Moriae encomium, dat is De lof der zotheid
Desiderius Erasmus
Desiderius Erasmus (Auteur), Adrianus VI (Auteur), Michiel Verweij (Vertaler)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Donker, 2002 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 155.2 ERAS |
31/12/2002
De hier vertaalde briefwisseling tussen Erasmus en paus Adrianus VI dateert van 1522-1523, de jaren van Adrianus' korte pontificaat. Het was een bewogen tijd: in Duitsland was de hervorming van Luther begonnen, Karel V en de Franse koning waren in oorlog, en ondertussen werd Europa door de Turken bedreigd. In een voorwoord bij deze publicatie vergelijkt de bisschop van Rotterdam dit tijdskader en zijn doorbrekende pluraliteit met de huidige wereldsituatie; hij wijst erop dat de brieven ook voor onze tijd nog actuele boodschappen bevatten.
Erasmus had Adrianus (geboren in Utrecht) in Leuven nog als professor in de wijsbegeerte gehad. In de lijn van de Leuvense traditie zag de paus de bestrijding van het lutheranisme als een van zijn belangrijkste opgaven. Erasmus stemde in met een aantal grieven van Luther, maar niet met zijn nieuwe leer. Zo kwam hij tussen twee kampen terecht. Erasmus smeekt de paus geen gehoor te geven aan intriges en hem niet te vlug te veroordelen. Adrianus vraagt Erasmus nadrukkelijk zijn grote geestesgaven in de strijd tegen Luther in te zetten en naar Rome te komen. Erasmus gaat op geen van beide verzoeken in. Wel geeft hij de paus enkele adviezen: hij pleit voor pacifisme en gematigdheid, is tegen geweld en fanatisme. De concrete tips heeft hij in de publicatie niet opgenomen, misschien omdat ze te vertrouwelijk of ondertussen achterhaald waren. De eerste brief van deze correspondentie is een lange dedicatiebrief (de helft van de vertaalde brieven) van Erasmus bij zijn editie van een psalmencommentaar (van Arnobius de jongere). Naast persoonlijke elementen (zoals gelukwensen bij Adrianus' uitverkiezing) en vaste thema's (zoals vrede onder de vorsten en de betekenis van echte vroomheid) geeft hij uitvoerig filologische beschouwingen rond de stijl en de authenticiteit van dat werk, wijst hij erop dat vermeende taalfouten door de auteur bewust gekozen zijn om bij het taalgebruik van het gewone volk aan te sluiten en licht hij eigen conjecturen toe. Verder bevat de verzameling ook een persoonlijke brief van Dirk van Heeze, die ook de brieven van Adrianus opstelde.
De vertaler heeft deze bloemlezing goed toegelicht: een algemene inleiding met gegevens over de twee auteurs en over de inhoud van deze brieven, en bij elke brief een korte inleiding met technische gegevens over de overlevering. In voetnoten heeft hij uitleg over de citaten en over vermelde personen, religieuze stromingen en historische of mythische realia. In deze brieven worden meerdere elementen herhaald, en vele ervan zijn dan nog eens in de inleiding(en) vermeld. Toch is deze correspondentie bijzonder interessant, omdat ze voortreffelijk het isolement van Erasmus illustreert: elke vorm van aarzelen, elke poging om de gemoederen te sussen, werd als sympathie voor de tegenpartij beschouwd. En het lot van Adrianus was al even tragisch: hij trof maatregelen tegen de aflatenhandel, de verkoop van ambten en de luxe aan het pauselijke hof (met o.m. het ontslag van renaissancekunstenaars), maar hij kreeg niet de hulp die hij van Europa's leidende intellectueel verwachtte. [Jef Ector]
Dr. H.Chr. van Bemmel
De meeste mensen kennen Erasmus vooral van zijn 'Lof der zotheid'. Een boekje als dit is daarom interessant, omdat het ons een blik gunt in de ware gevoelens van Erasmus. Je zou misschien denken dat de zeven brieven die de enige Nederlandse paus en Erasmus uitwisselden vol lofbetuigingen en plichtplegingen staan, maar dat valt mee. Adrianus was oprecht bezorgd over de in zijn ogen ketterse gedachten van Luther en hij vond in Erasmus, zijn vroegere student in Leuven, de man met 'een grote geestkracht, een ruime geleerdheid en een vlotheid van schrijven' degene die dat moest bestrijden. Erasmus van zijn kant beantwoordt aan dit verzoek, maar waarschuwt de paus voor al te rigoureus optreden om te voorkomen dat de 'andersdenkenden' de kerk zullen verlaten. In een subtiel woordgebruik weet hij dit de paus duidelijk te maken. De vertaler, die klassieke filologie in Leuven studeerde en werkzaam is aan de katholieke universiteit van Nijmegen, voorzag deze brieven van een uitgebreide inleiding en voegde verduidelijkende noten toe. Een juweeltje dat een ieder die Erasmus op zijn waarde schat zal aanspreken. Verzorgde pocket; normale druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.