Als de bergen huilen
Gerda Van Erkel
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Davidsfonds, 2004 |
YOUNG ADULT : VANE |
31/12/2003
De doorwerkte psychologische jeugdromans van Gerda van Erkel hebben in de jeugdliteratuur een eigen plaats. Je vindt ze zowel op de rekken van de jeugdbibliotheek als in de afdeling voor volwassenen en in de school prijken ze op alle adolescentenlijstjes. Eigenlijk vind je ze bijna niet, want ze worden voortdurend uitgeleend. Niet alleen bij adolescenten, maar ook bij volwassen lezers oogst Van Erkel succes. Na Zes maal één is zeven (1993) wint ze voor de tweede keer de Prijs Knokke-Heist beste jeugdboek 2002 met Een dubbel vuurteken. Terecht, want dit verhaal is een synthese van alle thema's uit haar vorige romans. Een magistraal 'meesterstuk'.
In haar vorige adolescentenromans zocht Gerda van Erkel de locatie, de personages én het thema dicht bij huis. De hoofdpersonen konden in leeftijd, interesses en emoties klasgenoten van de lezer zijn. Ze wonen of acteren in Gent, Antwerpen, de Ardennen, Leuven, de kust en ze zijn zoals iedere adolescent op zoek naar de eigen identiteit.
In Een dubbel vuurteken verlegt Van Erkel haar geografische grenzen. Hoofdpersoon is het Japanse meisje Saya, enig kind van Etsuko en de boer Hisao. Zij maakt in de jaren '60 en '70 een identiteitscrisis door. Haar zoektocht, die zich beweegt tussen respect voor traditie en de lokroep van een westers geïnspireerde, beloftevolle toekomst, loopt gelijk met een cruciale periode in de Japanse mentaliteitsgeschiedenis. Hier schuilt meteen de enige kritische noot die ik over het boek kan uiten: om alle misverstanden over het huidige Japan te omzeilen, zou een duidelijker tijdsmarkering nuttig geweest zijn. Wat de herkennings- en inlevingsfactor betreft, leveren de ongewone plaats en tijd geen probleem op. Integendeel, zij geven aan de zeer inleefbaar uitgewerkte zoektocht naar de identiteit een universeel karakter.
Het verhaal is in 6 delen gecomponeerd, die elk in verschillende hoofdstukken onderverdeeld zijn. Om Saya' s zoektocht tussen traditie en toekomst een stevige basis te geven, start Van Erkel met het verhaal van Etsuko en Hisao. Zij beschrijft zeer zintuiglijk en gedetailleerd de strijd om te overleven in een dorp dat drijft op tradities en bijgeloof. De aandacht voor de geestelijke en huiselijke rituelen in de tempel of bij het huisaltaar, de ikebana, de maaltijden, de rituele geschenken, de kleur van de kimono's en het zware werk op het rijstveld is verweven in het persoonlijke verhaal van Etsuko en Hisao en remt daardoor het verhaalritme niet. Belangrijk is dat de lezer Etsuko leert kennen als een voorzichtige rebel, die de liefde boven de traditie stelde. Op het einde van het verhaal wordt duidelijk hoe functioneel voor Saya die grensdoorbrekende daad was en vooral hoe Etsuko's liefde tenslotte toch op de traditie terugplooit. Ook de geschiedenis van vader Hisao is functioneel. Zonder er zich van bewust te zijn, werd hij voor Saya na zijn dood het prototype van een 'nieuwe' man, iemand met respect en liefde voor zijn vrouw. Hij blijft voor haar symbolisch aanwezig als een ster en klankbord in moeilijke tijden.
In het tweede deel sterft Hisao. Volgens de zeer traditionele dorpelingen is dit de schuld van de overspelige Etsuko en vooral van Saya, die in het jaar van het dubbel vuurteken geboren werd. Dit brengt volgens hen ongeluk en ze isoleren moeder en dochter. Saya vindt enkel nog steun bij haar pop Keiko en haar buurjongen Yasuo. De sterke band met Yasuo tekent haar voor het leven en staat voor het onbestemde, rusteloze verlangen van iedere adolescent. Met haar pop Keiko voert ze therapeutische, fundamentele gesprekken, waarin Van Erkel ook de lezer bevraagt en aan het denken zet. Die dialogen worden vanaf deel vier verder gevoerd met tante Yoko en oom Kunio.
