Het verkoolde alfabet : dagboek 1990-1991
Paul de Wispelaere
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Atlas, 2003 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : WISP |
31/12/2004
Tuin en wereld bundelt -- als we zijn dagboek-in-romanvorm Het verkoolde alfabet (1992) tenminste niet meerekenen -- de laatste vier romans van de Wispelaere: Tussen tuin en wereld (1979), Mijn huis is nergens meer (1982), Brieven uit Nergenshuizen (1986) en tot slot En de liefste dingen nog verder (1998). Ze worden tot zijn betere romans gerekend. Tussen tuin en wereld verscheen na jaren van hoofdzakelijk kritisch werk en De Wispelaere treedt erin naar voren als een zelfbewuste en eigenzinnige schrijver. Hij kreeg er in 1981 zelfs de Belgische Staatsprijs voor verhalend proza voor. In een ongewone mengvorm verbeeldt De Wispelaere zijn leven als schrijver en zijn worsteling met de tijd, de liefde en de dood. De auteur is dan ook nadrukkelijk aanwezig in Tussen tuin en wereld, zoals in de meeste van zijn 'autobiografische' romans: "En nu zit ik te schrijven, opgesloten in deze kamer van dit huis dat tussen een tuin en een wereld ligt. Het huis waar ik geboren ben, lag ook tussen een tuin en een wereld. Tussen beide moeten diepe verbanden bestaan die ik al schrijvend wil ontdekken. Dit is mijn taak voor de komende maanden. Dit boek is mijn antwoord." Naast het problematiseren van de relatie tussen literatuur en werkelijkheid, rekent het hoofdpersonage (dat als een afsplitsing van de auteur kan gezien worden, maar er daarom nog niet mee samenvalt) ook af met de Vooruitgang en met zijn klerikaal-burgerlijke verleden. Maar het verleden vormt -- net zoals zijn tuin -- voor de mannelijke hoofdfiguur tegelijkertijd een bijna mythisch baken tegen de vernielzucht van de vooruitgang: "Dit zijn beelden van de verloren, bewaarde, in mij terugkerende tijd, en daarom zijn het mythische beelden die weerbarstig tegenover de geschiedenis staan."
Maar Tussen tuin en wereld is ook een poëtische poging om het verleden in taal een nieuwe plaats te geven. Het bevat een schitterend vaderportret, er staan prachtige natuurbeschrijvingen en doorleefde liefdesgeschiedenissen in. Overal klinkt weemoed door. Pessimisme ook, of soms woede. Tegen de televisie, de politiek, tegen het leven dat zijn verleden vergeet. Ondanks zijn meesterschap van de nuance vervalt De Wispelaere een enkel keer in een wat zeurderig toontje, en vergrijpt hij zich wel eens aan een levensgroot clichés: "En politiek ís sowieso het bedrijf van een groepje corrupte en gewantrouwde zakkenvullers, die op de rug van de hard werkende gewone burgerman zitten." De veelvuldige perspectiefwissels en de tijdsprongen zorgen voor verschillende invalshoeken en een soort van tijdloosheid. En tegelijkertijd weerspiegelt het de ambivalentie die zijn schrijverschap zo kenmerkt: "Ik ben geschiedenis, een product ervan, een handlanger ervan, een getuige en een bestrijder ervan."
Ook in Mijn huis is nergens meer uit 1982 worden we ondergedompeld in een sfumato van herinneringen en zijn de thema's en de obsessies dezelfde gebleven. Het is een vervolg, een complement, een tegenhanger en een vervolg op Tussen tuin en wereld. "[S]chrijven heeft nauwelijks of niet te maken met de weergave van werkelijkheid die er is, veel meer met wat er niet meer is, met vergane of ook in de toekomst onmogelijke mogelijkheden, schrijven is een hartstochtelijke ontkenning van de tijd". Het personage (of De Wispelaere) schrijft nog steeds vanuit dezelfde intentie maar deze keer zijn er lichte verschuivingen en variaties. Nu is het de moeder die in zijn herinneringen een centralere rol krijgt toebedeeld. Want zij heeft voor de verhuizing van de Arcadische tuin naar de Villa van de vooruitgangsverkaveling gezorgd. Net zoals de protagonist zovele jaren later zijn huis opnieuw bedreigd ziet door het oprukkend beton van de vooruitgang. Dat hij ter staving van zijn overtuiging Beckett en Dostojewski woordelijk in stelling brengt, is mooi meegenomen. Tegen het verval, de teloorgang, het verdwijnen is voor hem geen ander verweer dan schrijven: "De werkelijkheid die fictie wordt, en fictie die omklapt en reëel wordt." En ondertussen gebeurt er (meta-) fictioneel nog van alles. Zoals een liefdesrelatie met een meisje dat de dochter van zijn gestorven geliefde blijkt te zijn. Ook al zit de roman vormelijk ingenieus in elkaar en zitten er pareltjes proza tussen, de voortdurende focus op de schriftuur en het schrijven zelf maken het de lezer niet makkelijker om op te gaan in het verhaal.
Brieven uit Nergenshuizen wordt wel eens als derde luik beschouwd van een trilogie en het hoort inderdaad thematisch perfect thuis bij de vorige romans. Alleen is Brieven uit Nergenshuizen een 'echte' brievenroman geworden, waarmee De Wispelaere nog maar eens de grenzen van het autobiografische genre aftast. Het vierde boek in de verzamelbundel is En de liefste dingen nog verder en staat een beetje apart (een schrijver van 60 krijgt te horen dat hij nog een jaar te leven heeft), al liggen de verwante thema's voor het oprapen. Toch mist het boek de scherpte, eruditie, rijkheid en evenwicht van het zes jaar oudere -- en in de befaamde 'Privé-domein'-reeks uitgegeven -- dagboek Het verkoolde alfabet. [Jan Bettens]
Dr. Theo Hoogbergen
Bundeling van vier kloeke romans van de Vlaamse auteur (1928), achtereenvolgens: 'Tussen tuin en wereld', 'Mijn huis is nergens meer', 'Brieven uit Nergenshuizen' en 'En de liefste dingen nog verder', die alle vier al enkele drukken beleefden. Hoofdthema's zijn steeds de tuin als symbool van de onbedorven jeugd in het ouderlijk huis, vanwaaruit hij het leven betreedt en waarnaar de auteur steeds terug verlangt. De 'tuin' staat ook voor het verlangen naar de oorsprong van het menselijk bestaan, de bron van bloei, erotiek en liefde. De Wispelaere ziet de tuin ook als 'de wieg van alle cultuur', zowel voor zichzelf als voor heel de mensheid. Hij bevindt zich in een positie tussen beide. De romans zijn sterk autobiografisch met veel fictie. Herinneringen aan ouders, jeugd, adolescentie en volwassenheid in een katholiek Vlaams milieu zijn de ijkpunten. De auteur onderhoudt in alle vier, overigens sterk erotisch getinte, romans, relaties met steeds andere personen. Verzorgde en fijnzinnige stijl. Gebonden; kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.