Wie is Charlie? : xenofobie en de nieuwe middenklasse
Emmanuel Todd
Emmanuel Todd (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Bakker, 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : VERENIGDE STATEN 945.6 |
31/12/2004
De Franse structu-ra-lis-tische demograaf Emmanuel Todd gelooft dat we op weg zijn naar een multipolaire wereld. In Wereldmacht Amerika vertrekt hij vanuit de bekende theorie van Francis Fukuyama, die in The End of History and the Last Man (1992) de algemene verspreiding van de liberale democratie en meteen ook het einde van de geschiedenis voorspelde. Daarbij ging hij echter voorbij aan twee belangrijke factoren, die volgens Todd het historisch proces schragen: scholing en demografie. De alfabetisering van de massa leidt tot democratie en culturele homogeniteit, maar dat is slechts een tussenfase naar oligarchie. Het hoger onderwijs is slechts weggelegd voor een intellectuele elite, die "na een tijd van aarzeling en schijninzicht ten slotte denkt werkelijk superieur te zijn" en een nieuwe postdemocratische leidende klasse gaat vormen. Amerika -- en in mindere mate Frankrijk en Groot-Brittannië -- zitten nu in die oligarchische fase. Dat leidt tot een merkwaardige paradox: op het ogenblik dat de wereld de democratie ontdekt en leert dat ze -- ook economisch -- zonder Amerika kan, vertoont Amerika de neiging zijn democratische principes te verliezen en ontdekt het dat het economisch niet zonder de wereld kan. Dat verklaart volgens Todd het Amerikaanse huidige militaire optreden. Het strategische doel van de Verenigde Staten is niet een democratische orde op te leggen, maar economisch en mentaal: het land zoekt een werkelijke of ingebeelde oplossing voor zijn angstaanjagende economische afhankelijkheid. Het verwerven van de politieke controle over de hulpbronnen in de wereld kan daarbij helpen. Volgens Todd beleven we nu een "theatraal militarisme" met drie kenmerken: er wordt nooit een probleem definitief opgelost, zodat Amerika eindeloos militair kan blijven optreden; alleen micromachten als Irak, Iran, Noord-Korea en Cuba zijn het doelwit, al is het maar om andere grootmachten te impressioneren en zelf het politieke middelpunt van de wereld te blijven; militaire actie op tijd en stond is essentieel voor Amerika om in de wapenwedloop ver voorop te blijven lopen. Todd besluit dat we ons niet te ongerust moeten maken: "Laten we het aandurven sterk te worden door het militarisme af te wijzen en ons te concentreren op de interne economische en sociale problemen van onze samenlevingen. Laat het huidige Amerika dat wat het aan energie overheeft desgewenst maar verbruiken aan zijn 'strijd tegen het terrorisme', een surrogaatstrijd voor het behouden van een hegemonie die al niet meer bestaat." De auteur is optimistisch op lange termijn: we evolueren naar een multipolaire wereld, een complex systeem van naties en metanaties op gelijke schaal. Emmanuel Todd heeft een interessant en uitdagend essay geschreven, dat tot nadenken stemt. Jammer genoeg heeft hij het wankel evenwicht tussen de evenementiele en de structurele laag in de geschiedenis niet gevonden. Hij is ervan overtuigd dat we worden meegesleurd door economische, sociologische en historische krachten die ons ver te boven gaan en heeft uitsluitend oog voor diepliggende socio-historische processen, die hij met veel aplomb en met een onwankelbare zekerheid blootlegt. De historische "werkelijkheid", de feiten zijn echter te weinig geïntegreerd in zijn betoog. Dat wordt daardoor erg abstract met een te hoge gis- en onzekerheidsfactor. [Gunter Bousset]
Drs. Catharina B.E. de Koster-Schneider
Todd, die in 1976 aan de hand van demografische cijfers de ondergang van het communisme voorspelde, zet in dit essay uiteen, waarom de VS als grootmacht in verval aan het raken is. Op pagina 33 definieert Todd de kern van zijn 'formeel paradoxaal verklarend model ... : op het ogenblik dat de wereld de democratie ontdekt en leert dat ze buiten Amerika kan, vertoont dit land de neiging zijn democratische principes te verliezen en ontdekt het dat het economisch niet buiten de wereld kan.' Todd onderbouwt zijn analyse met economische, militaire, politieke en, heel belangrijk, antropologische gegevens. De economische, demografische en sociaal-culturele krachten die hij vindt, zijn zo sterk, dat ze de wereld naar een nieuw evenwicht dringen. Todds argumentatie is sterk en overtuigend, zet in ieder geval aan tot nadenken. Het boek is populair-wetenschappelijk, heel helder en strak opgebouwd, maar qua inhoud zo veelvragend, dat het niveau van de lezer vereist. Gezien de onconventionele, verrassende en goed onderbouwde visie een belangrijk boek dat buitengewoon knap is vertaald.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.