Moraal met een wiskundig fundament : de studiejaren van René Descartes
Geneviève Rodis-Lewis
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Klement, 2003 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : 155.2 DESC |
31/12/2003
René Descartes (1596-1650) is zeker in Frankrijk een 'dinosaurus': zijn denken is nog steeds een maatstaf en een afschrikwekkend voorbeeld. Tegen hem zet een groot deel van de hedendaagse filosofie zich af en tegelijkertijd is zijn denken een uitdaging.
De biografie van Rodis-Lewis is in het Frans in 1995 verschenen naar aanleiding van de herdenking van vijfhonderd jaar Descartes. Op de flap wordt de onvolprezen Bertrand Russell geciteerd die de stijl van Descartes helder en literair noemt. Helaas is deze biografie het tegengestelde: duister, zich verliezend in details en slecht geschreven. Wie de enkele bladzijden van diezelfde Russell over Descartes leest, zal meer opsteken dan deze 350 bladzijden biografie.
Het leven van Descartes reconstrueren is niet gemakkelijk: de contemporaine biografen waren niet altijd accuraat, veel bronnenmateriaal is verloren gegaan en het interpreteren ervan is bijzonder precair. Het probleem van Rodis-Lewis is dat ze een biografie heeft opgesteld tégen de vroegere biografen: te pas en te onpas bekritiseert en verbetert ze hen, al dan niet geloofwaardig. Immers, zelf gebruikt ze veel te veel waarschijnlijkheden ('het zou kunnen dat', 'misschien') om een waarachtig beeld te kunnen schetsen. Daardoor verliest de lezer ook zijn aandacht: hij loopt verloren in logenstraffingen, zogezegde bewijzen, gissingen en sneren naar de andere biografen. Bovendien vergeet ze een schets te geven van de 17e eeuw, ze concentreert zich enkel en alleen op de figuur van Descartes zelf. Alle andere zijn bijkomstig. Daardoor komt deze biografie zeer stroef over: er zit geen leven in.
Ook wat het denken van Descartes zelf betreft, blijft ze te veel op de vlakte. Ze duidt wel degelijk aan wat Descartes gedacht heeft maar doet dat niet in de context van de filosofiegeschiedenis of de toenmalige tijd. Niet elke lezer kan elke uitspraak duiden en beseffen welk 'ketters' gehalte die al dan niet bevat. Dit boek vraagt een geschiedenis van het atheïsme, juist omdat dit het centrum van de Descartes-controverse is: in hoeverre was Descartes zich zelf bewust van het explosief karakter van zijn denken?
De stijl is onduidelijk, de vertaling stroef. Eén voorbeeld maar. Op bladzijde 213 schrijft de biograaf een zin met als onderwerp een persoonsnaam, in de daaropvolgende zin is de 'hij' niet het onderwerp maar ofwel het meewerkend ofwel het lijdend voorwerp. Zo is ook het gebruik van de citaten eigenaardig en onduidelijk. De lezer valt van de ene stijlbreuk in de andere. De schrijfster respecteert de chronologie niet, springt van het ene feit naar het andere. Soms duidt ze problemen of opmerkelijke feiten aan maar gaat er niet dieper op in. Ze beschrijft bv. een brief van Descartes als 'uniek' maar vindt het overbodig om dit unieke te duiden. Zo spreekt ze ook van de 'originele ethiek' van Descartes maar legt niet uit in wat die originaliteit nu juist ligt. Op een andere plaats spreekt ze over het mooie grafschrift op het voorlopige graf van Descartes maar verzwijgt ze de woorden van dat opschrift. [Johan Velter]
Dr. D.G. van der Steen
Vertaling van de biografie over de beroemde Franse filosoof (1596-1650) die Geneviève Rodis-Lewis in 1995 publiceerde. De schrijfster, emeritus hoogleraar aan de Sorbonne, is niet alleen bijzonder goed op de hoogte van het werk van Descartes, maar ook van de secundaire biografische literatuur. Dat blijkt op elke bladzij van haar boek: het is zeer gedetailleerd, staat vol met citaten uit met name de correspondentie, en met correcties van de fouten van andere biografen. Dat maakt haar boek tot een must voor de vakman, maar minder geschikt voor een belangstellende leek. Het boek bevat een register en een zeer uitvoerig notenapparaat; de vele literatuurverwijzingen zitten in die noten verborgen, een aparte literatuurlijst ontbreekt jammer genoeg.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.