Er is behoefte aan wijsheid, dat is wat anders dan expertise : interview met Hilary Putnam
Erno Eskens
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Boom, cop. 2001 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 157.2 PUTN |
31/12/2001
Het pragmatisme is een stroming in de filosofie die bij ons weinig gekend is. Het is daarom lovenswaardig dat er in de mooi vormgegeven reeks 'Boom essay' aandacht aan besteed wordt. Jammer dat er geen inleiding opgenomen is waar het pragmatisme en het werk van Putnam geschetst konden worden. Het boek is de weerslag van drie lezingen die Putnam in 1992 in Rome hield. Eigenaardig genoeg wordt het woord 'lecture' in Putnams tekst vertaald als 'essay'. Ook op enkele andere plaatsen is de vertaling niet altijd zorgvuldig.
Putnam benadrukt dat dit werk niet zozeer een studie in het pragmatisme is, als wel een uitnodiging om deze filosofie te bestuderen. Hij presenteert in eerste instantie het werk van William James en verdedigt dit tegenover zijn critici door zich te concentreren op het waarheidsbegrip. Waarheid is voor James geen vaststaand gegeven maar iets dat beweegt naargelang van de belangen of de doeleinden die verwezenlijkt moeten worden. Bij hem is er geen dichotomie tussen waarden en feiten maar een onderlinge afhankelijkheid: waarde en interpretatie staan niet los van feiten en theorie. Daarnaast is de theorie van James ook realistisch omdat ze gaat over dingen buiten ons, over dat wat concreet is. Het waarheidsbegrip van James is een humanistisch begrip omdat hij het als een werkinstrument beschouwt en niet als iets dat bijna onbereikbaar is.
Om het pragmatisme nog nauwkeuriger te situeren, toont Putnam aan hoe het denken van Ludwig Wittgenstein zowel een kantiaanse als een pragmatische component bevat en hoe hij dus een constitutief element in de westerse wijsbegeerte vormt. Dit beeld druist in tegen een oppervlakkige lezing van Wittgenstein waaruit men zou kunnen concluderen dat hij de filosofie enkel als een neurose opvatte. Putnam toont aan dat ook Kant reeds neigde naar een pluralistisch denken: naast het wetenschappelijke wereldbeeld dat dé kennis vertegenwoordigt, erkende hij ook het bestaan van een moreel en een religieus wereldbeeld. Dit is reeds een voorafkondiging van het werk van Wittgenstein. Deze stelde dat de mens over verschillende taalspelen beschikt maar bij hem heeft geen enkel spel het monopolie op de kennis. Het ene taalspel is niet beter of slechter dan het andere, het moet beoordeeld worden op basis van wat het beoogt. Maar bovenal toont Hilary Putnam aan dat er in de filosofie van Wittgenstein een primaat van de praktische rede zichtbaar is. Deze nadruk op het praktische wordt in een derde lezing nog verduidelijkt doordat Putnam duidelijk laat zien dat de scepsis nodig is maar niet universeel mag zijn, want er moet ook nog gehandeld worden. Wie alles betwijfelt, verlamt zichzelf. Het pragmatisme is daarom gestoeld op het principe dat alle denken feilbaar is en dat het in de praktijk moet worden getoetst. Het pragmatisme is vooral aantrekkelijk omdat het realistisch is: de filosofie komt in het dagelijkse leven te staan en voert er geen oppositie tegen zoals in de West-Europese filosofie maar al te dikwijls het geval is. [Johan Velter]
Dr. D.G. van der Steen
Pragmatisme is een richting in de wijsbegeerte die probeert een middenweg te vinden tussen een autoritair systeem, dat maar één waarheid kent, en een scepticisme dat iedereen zijn eigen waarheid gunt. In 1992 hield Hilary Putnam (1926), hoogleraar in Harvard en coryfee op het gebied van de analytische filosofie, aan de universiteit van Rome een serie van drie lezingen over dit thema. Die lezingen zijn nu vertaald. Aansluitend bij het werk van William James en de late Wittgenstein zoekt Putnam naar een pragmatistisch alternatief voor de huidige postmoderne twijfel. Een wijsgerig essay van hoog niveau. Actueel, en fascinerend; allereerst voor specialisten, maar ook voor andere filosofisch behoorlijk ingevoerde lezers. Dit is de eerste Nederlandse vertaling van werk van Putnam.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.