De wereld na de pandemie : tien lessen voor de mondiale samenleving
Fareed Zakaria
Fareed Zakaria (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Contact, 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 331.12 ZAKA |
31/12/2004
De 40-jarige Amerikaanse wonderboy van Indische origine Fareed Zakaria -- historicus, politicoloog, buitenlandredacteur van 'Newsweek', veelgeciteerd columnist -- publiceert een polemisch, uitdagend, scherpzinnig, goed gedocumenteerd essay over de relatie tussen democratie en vrijheid. De toekomst van vrijheid begint bij de Griekse en Romeinse wetgevers en loopt via Montesquieu en Marx tot aan moderne politieke denkers als Friedman en Lewis. Tientallen voorbeelden uit de geschiedenis van het democratiseringsproces in landen van over de hele wereld schragen Zakaria's indrukwekkende betoog. Het boek zorgt de laatste maanden in de Verenigde Staten en in Europa voor een stevig debat, dat een beetje doet denken aan de controverse rond die twee andere sleutelwerken: Het einde van de geschiedenis en de laatste mens van Francis Fukuyama (1992) en Botsende beschavingen van Samuel Huntington (1997).
De wereldwijde opkomst van de democratie is de meest bepalende ontwikkeling van de 20e eeuw. In 1900 bestonden er geen landen die wij vandaag democratisch zouden noemen, met een door elke volwassen burger verkozen regering. Anno 2004 bestaat er zo'n regering in 119 landen, dat is in 62 procent van alle landen op de wereld. De westerse wereld vereenzelvigt democratie met 'liberale democratie': een politiek systeem met vrije en eerlijke verkiezingen, maar ook met een rechtsstaat, met scheiding der machten en met een aantal fundamentele rechten en vrijheden zoals het recht op vrije meningsuiting, op vergadering, op vrijheid van godsdienst, op bezit... Zakaria benadrukt dat dit 'constitutioneel liberalisme' niet intrinsiek verbonden is met 'democratie'. Hij geeft daarvoor een aantal overtuigende voorbeelden, zowel uit de geschiedenis -- Hitler werd via vrije verkiezingen verkozen -- als uit de actualiteit. Zo is Yasser Arafat de enige leider uit de hele Arabische wereld die via vrije verkiezingen is verkozen, maar is er in Palestina geen sprake van constitutioneel liberalisme. Integendeel: "Voor steeds meer landen geldt dat de democratie bloeit, maar dat de vrijheid verkommert". De verhouding democratie-liberale vrijheid moet op punt worden gesteld. Zakaria stelt in zijn boek een interessant schema voor met twee voorwaarden voor het ontstaan van een liberale democratie. In de eerste plaats moet een land een zekere welvaart hebben bereikt: vanaf een inkomen van 6000 dollar per hoofd van de bevolking kan een staat een constitutionele democratie worden en blijven. Ten tweede moeten eerst een aantal politieke (bv. rechtsstaat), economische (bv. vrije markteconomie) en filosofische (bv. pluralisme) randvoorwaarden worden vervuld alvorens het algemeen kiesrecht wordt ingevoerd. Kortom: eerst economische ontwikkeling en constitutionalisme, dan pas democratie. Die les ziet Zakaria bevestigd in de wijze waarop Zuid-Korea en Taiwan zich in een halve eeuw van dictaturen tot democratieën hebben ontwikkeld. Zakaria's stelling doorkruist Bush' Irakbeleid. Bush wil zo snel mogelijk verkiezingen in Irak houden, terwijl Zakaria stelt dat nog minstens vijf jaar moet worden gewerkt aan de opbouw van de instellingen, noodzakelijk voor het functioneren van een liberale rechtsstaat.
De tweede, nog gewaagdere stelling van Zakaria is dat de Verenigde Staten -- en in mindere mate Europa -- de liberale democratie aan het verkwanselen zijn. Zijn adagium luidt: "we hebben niet méér, maar minder democratie nodig". Zakaria stelt dat het vertrouwen van de Amerikaanse bevolking in de politieke wetgevende instellingen nog nooit zo laag is geweest. Andere, mindere open instellingen, zoals de Federal Reserve en het Hooggerechtshof, blijven het vertrouwen van de bevolking genieten. Zakaria zet zich scherp af tegen allerlei direct democratische instrumenten als polls, burgerinitiatieven en referenda (standaardvoorbeeld: Californië), die de speelruimte van bestuur en volksvertegenwoordiging steeds verder beperken. Hij houdt een pleidooi voor een herstel van de representatieve democratie, waarbij het gewicht ten volle bij de politieke verkozenen ligt. Alleen zo zullen lastige nieuwe problemen als het terrorisme, de vergrijzing, de globalisering... slagvaardig kunnen worden aangepakt. Maar dat wil ook zeggen dat de leiders meer moreel besef moeten aankweken, meer hun verantwoordelijkheid moeten opnemen en onpopulaire beslissingen durven nemen tegen de emotionele reacties van het publiek in. Zakaria zit op één lijn met onze eigen toppoliticoloog Luc Huyse, die in zijn recente Over politiek ook waarschuwde voor een teloorgang van de democratie en een pleidooi hield voor moedig leiderschap, meer eerbied voor de representatieve instellingen en een herwaardering van het middenveld, dat het gemeenschapsleven schraagt. [Gunter Bousset]
Drs. ing. B.A. Blom
Democratie heeft grote invloed gehad op politiek, economie en cultuur over de gehele wereld. Zaharia, auteur van onder andere 'From wealth to power' en redacteur bij 'Newsweek International', beschrijft in 'De toekomst van vrijheid' de schaduwzijde van democratie. Aan de hand van de Westerse geschiedenis, vanaf de tijd van het Romeinse Imperium tot het heden, beschrijft dr. Zaharia een koers die, via verlicht despotisme en respect voor de wet, leidt tot openheid van het openbaar bestuur, tot kapitalisme en uiteindelijk tot beperkte democratie. Vanuit het Westen verspreidt zich de hang naar democratie naar de rest van de wereld. Dr. Zaharia beschrijft de anomalieën die optreden tijdens en na dit verspreidingsproces. Een buitengewoon uitdagend boek omdat een goede analyse wordt gegeven van de huidige politieke stelsels vanuit multidisciplinair perspectief. Het boek geeft een intellectueel model waarmee veel huidige politieke dilemma's verklaard kunnen worden. Zaharia beargumenteert waarom de VS een verlicht dictator als Musharaf van Pakistan moeten steunen, op hun hoede moeten zijn voor een 'gekozen' schurk als Venezuela's Chavez en eraan moet werken Afghanistan en Irak niet alleen democratisch te maken, maar vrij.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.