Nietzsche als opvoeder, of Hoe een mens wordt wat hij is
Jan Keij
Jan Keij (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Klement, 2006 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 157.2 LEVI |
31/12/2010
Dit kloeke boek is duidelijk geschreven door een fervente bewonderaar van Levinas, met als ambitie een volledige presentatie van diens filosofie binnen het bestek van één monografie.
Dat spreekt niet vanzelf, want de Frans-Joodse denker was een uiterst subtiel en paradoxaal denker die de fenomenologische methodologie van zijn leermeesters Husserl en Heidegger tot verregaande creatieve hoogtepunten heeft gevoerd. Het boek vormt de neerslag van jarenlange cursussen over Levinas aan een algemeen publiek en is wellicht mede daarom sterk didactisch van opzet. Een leeswijzer en vele schema's moeten de lezer houvast bieden. Het is daarenboven rijkelijk gelardeerd met citaten uit Levinas' werk en dat van collega's filosofen, maar Keij is ook bijzonder gul met citaten uit de wereldliteratuur; deze zijn geen loutere illustraties, maar suggereren het nauwe verbond tussen (een bepaalde vorm van) filosofie en literatuur.
Heel het denken van Levinas staat in het teken van de verheffing van de ethiek tot de opperste rang van 'eerste filosofie'(metafysica). Het primaat van zijn en weten (ontologie en epistemologie) in het westerse denken moet volgens hem worden vervangen door het primaat van de ethiek. Voorwaarde voor het denken is in zijn ogen het zedelijke bewustzijn. De grondslag voor de ethiek kan niet worden gelegd in de rationaliteit, maar moet worden gezocht in de intersubjectiviteit. Levinas wordt bij uitstek beschouwd als de filosoof van de 'alteriteit': de radicale Ander overstijgt mij en de totaliteit waarin ik hem tevergeefs poog te plaatsen. Volgens Levinas daagt de Ander mijn zelfverzekerdheid uit, waardoor het probleem van de ethiek zich stelt. De verantwoordelijkheid ten opzichte van de ander dringt zich op met een soort van 'schok', ontsteltenis, verwarring of uitnodiging (appèl), die elke intentionaliteit voorafgaat.
Vele andere thema's komen nog aan bod. Zo analyseert Keij grondig Levinas' denken over het lichaam, het genieten, het lijden, het kwaad, de dood en de tijd, plaatst hem naast en tegenover andere postmoderne 'differentiedenkers' als Rorty, Derrida en Lyotard, en toont Levinas in 'actie' over erotiek en vruchtbaarheid, en over het ecologische denken.
Een omstandige bibliografie, registers en een verklarende woordenlijst maken dit bijzonder rijke werk compleet. Het boek is niet bedoeld om de filosofie van Levinas te bekritiseren, toch neemt de stijl hier en daar wat te veel wervende allures aan, en neemt de auteur zijn lezer soms te veel bij het handje. Nogal irritant en overbodig zijn bv. de met de regelmaat van een klok terugkerende voetnoten die alleen maar namen van filosofen vermelden met hun nationaliteit, geboorte- en sterfdatum. Desalniettemin, zij het niet direct op een "presenteerblaadje" zoals Keij meent, een geslaagde poging om Levinas' filosofie uitputtend te behandelen. [Hedwig Billiet]
Dr. P. Leenhouwers
In de literatuur over de Franse filosoof Levinas (1906-1995) neemt deze studie zonder meer een eigen plaats in. Gefascineerd als Keij is door deze denker probeert hij dat over te dragen op de lezer. In Levinas' ideeën wordt het traditionele westerse denken ter discussie gesteld door de prioriteit die gegeven wordt aan de waarde van het 'andere' en de 'ander', wat leidt tot een andere kijk op menszijn en werkelijkheid. Om dat te ontdekken wordt hier 'meegaandheid' gevraagd, een méé-denken dat wel kritisch moet blijven, wat juist de aanzet vormt tot persoonlijk filosoferen. Om de praktische betekenis van Levinas te laten ervaren wordt herhaaldelijk verwezen naar concrete situaties uit het dagelijkse leven. Aan heel de sfeer van dit lijvige boek is te merken, dat het gegroeid is uit cursussen over Levinas' gedachtegoed. Het persoonlijk méé-denken wordt gestimuleerd en vergemakkelijkt door de 'routes' waarlangs men het boek kan lezen, om zelf zich te verdiepen in deelthematieken. Zo kan men zelf de weg bepalen waarlangs men de grondthemata (als verantwoordelijkheid, tijd als leven, heteronomie, ethiek) wil bestuderen. Met andere woorden: de schrijver respecteert zijn lezer ook als 'de ander'.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.