1492
Jacques Attali
Jacques Attali (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Averbode, 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 903.5 ATTA |
31/12/2004
Indrukwekkend: een kanjer van een boek, met een wel heel uitdagende titel en een even uitdagend onderwerp. In de periode vóór de Tweede Wereldoorlog zou deze titel eerder verwezen hebben naar publicaties over de schadelijke invloed van het joodse kapitalisme op het dagelijkse leven en de joodse greep op de macht, hopend op wereldheerschappij. Attali vreest dat het taboe dat hierdoor voor eeuwig op het onderwerp lijkt te rusten in het nadeel valt van een objectieve bestudering ervan. "Bovendien", zo schrijft hij in zijn inleiding tot het boek, "hebben de mensen van vandaag er alle belang bij te begrijpen hoe dit volk, de uitvinder van het monotheïsme, ertoe gekomen is de ethiek van het kapitalisme te grondvesten alvorens door sommige van zijn zonen, de eerste bankier ervan te worden, en door andere juist zijn meest genadeloze vijand". In plaats van het onderwerp te schuwen, zou het joodse volk over dit aspect van de geschiedenis trots moeten zijn.
Jacques Attali, ooit een gevierd medewerker van de vroegere Franse President François Mitterrand, is bijzonder erudiet en schrijft over de meest uiteenlopende onderwerpen. In dit boek overloopt hij op een meesterlijke manier de geschiedenis van de joden in hun omgang met de wereld en het geld. Vanuit zijn joodse achtergrond neemt hij voor zijn overzicht de Thora als basis, de eerste vijf boeken van de bijbel, ook boeken van Mozes genoemd. Aan de hand van die boeken onderscheidt hij vijf perioden in de geschiedenis van de joden.
Volgens Attali ligt het monotheïsme, dat zijn ontstaan heeft in het jodendom, aan de basis van de economische en financiële ontwikkeling. Interessant is de wijze waarop hij aantoont dat, omwille van de kerk, het bankierschap het joodse volk steeds sterker werd opgedrongen. Ook bij de industriële revolutie, cq. de financiering van de industrialisering, is de rol van de joden indringender dan in vele geschiedenisboeken wordt beweerd. Attali maakt brandhout van sommige harde stellingen van Max Weber: ofwel heeft Weber die aan joden ontleend, ofwel horen ze thuis in het rijk der fabels. Niet alleen de protestant Weber, maar ook de jood Marx krijgen ervan langs in hun volgens Attali vertekende beoordelingen van de invloed van joden op het Russisch socialisme, op de Weense psychoanalytische school en op de veramerikanisering van de wereld. Bijzonder pijnlijk is zijn terechte analyse van de sjoa (hij gebruikt stelselmatig het woord holocaust), die volgens hem werd uitgevoerd met alle mogelijke technische middelen die de joden zelf hadden uitgewerkt. Attali komt aan het eind van zijn betoog uit bij de staat Israël, waarvan hij bij de bespreking van diens omgang met geld verwijst naar de oude bijbelse bronnen over spaarzaamheid enerzijds, de tsedeka of uitdelen van overschotten aan de minderbehoeftigen anderzijds.
Attali's eruditie en breedsprakerigheid van de meest eminente Franse slag nemen niet weg dat hij in zijn verwijzingen naar België, meer bepaald naar het Antwerpen van de 16e eeuw, ook naar de bankiersrelaties van koning Leopold II in de 19e eeuw, nogal met de losse pols citeert. Zijn uitleg over die gegevens is niet gespeend van Franse chauvinistische trekjes. Zijn assistenten en ghostwriters hadden hem hierbij beter moeten informeren.
Wat de uitgevers van de Nederlandse vertaling bezielde om het boek dubbel zo dik in omvang uit te geven (672 blz., 6 cm dik, geen foto's) als de oorspronkelijke Franse uitgave (638 blz., 3,2 cm dik, met fotomateriaal) is waarschijnlijk te wijten aan de keuze van het dikker papier; handig voor gebruik is dit evenwel niet. De vertaling is af en toe stroef. Het is evenwel een uitermate boeiend boek. Attali en/of zijn medewerkers hebben er een respectabele bibliografische referentie tegenaan geplakt. Jammer dat er geen alfabetisch register is. Waarschijnlijk heeft Attali er zelf niet over beschikt, anders had hij tot en met blz. 132 niet zo geworsteld met zijn tot achtmaal herhaalde belofte -- frustrerend voor de vertaler -- om uit te leggen waar het bijbelse woord 'Hebreër' volgens hem vandaan komt. Trouwens, orthodoxe joden zullen om Attali's persoonlijke interpretaties van de bijbel alvast nooit ter hand nemen. Voor een buitenstaander is dit boek een rijke bron van interessante historische informatie, en een must voor de betere bibliotheek. [Frans L. Van den Brande]
Hanna Blok
Noch de 'beladen' titel noch de omvang van het boek zullen wellicht op het eerste gezicht veel lezers trekken. De auteur heeft daar oog voor: 'Ik weet dat het onderwerp naar zwavel ruikt.' Hij voegt daar echter aan toe, dat men de rol van het geld in de joodse wereld en ook de rol van de joodse volk in de wereld niet moet overschatten; dat leidt tot waanvoorstellingen, van Trajanus tot Luther en de 'Protocollen van de wijzen van Sion'. Als leidraad voor zijn reis door de tijd van 2000 vóór tot en met het hedendaagse Israël kiest hij de indeling van de Pentateuch - Genesis tot en met Deuteronomium - als de 'meest exacte metafoor' voor de belangrijkste etappes van de joodse geschiedenis: (1) Genesis: 2000 v.Chr.-circa 70 n.Chr.: Ontstaan van een volk; wetten. (2) Exodus: correspondeert met ballingschap: 70-1096; (3) Leviticus: 1096-1789; wetten voor de ballingschap en verwachting van het beloofde land; (4) Numeri: 1789-1945; Verlichting, Shoah, oprichting van de staat Israël. (5) Onze huidige tijd, vanaf 1945, weerklinkt in Deuteronomium: de hoop de barbarij van het geld te omzeilen door de veelbelovende beschaving van de gastvrijheid. Een indrukwekkend standaardwerk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.