Die Raben von Carcassonne : Roman
E.W. Heine
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
De Fontein, cop. 2007 |
VERDIEPING 2 : BABILLE : IK EN DE WERELD : VERHALEN : HEIN |
31/12/2007
Met rode Papavera naar het Morgenland
De Duitse schrijver van historische boeken E.W. Heine vertelt in zijn eerste jeugdboek het verhaal van de roodharige Papavera uit Frankenland. Ze is op zoek naar haar vader, die halsoverkop en in vreemde omstandigheden met Frederik II van Hohenstaufen op kruisvaart vertrokken is en niets meer van zich heeft laten horen. Wie Heines boek leest, merkt al snel, ook als hij bv. Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckmann of de Arthur-verhalen van Kevin Crossley-Holland al gelezen heeft, dat er nog redenen te over zijn om zich te verdiepen in dit historisch verantwoorde, avontuurlijke boek over een zelfstandig en verstandig meisje uit de 13e eeuw. Het boeiende verhaal van de lange, vaak gevaarlijke, maar altijd weer verrassende en verrijkende tocht van Papavera door Duitsland, Italië, over de Middellandse Zee naar het Heilige land, biedt aanschouwelijke beschrijvingen van het leven op vele plaatsen en in erg verschillende milieus in de streken tussen Regensburg en het Palestijnse Jeruzalem rond 1230.
Papavera is vijftien als ze er alleen voor staat op de burcht Falkenstein: haar moeder is gestorven en haar vader plots op kruistocht vertrokken. De jonge gravin weigert de vrouw te worden van de gouwgraaf, die met het huwelijk alleen zijn bezit wil vergroten. Uit wraak om de afwijzing beschuldigt hij haar van hekserij en jaagt daardoor de kerkelijke inquisitie tegen haar in het harnas. Als die de jonge gravin ongenadig in de kerker gooit of op de brandstapel zou brengen, kan de graaf immers zonder meer de burcht inpikken. Papavera vlucht met haar paard Tassilo, op zoek naar haar vader: ze wil er immers ook achter komen wat de vreemde grote ring met inscriptie betekent, die ze gevonden heeft diep in de grot waar haar vader vaak kwam. Daar las ze trouwens op de muur ook de voor haar toen onbegrijpelijke zin "Acta probant homines, non genus". Met haar fraaie, sterke 'eenhoorn' Tassilo, het tamme fretje Frederike en na een tijdje ook de dwerg Treurniet, die haar sluwe en bijdehante beschermer wordt, reist ze verkleed als non, als artiest bij een reizend gezelschap of als edelvrouw naar Venetië. Daarbij zit de inquisitie haar voortdurend op de hielen. Vooral de Venator Verus, de ware heksenjager, bijt zich vast in zijn missie om haar op de brandstapel te brengen. Papavera vindt uiteindelijk haar vader en verneemt van hem het geheim van de ring van de kruisridder en van zijn, en dus ook haar, afkomst. Net als haar ook roodharige vader wekt Papavera bij de islamieten de bewonderende kreet "Fusus-al-Hikam", d.i. "robijnen der wijsheid", waarmee Mohammeds vaandrig herdacht wordt, wiens haren in de heilige oorlog de kleur van het bloed van de ongelovigen gekregen hadden. De conclusie van het verhaal over al die mensen uit het Westen en het Oosten, onder het kruis of de halve maan, luidt inderdaad "Acta probant homines, non genus", een mens wordt niet gekenmerkt door zijn afkomst, maar wel door zijn daden.
Heine tekent een stevig portret van een meisje dat weet wat ze wil én van allerlei interessante en bijzondere figuren om haar heen. Hij laat zien hoe blind, fundamentalistisch extreem en wreed een mens kan worden door onwrikbaar geloof. Wie in dit boek leest hoe de 'vrome' christelijke kruisvaarders tekeer gingen in veroverde islamitische steden, ziet al snel het verband met bv. het optreden van Amerikaanse troepen in Irak. Hij ontmaskert ook allerlei clichés over gelovigen en ongelovigen, over waarden en onwaarden, over mensen en monsters, over belangeloze ijver in de dienst van God en religieus fanatisme, over mannen en vrouwen.
