Back in the USSR : weerzien met de Russen en hun buren
Stefan Blommaert
Jan Blommaert (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
EPO, 2001 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 332 BLOM |
31/12/2002
In de schitterende en uitdagende essaybundel Ik stel vast: politiek taalgebruik, politieke vernieuwing en verrechtsing schetst de sociolinguïst Jan Blommaert (RU Gent) een vernietigend beeld van de politieke vernieuwingsbeweging in ons land tijdens de jaren '90. Zijn methode is die van de sociale semiotiek, de analyse van taalfenomenen, die hij toepast op het politieke discours. Die discoursanalytische aanpak leidt niet tot steriel getheoretiseer; tientallen voorbeelden uit de politieke werkelijkheid staven zijn grondstellingen. Ik stel vast bestaat uit acht hoofdstukken, meestal eerder verschenen artikels. De auteur herschreef ze echter en bracht er orde in, zodat het essay een grote eenheid en doelgerichtheid uitstraalt.
Blommaert begint met de zorgvuldige ontleding van de 'Burgermanifesten' van Guy Verhofstadt (1991 en 1992), mijlpalen in de politieke communicatie en politieke vernieuwing. In die 'Burgermanifesten' schiep Verhofstadt een nieuwe taal waarmee hij politiek en samenleving beschreef. Hij ontwierp een retorisch kader waarin de individuele Burger een centrale plaats in de politiek kreeg en waarin democratie en vrije markt op één lijn werden geplaatst. Die ideologische 'vernieuwing' -- volgens Blommaert oude wijn in nieuwe zakken -- ging gepaard met een aantal communicatietechnische ingrepen, die de kloof tussen Burger en politiek moesten overbruggen: promotiecampagnes, websites, brochures, talkshows, callcenters... Het hele politiek bestel raakte door het vernieuwingsvirus aangestoken, wat Blommaert aantoont door de analyse van het mediatieke prestigeproject 'Vlaanderen-Europa 2002' van de Vlaamse regering-Van den Brande uit 1993. Hij vergelijkt ook de twee ideologische vernieuwingscongressen van de socialisten, van 1974 en van 1998. De socialisten uit 1974 vertolkten een doctrine, een ideologie gericht op het wereldwijde socialisme; de socialisten uit 1998 spraken over een beleidsplan, over een contract tussen partij en individuele (socialistische) burger. De gevolgen van die de-ideologisering en individualisering past Blommaert dan toe op twee centrale politieke thema's uit de jaren '90: tolerantie en veiligheid. Hij toont overtuigend aan hoe problemen als racisme en onveiligheid niet langer vanuit een maatschappelijke collectieve verantwoordelijkheid worden benaderd, maar worden gereduceerd tot individuele keuzes en individuele problemen van allochtonen. Vervolgens lanceert Blommaert de termen 'clintonificatie' en 'vox-populisme'. Politici (genre Clinton) denken de kloof met de burger te kunnen overbruggen door hun gevoelens te tonen, maar dat werkt net omgekeerd. Het 'vox-populisme' wil via discussieforums, wijkraden, enquêtes, referenda... het 'gewone volk' een stem geven, maar er is maar één partij die daar garen bij spint en die kan stellen dat ze de kloof met de burger heeft gedicht: het Vlaams Blok ("Wij zeggen luidop wat u denkt"). Die partij wordt nog eens extra opgezweept door de onevenredige aandacht voor 'populaire' thema's als veiligheid en migratie, terwijl meer technische kwesties als tewerkstelling, arbeidsvoorwaarden, ruimtelijke ordening, milieu, ontwikkelingssamenwerking... niet op het publieke forum worden gebracht.
Blommaert heeft een indrukwekkend polemisch essay geschreven op de grens van 'objectieve' wetenschap en 'subjectieve' politieke analyse. Zijn stellingen overtuigen meestal, hoewel hij in het oorzakelijke verband 'Burgermanifesten-Vlaams Blok' te ver gaat. Soms is hij iets te rechtlijnig, te teleologisch en te eng. Fenomenen als de-ideologisering, individualisering, onverdraagzaamheid en commercialisering komen wereldwijd voor en moeten ook in die context worden begrepen. Zo goed als alle westerse democratieën worden vandaag geconfronteerd met ontevreden burgers en met een gebrek aan vertrouwen in de 'politiek'. Verhofstadts 'Burgermanifesten' zijn niet vanuit het luchtledige ontstaan. Ze waren eerder gevolg dan oorzaak, signaal dan remedie. Hun belang moet zeker niet worden opgeblazen. [Gunter Bousset]
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.