De Eerste Wereldoorlog 1914-1918 : alle grote gebeurtenissen van Sarajevo tot Verdun
Karel Verleyen
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Davidsfonds, 2001 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAG F 9315 |
Magazijn |
Davidsfonds, 2001 |
MAGAZIJN : SCHOOLCOLLECTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : VERL |
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Enkel raadpleegbaar |
Davidsfonds, 2001 |
WEFLA MAGAZIJN : ENKEL NA MAGAZIJNAANVRAAG : VERL |
31/12/2001
Als kinderen vormden Andy, Stefaan, Jan-Willem, Patricia, Beatrice en Inge de ZZZ, de 'zalige zotte zes'. Ze beloofden elkaar eeuwige vriendentrouw. Nu ze 16 zijn en de kinderspelletjes over zijn, ligt die belofte niet meer zo voor de hand. Jan-Willem deelt de anderen mee dat hij een hersentumor heeft en zal sterven. Hij beroept zich op hun vriendschap en vraagt hen onomwonden om hem niet in de steek te laten en hem te helpen. Na alle stadia van ongeloof, verbijstering, opstandigheid en ontreddering van de groep, dringt langzaam door wat Jan-Willem van hen vraagt. Hij wil menswaardig sterven. Niet in een ziekenhuis waar hij met pijnstillers in een comateuze toestand gehouden wordt, maar tussen zijn vrienden. Zolang Jan-Willems aanvallen van hoofdpijn draaglijk blijven, proberen de vrienden te doen wat hij vraagt. Ze nemen hem mee op een weekend naar de Ardennen en er bloeit nog iets moois op tussen Inge en Jan-Willem. Maar zijn toestand verslechtert en Jan-Willems vraag wordt explicieter: help mij wanneer ik in een mensonwaardige toestand terechtkom. Die vraag is te groot voor de vijf, vooral ook omdat Jan-Willems ouders, die bij hem op een muur van onwil in verband met enige behandeling stoten, de vrienden proberen van hem weg te houden. Andy zoekt hulp bij zijn vader-veearts, Inge belt naar teledienst, in de klas verscherpt een lerares de discussie nog naar aanleiding een euthanasiedebat op tv. Wanneer Jan-Willems laatste hulpkreet Inge bereikt, staat hun besluit vast. Ze hollen naar hun vriend die in het ziekenhuis belandde en nemen hem, met de toestemming van zijn ouders en de dokter, nog eenmaal mee naar zijn geliefde plekje.
De keuze is een sterk verhaal dat in veel leesgroepen of klassen discussie zal uitlokken. Het thema en vooral de uitgebalanceerde benadering nodigt uit om mee te denken over de euthanasievraag. In de eerste plaats is er de keuze van de personages. Hun verschillende karakters zorgen voor genuanceerde meningen. Stefaan verbergt zijn onmacht en woede over de onhoudbare situatie achter brutale en kwetsende, maar vaak realistische uitspraken. Beatrice twijfelt, wikt en weegt, Inge kiest onvoorwaardelijk voor Jan-Willem, maar strijdt daardoor het hardst met haar geweten. Andy is het evenwichtigst én meest doortastend van de vijf. Hij ziet pro's en contra's, luistert en neemt dan pas een beslissing. Patricia is de zwakke schakel in het verhaal. Zij ziet in Jan-Willem een bondgenoot, een buitenbeentje net als zij. Tenslotte durft ze hem te vertellen wat ze altijd verborgen heeft gehouden: zij is lesbisch. Dit heeft noch voor Jan-Willem, noch voor het verhaal een relevante bekentenis, behalve misschien dat meteen duidelijk wordt dat zij niet aan één van Jan-Willems wensen kan voldoen. Hij zou voor hij sterft graag met een meisje slapen. Jan-Willem wordt knap neergezet. Zijn angst om het onafwendbare verwoordt hij zelden, maar toch is die voortdurend voelbaar in zijn verbeten strijd om waardig te sterven. Naarmate het verhaal vordert, de aanvallen heviger worden en de spanning stijgt, ook tussen de vrienden onderling, trekt hij strakker aan de touwtjes. Misschien is het wat vergezocht dat Inge onverwacht met Jan-Willem slaapt en misschien komt Jan-Willem wel héél moedig over, maar storend is dit niet.