Historici zouden kunnen vallen over het feit dat de inquisiteur de 'heks' Papavera op de brandstapel wil brengen. In het begin van de 13e eeuw hield de inquisitie zich immers niet zo bezig met heksen, wel met afvalligen en ketters. Heksenprocessen raakten pas in de tweede helft van de 13e eeuw in zwang. Toch is de historische achtergrond van Papavera's belevenissen in dit boek correct en levendig getekend: de onenigheid in het christelijke kamp (met meningsverschillen tussen paus en keizer en met oorlog tussen christelijke steden als Venetië en Zara), het Venetiaanse handelsverdrag met de islamieten dat haaks staat op de militaire situatie, de afwijkende houding van Frederik II (die een vredelievende oplossing zoekt voor het probleem van de toegankelijkheid van het islamitische Jeruzalem voor christenen), zijn vriendschap met de Egyptische sultan Al-Khamil etc. Dat gebeurt overigens ook door de aanschouwelijke beschrijvingen van het dagelijkse leven van die tijd.
Papavera is een pracht van een meid: ze is moedig en vindingrijk, ze houdt van mensen en van dieren, ze is trouw en dankbaar en hulpvaardig, intelligent en ondernemend. Ze beleeft hilarische en hachelijke toestanden, grappige en gruwelijke avonturen, blije en bange momenten. Haar denken en doen wordt beheerst door het verlangen haar vader weer te vinden, haar liefde voor haar metgezellen, haar angst voor de heksenjager en haar verliefdheid op David. Tekenend is ook haar aanvaarding van alle mensen, blank of bruin, groot of klein, rijk of arm, man of vrouw... Het boek maakt duidelijk dat zo'n houding toen erg bijzonder was: slaven hadden geen ziel, mohammedanen waren apen en honden en hun kinderen ongedoopt gespuis, vrouwen ? "ofwel van één man ofwel van àlle mannen" ? waren verhandelbare dingen zonder rechten: "meisjes en zwervend volk vallen niet onder bescherming van de wet. Iedereen kan met ze doen wat hij wil." Voor Papavera geldt die discriminatie niet. Ze verdedigt onvoorwaardelijk de verachten en zwakkeren tegen wie zichzelf overschat omdat hij blank is of van adel of rijk of een man.
Interessant is de voorstelling van de heksenjager, de inquisiteur of Venator Verus. Hij wordt niet zozeer getekend doorheen de bange ogen van Papavera of door die van de auteur, maar vanuit de Venator zelf, waardoor de verblindende kracht van extremisme heel direct en overtuigend wordt getoond. De heksenjager wordt nergens voorgesteld als kwaadaardig, al pleegt hij drie moorden en schrikt hij niet terug voor gefolter. Hij gelooft alleen rotsvast in zijn missie, in de opdracht hem door zijn geloof opgelegd: heksen moeten op de brandstapel, want anders gaat de beschaving ten onder.
Er zijn voor volwassenen veel redenen om dit boek cadeau te doen aan jonge lezers én om het zelf te lezen. Het is een prachtig boek voor wie roodharig is, voor wie gek is op paarden, voor wie wil ontdekken hoe de mensen in de middeleeuwen leefden, voor wie wil weten hoe het nu precies zat met die moedige christelijke kruisvaarders en die verraderlijke islamieten, voor wie iets wil leren over de culturele en wetenschappelijke waarden die het Westen kreeg van de Arabieren, voor wie het antwoord wil weten op vragen als waarom islamieten geen varkensvlees eten noch wijn drinken, hoe de woestijnbewoners ervoor zorgen dat de bloesem van dadelpalmen bevrucht wordt in een streek zonder insecten, of waarom de kamelen zo'n hooghartige blik hebben... En verder is dit boek ook uitermate geschikt voor wie een rijk gevarieerde historische roman wil lezen met avontuurlijke bladzijden, picareske volksverhalen, een prachtige evocatie van het middeleeuwse Venetië, boeiende gesprekken tussen mensen uit verschillende culturen, een zoektocht naar eigen identiteit en achtergronden, of gewoon het verhaal van een opgroeiend meisje in een mannenwereld, van een tiener die de liefde ontdekt.