Om Saya een kans op toekomst te geven, brengt moeder Etsuko haar in het derde deel naar de stad Kyoto. Ze doet een knieval voor haar vader, met wie ze sedert haar huwelijk in onmin leeft, en laat er de kleine Saya achter. Daarna verbreekt ze alle banden. Bij haar grootvader wordt Saya opgevoed volgens de strenge Japanse traditie, maar de nieuwe geest die over de stad waait, dringt binnen. Ook grootvader is functioneel in Saya's groei. Bij hem leert ze de twee gezichten van een mens kennen. Dat hij zowel de 'Boze' als de 'Goede' kan zijn, verwart haar en ze gaat zich meer en meer vragen stellen.
De twijfel die de vloek van vuurmeisje meebrengt, komt in alle hevigheid terug wanneer ook haar grootvader sterft. Pas wanneer ze opgenomen wordt in het progressieve huis van tante Yoko en oom Kunio, kan ze dit verstarde bijgeloof doorprikken. Yoko en Kunio leren haar Butoh dansen, een moderne dansvorm die Saya het evenwicht tussen verleden en toekomst, traditie en vrijheid en zo haar eigen identiteit leert ontdekken. In delen 4 tot en met 6 breekt ook in Van Erkels evocatiekunst de strijd tussen traditie en vernieuwing voorgoed los. De emancipatie rukt op. De jonge generatie drinkt, gaat gekleed in strakke jeans, drinkt cola light, maar nipt op speciale gelegenheden in kimono de traditionele thee. Op aanstoken van Saya gaat haar vriendin in tegen het traditionele huwelijk, maar wordt daarvoor zwaar gestraft. Saya voert diepgaande, uitermate boeiende gesprekken met Yoko en Kunio maar loopt op weg naar school vaak de Boeddhatempel binnen om volgens de rituele manier te offeren. De vraag die ze telkens opnieuw aan Boeddha stelt, is de vraag van iedere adolescent: "Wat is uw bedoeling met mij? Wat is mijn bestemming?"
De pijn van de keuze, die voorbereid werd in de eerste drie delen, is hier alom en zeer herkenbaar aanwezig. Hij komt tot een visuele uitbarsting in een prachtige evocatie van een Butoh-optreden van Saya, waarin ze haar verscheurdheid uit in een dans. De symboliek wordt nog sterker door de aanwezigheid van een mogelijke nieuwe vriend, die haar verlangen naar haar vroegere Yasuo, de vriend van het verleden, aanwakkert. Die verscheurdheid en de pijn van de keuze maakt het verhaal zeer universeel.
17 jaar na haar geboorte keert Saya naar haar dorp terug. De spanningsdraad wordt aangetrokken. Saya zoekt er niet alleen haar moeder en haar roots op, maar ze wil vooral haar vroegere buurjongen en vriend Yasuo terug zien. Bij hem vindt Saya uiteindelijk klaarheid over haar vraag aan Boeddha.
Een dubbel vuurteken is een sterke roman. De sterke persoonlijkheid van Saya en haar fundamentele zoektocht zal iedere lezer sterk aanspreken. De beeldrijke evocatiekracht van Van Erkel, haar wijze, overdachte uitspraken, de sterk verwoorde emoties en de degelijk onderbouwde informatie maken van die sterke roman voor mij een meesterstuk.
[Jet Marchau]
Redactie
Saya is geboren in een Japans dorp waar bijgeloof en angst voor de goden nog grote invloed hebben. Van jongsaf krijgt ze het stempel van 'vuurmeisje'. Ze brengt onheil omdat ze in het jaar van het dubbele vuurteken en tijdens een zware storm, ter wereld komt. Haar vader sterft als ze vier jaar is en haar moeder kan haar niet meer onderhouden. Vanuit deze achtergrond ontwikkelt zich een leven van eenzaamheid, onzekerheid en angsten. Saya’s pop is jarenlang haar tweede 'ik' waarmee ze gesprekken voert en van wie ze raad krijgt. Ook haar jeugdvriendje blijft een rol spelen in haar gedachteleven. Uiteindelijk wordt Saya in Kyoto bij een progressieve oom en tante liefderijk opgenomen. Langzaam ontwikkelt zich een kentering in haar leven, mede dankzij de butoh dans die ze daar leert. Ze durft weer gaan voelen en komt tot bewuste keuzes. Het verhaal wordt in finesses verteld. Het staat vol informatie over de traditionele Japanse cultuur en westerse invloeden. Ondanks de stijlfouten en soms kromme zinnen is de verteltoon vlot en eigentijds. In Saya’s ontwikkeling tot een sterk vuurmeisje en in de zoektocht van de weg naar zichzelf, kunnen lezers tal van momenten vinden om zich mee te identificeren. Vanaf ca. 14 jaar.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.