De eenzame eeuw : het herstellen van menselijk contact in een wereld die steeds verder ontrafelt
Noreena Hertz
Noreena Hertz (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Contact, 2002 |
Magazijn 4.GL.NF[MAG] |
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Contact, 2002 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 331.1 HERT |
31/12/2002
In De stille overname stelt Noreena Hertz dat de grote multinationale bedrijven in de afgelopen 20 jaar de spilfiguren zijn geworden van de nieuwe wereldorde. Regeringen dansen naar hun pijpen. Volgens Francine Mestrum in Globalisering en armoede is het (neoliberale) kapitalisme er zelfs in geslaagd om het concept van armoedebestrijding, zoals het sinds 1990 wordt ingevuld door internationale organisaties als de VN en de Wereldbank, perfect te doen aansluiten op de neoliberale ideologie, waardoor de bestaande (economische) wereldorde wordt bestendigd.
<4>Noreena Hertz promoveerde aan de universiteit van Cambridge. Als jonge econome trok ze naar Leningrad om "er de eerste Russische effectenbeurs op te zetten". Een decennium later publiceert ze een zeer kritische analyse van het laissez-faire-kapitalisme, maar haar stellingname dat grote bedrijven de taken van overheden overnemen en aldus het publieke domein gaan bepalen "is niet anti-kapitalistisch bedoeld". Ze blijft erin geloven: "Kapitalisme is duidelijk het beste systeem om welvaart te scheppen". Samen met Naomi Klein is ze inmiddels het boegbeeld geworden van de antiglobalistische beweging. Hertz begint haar verhaal met de verkiezingen van Margaret Thatcher in 1979 en Ronald Reagan in 1980. Beide politici waren de doodgravers van het naoorlogse keynesiaanse economische denken. De Britse econoom John Maynard Keynes (1883-1946) bepaalde het economische westerse denken na de Tweede Wereldoorlog. Regeringen gingen op basis van zijn theorieën een actieve leidende rol spelen binnen de macro-economie en de markt. Regeringen moesten via staatsuitgaven de economische vraag en de totale werkgelegenheid in stand houden. Met het bewind van Thatcher en Reagan maakten de neoliberale economen Milton Friedman en Friedrich Hayek hun opgang. De vrije markt was volgens hen veel beter in staat om producten en diensten te verdelen, zonder al te veel interventie van de overheid. Privatiseringen (steenkool, staal, elektriciteit, spoorwegen...) gebeurden in verhoogd tempo in Groot-Brittannië: "het familiezilver werd verkocht".
De rest van de westerse wereld volgde in meerdere of mindere mate: "Tegen het begin van de jaren '90 was het laissez-faire-, neoliberale kapitalisme van Thatcher en Reagan ontegenzeglijk de overheersende wereldideologie geworden". Volgens Hertz maakt het zelfs niet zoveel meer uit welke politieke partijen aan de macht zijn, is er hoogstens sprake van accentverschillen.
Alhoewel volgens de pleitbezorgers van het neoliberalisme de levensstandaard van rijke en arme landen dichter bij elkaar zou worden gebracht, is dit volgens Noreena Hertz nooit gebeurd. Alles wordt trouwens ondergeschikt gemaakt aan handelsbelangen. Hertz geeft o.m. de mensenrechten en de democratie als voorbeelden. Door de groeiende machteloosheid van politici tegenover het bedrijfsleven gaan mensen ook steeds meer afstand nemen van politieke partijen en worden ze kritischer ten aanzien van politieke instellingen. Toch moet volgens Hertz het "gebrek aan vertrouwen in traditionele politiek niet worden verward met apathie of het zich onttrekken aan de maatschappij". Volgens haar is het consumentenactivisme het wapen bij uitstek om het nodige tegengewicht te bieden.
Hertz hanteert een bijzonder vlotte pen, waardoor ze erin slaagt om een complexe problematiek voor een ruim publiek inzichtelijk te maken. Haar eruditie zorgt voor een goed onderbouwd, maar bijzonder toegankelijk boek over de schaduwzijde van de globalisering.
Francine Mestrum focust op één bepaald aspect, nl. het verband tussen armoede en globalisering. Ze analyseert de officiële documenten en het beleid van een aantal internationale instellingen (VN, de Wereldbank, UNDP) om aan te tonen hoe deze organisaties armoede een nieuwe invulling geven. Via de denkbeelden die ze sinds 1990 over armoede en over armen verspreiden, bestendigen ze de economische wereldorde en legitimeren ze aldus de neoliberale ideologische consensus: "De armen van vandaag [zijn] slechts een voorwendsel [...] voor de rijken die hun neoliberale beleid moeten legitimeren". De internationale organisaties brengen een vertoog met een politieke functie. Deze bewuste beeldvorming dient maar een doel, nl. "het traditionele ontwikkelingsdenken uit te hollen om het beter te laten aansluiten bij de behoeften van politieke en economische mondialisering". Mestrum begint haar boek met een overzicht van de verschillende definiëringen van armoede. Er zijn geen eenduidige definities en er bestaan zeer uiteenlopende opvattingen over wat armoede precies is. Haar hypothese van de politieke functie van het armoedeverhaal werkt ze in detail uit vanuit een politieke, economische en sociale dimensie van het ontwikkelingsdenken.
Ze is bijzonder scherp in haar analyse van de zgn. 'feminisering' van armoede, wat ze als schoolvoorbeeld ziet voor een bewuste beeldvorming. Ze geeft een aanzet tot wat ontwikkelingssamenwerking in wezen zou moeten zijn. Hoe sociale bewegingen weerwerk kunnen bieden tegen die doelbewuste beeldvorming komt uitvoerig aan bod in het slothoofdstuk.
Francine Westrum analyseert op een gedreven en goed beargumenteerde manier de inkapseling van armoede(bestrijding) binnen het neoliberale kapitalistische systeem. Ze doorprikt de ideologische onderbouw van de globalisering vanuit de concrete problematiek van de armoede(bestrijding). Een opvallende, kritische studie. [Jan Geeraerts]
Drs. H.H. Ahaus
Noreena Hertz (35), adjuct-directeur van de universiteit van Cambridge, is een van de opvallendste jonge denkers van dit moment. Ze verspreidde haar essay "Why we must stay silent no longer" via internet en werkte haar anti-globalistische visie in 2001 uit in dit boek, dat inmiddels een bestseller is. De boodschap in een notendop: sinds de oliecrisis van de jaren zeventig zijn de rollen omgedraaid en zijn het de wereldondernemingen i.p.v. de regeringen die ons in feite regeren. Ze noemt dit de "stille overname". In 11 hoofdstukken beschrijft Hertz goed gedocumenteerd hoe de globalisering in haar visie het einde van de democratie inluidt. Een kloek boek, sober uitgevoerd: geen illustraties, geen registers, wel uitgebreide noten. Het is toegankelijk, goed geschreven, kleurrijk en onderhoudend. Niet dogmatisch, en gebaseerd op feiten en cijfers, brengt het op heldere wijze een belangrijke boodschap.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.