Getuigenis
Dmitri Sjostakovitsj
Solomon Volkov (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Arbeiderspers, cop. 2005 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : RUSLAND 945.3 |
31/12/2005
De Russische musicoloog Solomon Volkov voerde ooit lange gesprekken met Dmitri Sjostakovitsj, die hij opschreef in steno. Sjostakovitsj las de tekst en keurde hem goed, en was het ermee eens dat die pas na zijn dood mocht uitgegeven worden. Hij had immers geen blad voor de mond genomen: het geheel was een verbitterde afrekening met de sovjetrealiteit, de censuur, de repressie, met Stalin en vele anderen. Sjostakovitsj stierf in 1975 en Volkov emigreerde in 1976 naar de VS, waar hij Sjostakovitsj' boek in 1979 publiceerde. Bij ons verscheen het in 1981 onder de titel Getuigenis als nr. 64 in de reeks 'Privé-Domein' van De Arbeiderspers.
Voor zijn nieuwe boek over Sjostakovitsj won de vroegere buur en intieme vriend van de componist heel wat informatie in bij familie en vrienden van Sjostakovitsj, bij bekende auteurs en componisten, en wist hij ook de hand te leggen op voorheen geheim materiaal. Het resultaat is geen analyse van Sjostakovitsj' muziek (al tref je wel passages aan die in die richting gaan), maar wel een cultuurhistorische beschrijving van "de politieke en culturele omstandigheden van het Stalintijdperk en de betrekkingen van de dictator met de meest vooraanstaande scheppende kunstenaars uit zijn dagen". Bv. Mandelsjtam, Boelgakov, Pasternak en Zosjtsjenko. Twee sleutelgebeurtenissen worden hier opgeklaard: Stalins veroordeling van de grote opera 'Lady Macbeth van Mtsensk' en de partijresolutie van 1948, waarin Sjostakovitsj en andere componisten aan de schandpaal genageld werden. Ze tonen Stalins persoonlijke, soms obsessieve betrokkenheid bij het micromanagement van de sovjetcultuur. Om de persoonlijkheid van Sjostakovitsj te omschrijven vertrekt Volkov van het concept van de joerodivyj, de heilige Russische nar, die onbevangen zijn mening mag uiten zelfs tegenover de meest gevreesde tiran. Vanuit de confrontatie met Stalin volgt en interpreteert hij heel het leven en de carrière van de componist. Het is een uitmuntend, origineel en strijdvaardig verslag van een overlevingsstrategie geworden, een groots portret van het politieke en culturele klimaat in het Rusland van de jaren '30 en '40, dat door de angst bezeten wordt. Doodjammer dat de titel van het toneelstuk van Boelgakov De dagen van de Toerbins hier constant vertaald wordt als 'De dagen van de turbines' (!). Dat moet zowat de vertaalfout van het jaar zijn! [Jos Van Damme]
Martin Kaaij
In 1979 verschenen de memoires van Sjostakovitsj, opgetekend door Solomon Volkov. Daarin schetste Sjostakovitsj een volkomen nieuw beeld van zichzelf: niet meer de toegewijde dienaar van de Russische staat, maar iemand die zich onder de druk van de omstandigheden schijnbaar geconformeerd had aan het Stalinisme. Het boek werd enthousiast ontvangen, maar zijn authenticiteit is nog steeds omstreden. Zesentwintig jaar na dato weet men nog steeds niet zeker of Volkov de memoires wel of niet vervalst heeft. Dezelfde Volkov heeft nu een boek geschreven over het duel tussen Stalin en Sjostakovitsj dat zich afspeelde tussen Stalins publieke veroordeling van de componist in 1936 en Stalins dood in 1953. Het is een cultuurhistorisch boek dat zich richt op het politieke en culturele klimaat uit die tijd. Beschrijvingen van Sjostakovitsj' muziek blijven nu achterwege. Volgens Volkov speelde Sjostakovitsj al die jaren de rol van een soort hofnar: een man die Stalin gevaarlijke doch noodzakelijke waarheden onder ogen bracht. Volkovs verering voor Sjostakovitsj' overlevingskunst en heldenmoed is onveranderd en ook nu zijn er weer sceptische tegenstemmen. Hoe dan ook een standaardwerk voor wie de discussie wil volgen.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.