Heb lief en zie niet om : roman
Willem G. Van Maanen
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Prom, cop. 2000 |
MAGAZIJN : FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : MAAN |
31/12/2001
In het Rijk van het Boek zijn vele woningen", schrijft Willem G. van Maanen in een nabeschouwing bij zijn laatste roman, nadat hij de lezer liet kennismaken met een puzzelachtige verhaalarchitectuur in twee delen. Hoewel de intussen 80-jarige auteur een respectabele gastheer is, slaagt hij er toch niet geheel in, de lezer echt behaaglijk te laten voelen in Een huis van lief en leed. In deze kleine roman komen drie vertellers aan bod: een dienstmeisje, een bibliothecaris en een onderwijzer, die, elk met hun persoonlijke voor- en tegenspoed ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, op een of andere manier met elkaar verbonden zijn. Een eerste bindfactor is de onderwijzer zelf, die de beide anderen met enkele jaren verschil in de klas gehad heeft en als personage de stem van de schrijver vertegenwoordigt. De belangrijkste thematische gelijkenis is wellicht de botsing tussen leven en literatuur. Het analfabetische dienstmeisje Anna is bang dat gedachten en herinneringen, door ze op papier te zetten, beschadigd zullen worden en Derda, de bibliothecaris, verliest in zijn obsessie voor het gedrukte woord uiteindelijk zoon en vrouw. Als ruwe samenvatting van het hele boek zou het Nietzscheaans-geïnspireerde aforisme "leven is lijden, lijden is lust" kunnen dienen. De psychologische lijnen die Van Maanen daarbij uitzet, zijn echter niet altijd gemakkelijk. Zo leest Derda mensen als boeken en omgekeerd: "Hij vergeeft de personages het vertoon van gevoelens die hij zichzelf niet toestaat; het ondier in de mens dat hij weet te bedwingen of tot gesublimeerd gedrag te dresseren dient in het boek zijn gang te gaan". De roman wemelt van toespelingen, spiegelingen en citaten en reeds de eerste alinea staat bol van de Literatuur: "Hoe onschuldig zouden we zijn als er na het Oude Testament geen nieuw was geschreven, na de Ilias geen Odyssee". Het royaal omspringen met verwijzingen naar o.a. Kafka, Goethe en Freud fundeert het boek wel in een waardevolle literaire traditie, maar geeft anderzijds toch de indruk van een wat pretentieus-elitaire stijl. De we-vorm waarin de verteller zich manifesteert, zorgt op zijn beurt voor een pedant effect. Toch is Van Maanens taalgebruik voor het overige krachtig en gebald zonder gekunsteldheid of sentimentaliteit. Het resultaat is een rijk geparfumeerd boek, evenwel met een ietwat wrange, moeilijk definieerbare nasmaak. [Linde Roels]
Dr. R.L.J. Bromberg
Deze dertiende roman van de nu 80-jarige auteur -de voorlaatste verscheen tien jaar geleden- vertoont dezelfde kenmerken van vele van zijn vorige: het spelen met verschillende vertelinstanties, de situering van de personages in het klimaat van de Tweede Wereldoorlog en de jodenvervolging, allusies naar de bijbel en de wereldliteratuur (o.a. Franz Kafka), verbroken verhoudingen en onwettige kinderen, zelfmoord en dat alles geplaatst tegen de achtergrond van Van Maanens geboorteplaats Kampen. Typerend is ook de zelfwerkzaamheid die van de lezer gevraagd wordt, want zonder herlezing en het natrekken van de in het verhaal terugkerende motieven is het moeilijk vat te krijgen op het geheel. De roman bestaat uit drie delen: het ik-verhaal van het hoofd van de Stadsbibliotheek Jan Zondervan, de geschiedenis van de bibliotheekhouder Joseph Derda, geschreven door het dienstmeisje Anna uit het eerste verhaal in de auctoriële ikvorm, en het commentaar op dit alles door een onbezoldigd assistent van de gemeentearchivaris, eertijds onderwijzer van Jan en Anna, wederom in de ikvorm. Deze verhalen hangen qua thematiek en motieven met elkaar samen, maar het is aan de lezer deze samenhang te ontrafelen. Voor liefhebbers van verhaalanalyse een interessant object. Kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.