Dat het boek, zoals het voorplat zegt, maar één nadeel heeft, nl. dat het te kort is (aldus de 'Nordwest Zeitung'), is wellicht wat overdreven. De talrijke verhalen in het verhaal zijn soms wat al te artificieel ingebed in het relaas van Papavera's zoektocht en stellen het geduld van de lezer enigszins op de proef. Maar Papavera is voorts een boeiend en rijk boek. [Herman De Graef]
Drs. J. Hetebrij
De jonge, adellijke Papavera (zo genoemd vanwege haar klaproosrode haar) groeit op in een Duits kasteel. Wanneer haar moeder overlijdt en haar vader als kruisridder is gaan deelnemen aan de strijd in het Heilige Land, staat ze er alleen voor. En in de middeleeuwen was een alleenstaande vrouw zo goed als vogelvrij. Opgejaagd door een gouwgraaf die uit is op haar eigendommen en door de inquisiteur die haar voor een heks aanziet, besluit ze op zoek te gaan naar haar vader. Eerst gaat ze verkleed als non, later trekt ze een tijdje mee met het reizende volk tot ze uiteindelijk de dwerg Treurniet ontmoet met wie ze haar gevaarlijke tocht verder onderneemt. Een bijzonder spannende roman. Met veel oog voor allerlei details geschreven, waardoor het ook een leerzaam boek is. De geschiedenisles komt echt tot leven en het boek blijft tot het allerlaatste hoofdstuk spannend. Als lezer leef je mee met Papavera en ben je net zo benieuwd als zij of ze haar vader zal vinden en welk geheim hij met zich meedraagt. Aardige bijkomstigheid is dat de conclusie die de vader trekt heel actueel is: in de strijd tussen de christenen en de moslims kiest hij niet partij voor een van beide godsdiensten maar keert hij zich tegen het onnodige bloedvergieten. Vanaf ca. 13 jaar.
Diane Thoné
ua/an/22 j
Als haar vader op kruistocht vertrekt, wordt de dan twaalfjarige Papavera heerseres van de burcht Falkenstein. Drie jaar later heeft ze haar zaakjes goed geregeld en dragen haar bedienden haar op handen. En dat is niet naar de zin van de naburige graaf, die het allemaal met lede ogen aanziet. Als ze zijn huwelijksaanzoek afwijst en er ook kwaadschiks niet op in wenst te gaan, laat hij haar tot heks verklaren. Papavera slaat op de vlucht en samen met Tassillo, haar mysterieuze paard, gaat ze op zoek naar haar vader, hierbij meedogenloos op de hielen gezeten door de Inquisitie. Ze heeft slechts één aanwijzing: een geheimzinnige ring met inscriptie. Het wordt een gevaarlijke en avontuurlijke tocht door middeleeuws Europa. Samen met een slimme dwerg – die haar vaak en niet altijd even geloofwaardig uit uitzichtloze situaties redt – bereikt ze uiteindelijk het Heilig Land. Daar hoort ze van een Arabier met rood haar, net zoals dat van haar. Hij probeert christenen en Arabieren met elkaar te verzoenen. Maar zal ze hem vinden? En kan hij haar bij haar vader brengen? Dit is een levendig, vlot geschreven historisch avonturenverhaal dat zich afspeelt ten tijde van de Kruistochten. De auteur spuit heel wat details over het leven in middeleeuws Europa en de Oriënt. In tegenstelling tot in de meeste van dit soort boeken is de protagonist een jonge, vrouwelijke held. Ze is dapper, temperamentvol en op avontuur belust. Maar ze is ook naïef, en belandt vaak in heel netelige situaties. Gelukkig is er de dwerg Treurniet die haar altijd weer opnieuw redt. Het is niet alleen een historisch verhaal, het brengt ook een boodschap van tolerantie en verdraagzaamheid tussen de beide religies. Dat komt vooral naar het einde toe aan bod, al wordt in de loop van het verhaal de kortzichtigheid en zelfingenomenheid van de Inquisitie aan de kaak gesteld, en treedt Papavera zelf iedereen open en zonder vooringenomenheid tegemoet. Het is een boek dat best wel heel wat mensen zal aanspreken, zowel om de historische details, de boodschap als het avontuur. Alleen wringt daar ook het schoentje: het is vaak zo voorspelbaar en hangt zo van toevalligheden aan elkaar dat het zijn geloofwaardigheid verliest. En ook het einde wordt te snel op een drafje afgehandeld. Bovendien had de auteur wel wat dieper kunnen ingaan op de tegenstellingen tussen christenen en Moslims, want heel wat van de problemen van vandaag vinden hun wortels daar. Gemengde gevoelens dus.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.