Ik raasde dan, inwendig, mij verscheurd en vertrapt voelend bij de gedachte dat ik, eenmaal werkelijk in hare nabijheid komend, tot eenzelfde impotentie zou gedoemd blijven.’ Hem rest niets anders dan onanie en exhibitionisme. Eva tergt hem voor de zoveelste keer, tijdens de hoogmis, en ‘[d]e laatste droppel bloed in mijn lichaam veranderde in sperma’. Die seksuele razernij slaat om in lustmoord. Slachtoffer is Eva’s ‘vriendin’ Margarete.
In hun drang naar boven vertrappelen de Constructa-aandeelhouders elkaar. Op een slachtoffer meer of minder wordt niet gekeken. Al vroeg in het verhaal sterft Ghoedels ziekelijke zoontje, of liever gezegd: laat zijn echtgenote Agnes het kind sterven. ‘Wij moesten vooruit, zegde Agnes. Wij hadden een harde tocht voor de boeg, en op deze tocht konden we niet meeslepen wat ziek was.’ Uiteindelijk culmineert de machtsstrijd in een tweestrijd tussen Agnes en Eva. Schouder aan schouder stoppen zij het schandaal van Ghoedels’ lustmoord in de doofpot; het systeem-Constructa kan schandalen missen als kiespijn. Het is een systeem dat niet ten onder kan gaan, zolang het wordt aangedreven door onmenselijke figuren als bovengenoemden. Een gitzwarte romanallegorie is dit Niets gaat ten onder, een die macaber genoeg uiterst actueel blijkt.
[Kris Lauwerys]
Jos Radstake
In dit tiende deel van het Verzameld werk van Louis Paul Boon is Niets gaat ten onder uit 1956 bezorgd. Het is het uitzichtloze verhaal over een verblijf op de technische school Constructa. Hoofdpersoon is Frans Ghoedels die op deze school, vol machinaties en intriges, door zijn ouders is achtergelaten. Hij is aanvankelijk student; wordt in snelle stappen leraar en later (onder-) directeur. Zijn vrouw Agnes, van wie hij niet houdt, drijft hem voort. Hij laat het zich allemaal gebeuren. Er is manifestatiedrang, ingegeven door zijn vrouw, seksuele obsessie (in het slot wild ontaardend) en geen sprankje hoop. Deernis voelt de lezer met de solitaire Ghoedels. Geen plezierige lectuur vormt dit boek, maar het is nietsontziend knap. De uitgebreide uitleiding die de roman in leven en werk van Boon plaatst, alsook in de literaire en culturele context, is voorbeeldig te noemen. Het is overigens flauw om het tijdgebonden, negatieve citaat van Gerard Knuvelder als aanbeveling op de achterflap te zetten (een citaat dat overigens terecht is opgenomen in de uitleiding). Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.