De linkse stroming in China : de herwaardering van Mao's Culturele Revolutie, de val van Lin Piao en de opkomst van Chou En-lai
Jaap van Ginneken
Jaap van Ginneken (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Nieuwezijds, cop. 2002 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 829.5 GINN |
31/12/2003
Kuifje-liefhebbers met een beetje inzicht wisten het al: er is iets vreemds met de (relaties tussen de) hoofdpersonages: de helden lijken wel een disfunctioneel gezin. Er is het perfecte maar saaie Kuifje; zijn vriend Haddock, die alle ondeugden des mensen omhelst en toch o zo sympathiek is; Jansen en Jansens, die een tweeling lijken maar het niet zijn, en die zich in allerlei verkleedpartijen verliezen; Bianca Castafiore, tegelijk moederfiguur en toch met de naam 'witte bloem', als zou ze onbevlekt zijn. En allen leven ze onder één dak...
Vrij bekend zijn de interpretaties van biografische elementen, die flink wat van die creaties verklaren en duiden. Zo zijn Jansen en Jansens mogelijk gebaseerd op Hergés vader en diens tweelingbroer; zij wandelden niet alleen vaak samen met bolhoed en wandelstok, ze waren ook kledingontwerper respectievelijk kleermaker. La Castafiore zou een uitvergroting zijn van Hergés tante Nini.
En toch heeft Hergé Kuifje geen echte familie gegeven. Dat zette psychologen ertoe aan om heel wat dieper te gaan graven in de psychologie van auteur en personages, en een interpretatieoefenig te doen op dieptepsychologisch niveau, met behulp van biografische maar ook semiotische gegevens. Voorbij de historische of ruimtelijke context richtten ze zich op terugkerende thema's als de zoektocht of de afkomst van Haddock. Van Ginneken parafraseert hier in feite het onderzoek van psychoanalyticus en striptekenaar Serge Tisseron, die op zoek ging naar het waarom van Hergés obsessies: echtscheiding, verlatingsangst en afstamming. Tisseron vond in de albums en in de biografie veel sleutels en aanwijzingen om te stellen dat er in de familie Remi een mysterie bestond dat te maken had met afstamming. Grootvader Remi was nl. niet de vader van de tweeling, zo lijkt algemeen te worden aanvaard. Maar wie maakte Hergés grootmoeder dan wel zwanger toen ze dienstmeisje was bij een voorname familie. Iemand van hoge afkomst, zo doen opmerkingen van de striptekenaar zelf vermoeden, maar ook tekens in zijn oeuvre, zoals de adellijke afstamming van Haddock, het oeuvre van Castafiore, de naam en het wapen van Molensloot, de vaak koninklijke milieus waarin de plot zich ontvouwt... Die psychoanalytische oefening heeft voor niet-exegeten een verrassend resultaat.
Een analoog probleem als dat van Hergé bedrukte blijkbaar ook Walt Disney. Parallel aan Hergés Haddock creëerde hij na het brave muisje Mickey de temperamentvolle, cholerische, haast karaktergestoorde Donald Duck. Die heeft bovendien iets met de Latijns-Amerikaanse cultuur en zijn vrouwen. Bovendien is ook zijn familie geen traditioneel gezin zoals de Amerikaanse samenleving -- zeker in die tijd -- dat haast eiste: "Hoe komt het dat zijn partner zijn partner niet is, zijn kinderen zijn kinderen niet zijn, en zijn vader zijn vader niet is? En wat heeft dit alles te maken met de mogelijk verborgen herkomst van maker Walt Disney, en met zijn vroegste jeugd?" Kortom, hoe ver gaat de identificatie Donald -- Don Walt?
In het omvangrijke hoofdstuk over Disney geeft Van Ginneken trouwens een vrij gedegen inleiding op leven en werk van het Amerikaanse icoon en zijn fabriek. Daarin valt ook de naam van Babar, als mogelijke inspiratie voor Dumbo. En ja hoor, ook Babar heeft familiecomplexen; het weesolifantje worstelt met naam en identiteit. De andere twee behandelde helden -- of alleszins hun makers -- zijn eveneens producten van vervreemding, in hun geval niet op familiaal maar op maatschappelijk vlak. Superman en Asterix, beiden nationale symbolen, blijken eigenlijk prototypische vreemdelingen. En hun makers ook, en die werden ook als dusdanig behandeld.
Fantasievolle verhalen zijn ook aan een dieptestructuur ontsproten, voor wie daaraan twijfelde. Dus ook in simpele strips vind je zowel hyperindividuele als universele thema's. Een dieptepsychologische analyse van in oorsprong kinderverhalen ligt misschien minder voor de hand, maar ook de makers daarvan kampen met obsessies en complexen. Van Ginneken maakt wel duidelijk dat hij de plausibiliteit van zulke analyses en redeneringen wil aantonen maar relativeert ze ook een beetje. Daarom probeerde hij een en ander ook niet te zwaarwichtig te maken. Hij vraagt enige goodwill. "Beschouw het vooral als een leerzaam spel, als een jeu d'esprit [...] legpuzzels" en daarin slaagt hij. Resultaat is een aan te raden werkje, vooral voor stripliefhebbers, waarin trouwens ook een heleboel feiten en wetenswaardigheden de revue passeren over de oeuvres van de makers van Babar, Kuifje, Mickey en Donald, Superman en Asterix. Het is inderdaad een kundig in elkaar gelegde puzzel van feiten en interpretaties, biografie en analyse, die op een vlotte en journalistieke manier aaneengeschreven is. [Wilfried Poelmans]
Jeroen Mirck
In deze essaybundel wordt de psyche besproken van enkele van de allerbekendste stripfiguren en hun makers: Donald Duck, Kuifje, Superman, Asterix en het olifantje Babar (waar de Disney-film Dombo op is gebaseerd). De pakkende analyses spruiten voort uit het brein van psycholoog Jaap van Ginneken, communicatiedocent aan de Universiteit van Amsterdam en bekend als publicist en tv-gast. In navolging van de Franse psychoanalyticus Serge Tisseron legt Van Ginneken identiteitsproblemen en karakterfouten bloot van stripfiguren en toont aan dat de psychische conflicten van hun makers onbewust doorklinken in de wereldberoemde strips en tekenfilms. Zo had Walt Disney (Donald Duck) een ongelukkige jeugd, terwijl de makers van Asterix hun strip volstopten met chauvinisme en xenofobie. Dankzij dit boekje kan men enkele stripklassiekers met andere ogen gaan bekijken. Van Ginneken heeft er geen dieptestudie van gemaakt, waardoor deze uitgave in hoofdzaak lichtvoetig van toon is. Toch is zijn feitenkennis zeer gedegen. Een interessante bundel voor wie houdt van strips en psychologie.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.