Ideeën die de wereld veranderden
Felipe Fernández-Armesto
Felipe Fernández-Armesto (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Bakker, 2005 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 600.1 FERN |
31/12/2006
De mensheid wordt bedreigd, niet door de bedreiging van 'massale vernietiging' en ecologische overkill, maar door een conceptueel gevaar", zo drukt Felipe Fernandez-Armesto het centrale thema van dit boek nogal dramatisch uit. De professor geschiedenis buigt zich over de vraag hoe 'mensheid' gedefinieerd kan worden. De laatste decennia staat deze definitie namelijk onder steeds grotere druk. Studies van primaten, onze naaste verwanten, tonen aan dat veel kenmerken die we altijd als typisch menselijk hebben beschouwd, ook bij mensapen voorkomen. Dierenrechtenactivisten zijn een tweede groep die ons menszijn in verhouding tot de rest van de dierenwereld in vraag hebben gesteld. De paleoantropologie vindt steeds meer fossielen die erop wijzen dat er méér dan één soort mens heeft bestaan en het is haast onmogelijk om de grens tussen mens en dier te plaatsen in de ontstaansgeschiedenis van de mens. Het hele soortconcept is op de helling komen te staan, en filosofen benadrukken steeds meer dat soorten vage, veranderlijke grenzen kennen. Ook ontwikkelingen in het onderzoek naar kunstmatige intelligentie doen twijfels rijzen over onze menselijkheid, nu het steeds eenvoudiger lijkt om in de toekomst wezens te creëren die zelf kunnen denken en handelen. Ten slotte heeft ook de genetica haar steentje bijgedragen door de genetische verschillen tussen mensen en mensapen te bestuderen, verschillen die schrikwekkend klein zijn.
De auteur doet een historisch onderzoek naar hoe de definitie van 'menszijn' zich heeft ontwikkeld door de geschiedenis. Dit was nog niet eerder gebeurd en de bronnen zijn verspreid en fragmentarisch. Fernandez-Armesto slaagt erin om deze bronnen op een bijzonder coherente wijze bijeen te brengen. Eerst gaat hij in op de verschillen tussen mens en dier en toont hij aan dat er qua cultuur en taal slechts graduele verschillen zijn tussen mens en dier. Vervolgens geeft hij aan hoe moeilijk de mens het heeft gehad doorheen heel zijn geschiedenis om het 'mens-zijn' af te lijnen. Zo gaat de auteur dieper in op rassentheorieën, waaruit blijkt hoe moeilijk het is om een groep mensen als 'uniek' te bestempelen aan de hand van lichamelijke kenmerken. Dat probleem blijft ook bestaan als men een culturele benadering wil gebruiken om 'mens-zijn' te definiëren. Enerzijds is de culturele diversiteit onder mensen te groot om tot een eenduidige definitie te komen, anderzijds wijst het bestaan van culturen onder mensapen er ons op dat cultuur niet uniek menselijk is. De opkomst van Darwins evolutietheorie maakte het allemaal nog ingewikkelder. In het laatste hoofdstuk wordt de bionische mens onder de loep genomen. Fernandez-Armesto geeft een mooi historisch overzicht, valt af en toe in herhaling en toont aan dat een sluitende definitie van 'mens-zijn' nog niet voor morgen is. [Jeroen Stevens]
E. Evertsen
De oorspronkelijke Engelse versie van dit boek is een vlot geschreven en prikkelend betoog over het begrip 'mensheid'. Welke wezens rekenen wij daartoe, welke niet en waarom niet? Argumenten gebaseerd op uiterlijke kenmerken of cultuur passeren de revue en blijken niet goed verdedigd te kunnen worden. Er is met name geen reden om de mensapen buiten te sluiten, al zal het opnemen van deze verwanten de mensenrechten ondermijnen. De auteur, hoogleraar internationale milieugeschiedenis te Londen, gaat op dat punt de discussie met de filosoof Singer aan. 'Mensheid' blijft een onduidelijk begrip, maar als we ons in de nabije toekomst willen onderscheiden van ons genoom en van denkende machines kunnen we dat beter toegeven en erover nadenken! In de Nederlandse uitgave ontbreken de leuke illustraties, er is geen enkele poging gedaan de bibliografie aan te passen - en bovendien wemelt de (niet prettig leesbare) vertaling van de fouten op het niveau van woorden, begrippen en hele zinnen. Dat is onbeleefd jegens de auteur, maar ook riskant voor de lezer…
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.