Het verhaal van een Duitser 1914-1933
Sebastian Haffner
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Becht, cop. 1988 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : DUITSLAND 944.9 |
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Roularta, 2007 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DUITSLAND 944.9 |
Magazijn |
Becht, cop. 1988 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DUITSLAND 944.9 |
31/12/2007
Sebastian Haffner (1907-1999) was zoals de door hem zeer bewonderde Winston Churchill geen academische historicus, maar net als zijn Britse held was hij een gepassioneerd geschiedschrijver. En al heeft hij niet zoals Churchill een Nobelprijs literatuur in de wacht kunnen slepen, ook hij hanteerde een voortreffelijke, gedreven en heldere stijl. Daarop is zijn Van Bismarck tot Hitler geen uitzondering. De "Duitse zelfvernietiging", zijn gronddenkbeeld, loopt als een rode draad door deze studie. Volgens hem lag Duitslands noodlot al vast van bij het ontstaan van het Duitse Rijk, na de overwinning op het Frankrijk van Napoleon III in 1870. Het Duitse Rijk werd gesticht in Versailles, met als grote verovering Elzas-Lotharingen, een gebiedsuitbreiding, waar "ijzeren kanselier" Bismarck eigenlijk niet zo happig op was, maar die hij onvermijdelijk achtte. Met die diepe vernedering van Frankrijk was het zaad van de catastrofe gezaaid. Frankrijk werd meteen de erfvijand van het Duitse Rijk. Bismarck had de oorlog (destijds nog algemeen aanvaard als de voortzetting van de politiek met andere middelen) niet geschuwd toen hij als Pruisisch kanselier Denemarken, Oostenrijk en Frankrijk bestreed met het oog op de vestiging van zijn Rijk. Toch noemt Haffner hem met enige overdrijving de "vredeskanselier", omdat Bismarck, eens de buit binnen, tussen 1870 en zijn aftreden in 1890 een voorzichtig buitenlands beleid nastreefde. Vooral tot Engeland zocht hij toenadering. Het Duitse Rijk, dat laattijdig zijn entree maakte in de wereldpolitiek, had echter de geografie tegen: het lag nl. geprangd tussen Frankrijk en Rusland, wat Bismarck tot veel bochtenwerk verplichtte. De oorlogen op twee fronten, waarmee keizer Wilhelm II en Hitler door eigen overmoed geconfronteerd werden, lagen daar embryonaal te wachten. Bovendien worstelde Bismarck met scherpe politieke en sociale tegenstellingen. Hij probeerde vergeefs de opkomende sociaal-democratie de wind uit de zeilen te nemen, enerzijds door strenge beteugeling en anderzijds door eigen sociale wetten. Het almaar gevaarlijker hellend vlak, dat leidde naar twee wereldoorlogen, werd na Bismarck betreden door keizer Wilhelm II. Volgens Haffner maakte die gebruik van de groeiende welvaart om een gematigd binnenlands beleid te voeren. Haffner geeft wel toe dat het buitenlands beleid onder Wilhelm II door de Duitse wetenschappelijke, technische en economische successen een gevaarlijk arrogante en imperialistische wending nam die onaanvaardbaar was voor Rusland en zeker voor het Britse Empire. Kanselier Bethmann Hollweg zag in 1914 een oorlog met Rusland wel zitten, maar hij hoopte de Britse neutrale welwillendheid te verwerven door zich in het westen defensief op te stellen. Haffner beschrijft hoe Hollweg zich op een onbegrijpelijke wijze door de militairen een aanvalsoorlog tegen Frankrijk liet opdringen, inbegrepen de schending van de Belgische neutraliteit, met als gevolg, dat de Britten het strijdperk betraden. (De dramatische dagen van Barbara Tuchmans De kanonnen van Augustus). Het kostte Haffner weinig moeite om de ontknoping van de tragedie te volgen na 1918, via de zwakke Weimar-republiek naar het Hitlerregime.
Dit boek heeft een opmerkelijk aanhangsel, nl. een beknopte, instructieve biografie van Haffner door M.C. Brands. Haffner werd te Berlijn geboren als Raimund Pretzel, kwam aan de kost als jong jurist, maar verliet in 1938 Duitsland omwille van zijn Joodse vriendin en veranderde toen ook van naam. In Engeland maakte hij carrière als journalist. In 1954 keerde hij terug naar Duitsland. Eind van de jaren '70 ging hij zich geheel wijden aan de geschiedenis. Brand wijst op zekere overdrijvingen en vaak te scherpe meningen in Haffners geschriften: "Voor afgewogen oordelen is Haffner niet altijd het beste adres. Verguizen én bewonderen liggen hem beter". Ook kreeg Haffner volgens Brand veel te laat oog voor de "hoofdrol" die de VS na de Tweede Wereldoorlog gingen spelen. Brand prijst Haffner echter omdat hij "met zijn helder geschreven werk een grotere belangstelling voor geschiedenis heeft gewekt dan wie ook in Duitsland". Hij betreurt dan ook dat Haffner vandaag wordt vergeten door beroepshistorici. [Robert Schoeters]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.