De gevoelens en de ondoordachte daden die eruit voortvloeien, zijn in dergelijke omstandigheden herkenbaar, zeker voor 16-jarigen. De teksten over de dood die ze voor hun werkstuk Nederlands neerschrijven, de korte telefoongesprekken en een paar brieven vergroten de inleefbaarheid en verbreden de discussie. Een bedenking als "Maar is de lengte van het leven belangrijk? Misschien kun je beter intens en kort dan lang en half bewusteloos leven. Dat is misschien wat jonge mensen vandaag willen als ze dingen doen die gevaarlijk zijn of schadelijk voor hun gezond(e)heid", is hapklare koek voor jongeren, terwijl de bijdrage van Andy naar de kern gaat: "Als iemand zich alleen voelt, vermindert dat de afweer tegen zijn ziekte, verzwakt het hem bij zijn gevecht met het einde. (...) Het is heel makkelijk om over vriendschap te praten wanneer vriendschap prettige uren oplevert, maar het is erg moeilijk om vrienden te blijven wanneer pijn en angst toeslaan".
Niet alleen de wens van de patiënt staat in dit verhaal centraal, maar evenzeer de vraag in hoeverre die patiënt zijn vrienden met die wens mag belasten. Jan-Willems ouders kunnen zijn laatste wens logischerwijze niet inwilligen, en evenmin kan de dokter dat. Verleyen laat alle partijen met respect aan het woord en weert alle sentimentaliteit. Hij hakt geen knopen door, maar door het inlassen van verschillende standpunten, o.m. in een tv-debat en een gesprek met teledienst, gooit hij de discussie open. Om geen eenduidig standpunt te hoeven innemen, breit hij toegeeflijk een wensvervullend einde aan het verhaal. Inge, Andy en de andere vrienden hoeven niets stiekem te doen, met toestemming van de dokter vervullen ze Jan-Willems laatste wens. Mooi en ontroerend, maar weinig realistisch.
Af en toe haalt Verleyen venijnig uit. Naar de schooladministratie bv., die Jan-Willem als een dossier behandelt, naar dokters die de stervende enkel als patiënt willen zien, of zelfs naar volwassenen die het antwoord in de boeken zoeken: "Als je boeken nodig hebt om te weten dat mij steunen meer is dan luisteren, als je moet lezen dat je ook mee kunt gaan als ze mij weer eens onderzoeken of als ik de uitslag moet horen, dan kunnen jullie de pot op. Allemaal! Ik dacht dat het normaal was dat je bij me was als het moeilijk werd".
Alle facetten van die rijke thematiek worden gesteund door de structuur en de taal van de roman. Verleyen schrijft ad rem en helder, zonder onnodige uitweidingen, over de betekenis en de waarde van vriendschap. Bovendien zal de romantische en toch sobere kaft ongetwijfeld veel jongeren aantrekken. [Jet Marchau]
Fred Koekoek
Jan-Willem is zestien als hij te horen krijgt dat er een tumor in zijn hoofd zit die niet te behandelen is en waaraan hij binnen afzienbare tijd zal sterven. Hij doet een beroep op zijn vijf vrienden om hem in deze periode te blijven steunen en om te zorgen dat hij niet als een kasplantje in het ziekenhuis terechtkomt. De vrienden spreken over leven en dood, het eventueel actief meehelpen bij het bespoedigen van de dood en over de hemel. Uiteindelijk sterft Jan-Willem op zijn lievelingsplekje in aanwezigheid van zijn vrienden. Het verhaal is vlot geschreven in korte heldere zinnen, waarbij de inhoud meer vraagt dan de technische leesbaarheid. Er zijn geen illustraties buiten een portret van Jan-Willem op het voorplat waardoorheen zijn lievelingsplekje zichtbaar wordt. Een aangrijpend verhaal waarin vriendschap zwaar op de proef wordt gesteld en waarin morele kwesties op heldere wijze worden geschetst zonder een oordeel te geven. Het boek is op school te gebruiken als achtergrondmateriaal voor het bespreken van euthanasie en is geschikt voor volwassenen en jongeren vanaf ca. 13 jaar.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.