Oefeningen in genot : liefde en lust in de late Middeleeuwen
Herman Pleij
Herman Pleij (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Prometheus, 2002 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : GESCHIEDENIS : 925.9 PLEI |
31/12/2002
In Van karmijn, purper en blauw kiest Herman Pleij, eminent hoogleraar Middelnederlandse letterkunde aan de universiteit van Amsterdam en auteur van talrijke leesbare en boeiende studies, kleur als centraal thema. De verhandeling is gebaseerd op een boek uit 1994 ,Kleuren in de Middeleeuwen, maar is sterk uitgebreid, gecorrigeerd en geactualiseerd. Bovendien zijn er illustraties toegevoegd. Op die wijze is het oorspronkelijke boekje uitgegroeid tot een fascinerende letterkundige studie over het gebruik van kleur in de Middeleeuwen en daarna. Want inderdaad, de auteur fundeert zijn verhaal vnl. op basis van tekstueel materiaal en in mindere mate op visuele bronnen. Nochtans maken uitgerekend die laatste het kleurgebruik bijzonder aanschouwelijk. Het is dan ook één van de zwakke punten van de publicatie.
In een eerste hoofdstuk spitst de auteur zich toe op de gedachtewereld van middeleeuwse denkers, onder wie Isidorus van Sevilla, Vincent van Beauvais, Thomas van Aquino en toont hij de kantelende betekenis van kleur in de Middeleeuwen. Voor de ene behoren kleuren tot de essentie van de dingen, voor de andere zijn zij een verdacht toevoegsel dat hun wezen verhult en aan het zicht onttrekt. Het hoofdstuk vormt de basis van de andere delen die het kleurgebruik in het dagelijkse leven demonstreren: de gebruikte kleuren bij oorlogvoering, kruistochten, tornooien, hoofse spelvormen, literatuur, wetenschap en kunst. Al gauw blijkt de kleurensymboliek niet eenduidig en in sterke mate afhankelijk van de context. Bijgevolg heeft dezelfde kleur de ene keer een positieve, de andere keer een negatieve connotatie. Vooral het hoofdstuk 'Kleuren als smetstof van de duivel' toont de dubbelzinnige positie.
De studie is zeer toegankelijk en vlot geschreven, maar begeeft zich soms op het randje van het banale af. Vooral de voortdurende verbanden met het belang van kleur voor de hedendaagse mens veroorzaken dat effect. Natuurlijk verhoogt die werkwijze het inlevingsvermogen, maar in zijn totaliteit blijft die aanpak oppervlakkig en al te publieksvriendelijk. Bovendien versterken thema's als 'De mooiste kleuren sieren de vrouw', die populariserende tendens. Van karmijn, purper en blauw blijft kwalitatief bijgevolg ver achter meesterlijke, inspirerende studies als De sneewpoppen van 1511 (1998) of Dromen van Cocagne (1997), maar is vergeleken met teksten van vele andere auteurs over de Middeleeuwen van een behoorlijk hoog niveau. [Brigitte Dekeyzer]
Drs. J. Kleisen
Met een katern van twintig kleurenfoto's verrijkte bewerking, uitbreiding en verbetering van Pleij's 'Kleuren in de Middeleeuwen'*, destijds geschenk voor de Wetenschapsweek. Middeleeuwers dachten sterk symbolisch en dat maakte kleuren voor hen tot betekenisdragers. Het lagere volk ging gekleed in het grauw; hogere standen waren kleurbewuster. Daar had in de liefde bijvoorbeeld elke kleur zijn eigen taal. Wat de uitleg van de kleurensymboliek ingewikkeld maakt, is dat de betekenis die men aan kleuren hechtte in de loop der tijden nogal veranderde. Het ons zo bekende uitbundige kleurgebruik stamt uit de late Middeleeuwen; voordien waren de kleuren nogal flets. Vanuit het gevoel dat men leefde sub specie aeternitatis, fulmineerden auteurs als Bernard van Clairvaux vaak tegen overdadig kleurgebruik in kleding en kunst: kleuren waren instrumenten van de duivel, aards en dus vergankelijk. Pleij, hoogleraar Middelnederlandse letterkunde UVA, belicht de toenmalige visies op kleuren van verschillende kanten, ook met betrekking tot kleurgebruik in boeken. Bruikbaar, maar doet onder voor 'De Middeleeuwen in kleur"**. Een alfabetisch register maakt het mogelijk informatie na te slaan.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.