Vluchten via het Vaticaan, of Waarom Pius XII niet Zalig verklaard wordt : over roof en moord, Amerikanen en Kroaten, spionnen en soldaten
Henk Jurgens
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Aspekt, 2001 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : OOSTENRIJK 943 |
31/12/2001
Rond de vorige eeuwwisseling gistten in Wenen allerhande culturele en maatschappelijke vernieuwingen. De befaamde studies van Janik/Toulmin, Het Wenen van Wittgenstein en van Schorske, Wenen in het fin de siècle hebben die periode al behoorlijk uitgediept. Dit oorspronkelijk Nederlandse boek is bescheidener en tegelijk breder van opzet. Het beperkt zich tot de feiten, interpreteert weinig en theoretiseert nauwelijks, maar ziet cultuur heel ruim en toont ook belangstelling voor demografische, economische en sociale ontwikkelingen. Op journalistieke wijze beschrijft de auteur de periode tussen de Oostenrijkse nederlaag tegen Pruisen in 1866 en de inlijving van Oostenrijk bij nazi-Duitsland in 1938. Hij gaat in op het belang van het multiculturalisme in Oostenrijk-Hongarije, de late industrialisering en stadsuitbreiding van Wenen en de sociale spanningen in de Oostenrijkse standenmaatschappij. Bijzondere aandacht krijgen merkwaardige tegenstellingen als de aantrekkingskracht van de stad op joden en het uitgesproken antisemitisme, zelfs in de officiële politiek.
De culturele bloei in de architectuur (Otto Wagner, Adolf Loos), de beeldende kunst (Gustav Klimt, Oskar Kokoschka), de muziek (Gustav Mahler, Arnold Schönberg) en de literatuur (Jung Wien, Arthur Schnitzler, Karl Kraus) komt goed tot zijn recht, al schrijft de auteur meer over ontstaansachtergronden en receptie dan over het werk zelf. De rol van de Weense koffiehuizen en de salons van een figuur als Alma Mahler, maar ook de aanleg van de RingstraÃe, de arbeidersbeweging, de onrust op de Balkan en de sociale woningbouw komen uitgebreid ter sprake. Sigmund Freud wordt vooral als persoon (en verzamelaar) voorgesteld, Ludwig Wittgenstein als mecenas, onderwijzer en eenling. De nadruk op het netwerk van relaties tussen de spilfiguren uit die tijd en de aandacht voor het menselijke aspect en voor de band tussen de sociaal-economische en de culturele ontwikkeling maken dit vrij anekdotische boek lezenswaard. Jammer dat het zo slordig is geredigeerd en talrijke detail-, taal- en spelfouten bevat. Elias Canetti's Martyrium verscheen niet in 1937 maar twee jaar vroeger, Freud studeerde niet bij Charot maar Charcot, en meer dan één schrijversnaam wordt verbasterd (Broek i.p.v. Broch, Trankl i.p.v. Trakl). Wie wil kennismaken met het Wenen van die tijd kan er desondanks veel uit opsteken. [Erik de Smedt]
Drs. J. Kleisen
Tussen 1890 en 1914 ontwikkelde Wenen zich van hofstad met sterk overwicht van de hogere standen tot een zich democratiserende stad met een veel breder cultureel leven. Modernisering en verfraaiing maakten haar tot het Wenen van nu. Het beeld dat Jurgens (1942) schetst, is levendig, vooral doordat hij zich behalve op de culturele en politieke kanten van de samenleving richt op de persoonlijkheden van de mensen die het sociale leven kleur gaven. Zo ontmoeten we componisten als Mahler, Bruno Walter, Schönberg en Alban Berg, schilders als Klimt, Kandinsky en Kokoschka (het was de tijd van de Sezession, Der Blaue Reiter en Jugendstil), literatoren als Rilke en Schnitzler, architecten als Gropius en wetenschappers als Freud. In haar rijk gevarieerde liefdesleven droeg Alma Mahler bij tot belangwekkende dwarsverbindingen. Doordat Jurgens zijn verhaal laat doorlopen tot de Tweede Wereldoorlog, zien we ook wat er mis ging. Dit bijzonder aardige boek laat zich goed vergelijken met 'Eros en Thanatos' van Michel Dutrieue*, maar zal een breder publiek bereiken, zoals bijvoorbeeld de historisch geïnteresseerde toerist. De 46 zwartwitfoto's zijn wat flets, maar zeer passend.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.