Weg van liefde
Alain de Botton
Jelle Noorman (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Atlas, 2001 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : FRANKRIJK 943 |
31/12/2001
In het lijvige boekwerk De haan op de mesthoop poogt Jelle Noorman de Franse cultuur in kaart te brengen. De evolutie en (volgens hem overroepen) roem van de Franse taal, literatuur, muziek, film en schilderkunst passeren de revue. Met vinnige pen en de nodige kennis van zaken slaagt hij erin de lezer te boeien en te onderrichten. Een erg knappe prestatie waarbij toch enkele kritische kanttekeningen kunnen worden geplaatst. In een eerste deel staat de Franse taal centraal. Noorman doet fijntjes uit de doeken hoe Frankrijk ontstaan is uit verschillende Germaanse volkstammen en verklaart waarom men er uiteindelijk toch een Romaanse taal spreekt. De auteur kent zijn klassiekers en geeft ze terecht de nodige aandacht: van de eerste Franse tekst, Het verdrag van Straatsburg (842), via de taalkundige activiteiten van de Pléiadepoëten (Bellay met zijn Défense et Illustration de la langue francoyse uit 1549 op kop) tot de taalterreur van de Académie Française (1635). Toch heeft het lang aangesleept voor heel Frankrijk het Frans van de elite sprak: tot ver in de 19e eeuw waren regionalismen troef. Het duurde tot 1882 vooraleer dankzij de algemene leerplicht werk gemaakt werd van een eenheidstaal. Onze zuiderburen kenden tijdens de Eerste Wereldoorlog opvallend genoeg gelijkaardige taalproblemen als wij -- met alle tragische gevolgen vandien. De streektalen zijn ondertussen grotendeels weggeveegd maar het streekgevoel geenszins: de regionale kranten verkopen beter dan de grote nationale dagbladen. Noorman beëindigt dit eerste deel met enkele typische trekjes van het hedendaagse Frans: het franglais, het naar Franse uitspraak zetten van vooral Engelse woorden en het jaarlijks terugkerende nationale dictee waar vele Fransozen zich masochistisch overgeven aan de verschrikkelijke Franse spelling.
In het tweede deel focust hij vooral op de Franse literatuur. Hij hangt zijn discours op aan Le confort intellectuel (1949), een satirisch essay van Marcel Aymé waarin een zekere Monsieur Lepage in gesprekken met een jonge schrijver tracht uit te leggen hoezeer de Franse literatuur ontspoord is. Noorman haalt hieruit twee leitmotieven voor zijn betoog. Monsieur Lepage is de wanhoop nabij als hij denkt aan de verafgoding van de vrouw in de Franse letteren. Vooral de romantiek krijgt de schuld: zij hebben immers van de vrouw een "bovennatuurlijk, ondoorgrondelijk wezen" gemaakt. Bijgevolg kregen vrouwen ook een vinger in de literaire pap, en zijn het vandaag vooral vrouwen die lezen. Met zichtbaar plezier neemt Noorman deze volmacht ter hand om Chateaubriand en Rousseau naar de prullenmand te verwijzen. Zijn opmerkingen zijn in zekere zin terecht, maar je mag het kind niet met het badwater weggooien. Ten tweede viseert Noorman het toenemende hermetische gehalte van (vooral poëtische) Franse teksten. Vooral hoe je schrijft en niet wat je schrijft, is belangrijk, wat tot gevolg heeft dat steeds minder mensen effectief literatuur lezen en zich beperken tot het reproduceren van titels en adjectieven. Kortweg, vaagheid, onnauwkeurigheid en moeilijke woorden troef. Noorman gaat zover om Baudelaire neer te halen omdat zijn wervelende taalgebruik de meest verderfelijke ideeën verbergt. In het geval van Mallarmé en andere hermetische dichters kan ik Noorman volgen, maar het blijft aan de enkeling die bv. Baudelaire effectief leest om zin en onzin, lelijkheid en schoonheid in al zijn nuances te ontwarren. Aan de andere kant is het dan weer onbegrijpelijk dat hij een schrijver als Houellebecq aan de kant schuift. Een prullenschrijver, volgens Noorman. Geen problemen mee, maar enige kritische nuancering is dan wel op zijn plaats.
Dat is meteen het minpunt van dit boek. Noorman slaagt er bewonderenswaardig in om op een vlotte manier door de Franse literatuurgeschiedenis te walsen, maar moet zich noodzakelijkerwijs beperken en heel wat schrijvers met een aantal slagzinnen bespreken. "Het gaat hier niet om het vellen van een waardeoordeel", stelt hij in het begin, maar hij vergeet al snel zijn voornemen. Op zich niet erg indien hij altijd even beargumenteerd uit de hoek zou komen. Deze kritische opmerkingen nemen niet weg dat het werk heel wat leesplezier garandeert. Noorman kent de Franse cultuur als zijn broekzak (hij neemt ons naast de literatuur ook mee op safari door de Franse muziek, schilderkunst en film) en schrijft zijn eruditie met de nodige zwier en gevoel voor humor neer. Een werk dat zeker francofielen maar ook gewone cultuurliefhebbers moeten lezen... Hij is het best op dreef in het schitterende eerste deel, waar hij zijn heldere en licht ironische kijk weet te paren aan objectiviteit. [Bart Van Loo]
Matthieu Kockelkoren
Deze culturele geschiedenis van Frankrijk, met de aan Jean Cocteau ontleende, wat dramatische titel, bevat een schat aan nuttige informatie, verwoord op een uiterst persoonlijke en leesbare manier. Na een algemeen katern over de Franse taal en de onweerstaanbare uitstraling van Frankrijk, volgt een uitgebreid historisch overzicht van diverse aspecten van de Franse cultuur met een voorkeur voor de literatuur, al worden de beeldende kunsten en muziek niet vermeden (een uitstekend overzicht van het Franse chanson b.v.). Gewapend met veel smakelijke anekdotes vertolkt de auteur (aan de hand van het essay van Marcel Aymé 'Le confort intellectuel') eigen, soms aanvechtbare of polemische meningen die hoofdzakelijk stoelen op kennis van zaken, gezond verstand, bewondering maar zeker geen overdreven eerbied: menige Franse ballon wordt doorgeprikt. Het omvangrijke boek laat zich in één ruk uitlezen, maar zal ook goede diensten bewijzen als naslagwerk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.