Het ijzeren graf
Hendrik Conscience
Johan Vanhecke (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Lannoo, 2000 |
VERDIEPING 3 : DUIZENDZINNEN : OUDE TALEN : Middelnederlands (1050-1350) HALE |
31/12/2000
Johan Vanhecke, als wetenschappelijk medewerker verbonden aan het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven, onderneemt in deze studie een grondige speurtocht naar de wortels en de betekenis van de bekende 'Ballade van Heer Halewijn'. Ofschoon het lied pas in 1836 voor het eerst werd opgeschreven en in geen enkele bron van vóór 1800 vermeld wordt, stamt het hoogstwaarschijnlijk toch uit de Middeleeuwen, wellicht uit de 12de eeuw. Vandaag zijn er van de ballade twintig Nederlandse en Vlaamse versies teruggevonden. In het tweede deel van zijn boek bezorgt Vanhecke een editie van al deze teksten. In het eerste deel vergelijkt hij de varianten met elkaar, waarbij de blik regelmatig verwijd wordt naar met het Halewijnlied verwante, anderstalige 'maagdenmoordenaarsballades' uit de rest van Europa.
Vervolgens gaat Vanhecke op zoek naar de oorsprong van de Halewijnballade. Hij geeft daarbij een overzicht van meer dan 150 jaar Halewijnonderzoek, en voegt daar zijn eigen bevindingen aan toe. Naar verluidt bevat het Halewijnlied oeroude Keltische en Germaanse elementen, en kunnen er verbanden worden gelegd met vruchtbaarheidsrituelen. Uit de christelijke invloedssfeer is er in de (vermoedelijk) oorspronkelijkste versies niets terug te vinden, behalve de melodie, die aan bijna alle versies gemeenschappelijk is en zeker uit de Middeleeuwen dateert. Vanhecke is uiteindelijk van mening dat het Halewijnlied teruggaat op vrouwelijke inwijdingsriten en hoogstwaarschijnlijk een typisch vrouwenlied is.
Veel van wat in dit boek rond de ballade van Heer Halewijn werd bijeengebracht, is boeiend genoeg, maar toch is de overheersende indruk dat de meeste interpretaties en analyses op erg onvaste fundamenten gebouwd zijn, en dat geldt zowel voor de bevindingen van vroegere auteurs als voor die van Vanhecke zelf. Voor een lied dat eeuwenlang oraal werd overgeleverd en dat geleid heeft tot vaak sterk van elkaar verschillende varianten, is het uiteraard logisch dat zekerheden niet tot de verwachtingen mogen behoren. Als handzaam overzicht van de talloze onzekerheden en varianten die het Halewijnlied heeft opgeleverd, is Vanheckes boek in elk geval meer dan geslaagd te noemen, en het werd dan ook terecht bekroond met de Prijs van de Provincie Antwerpen voor Geschiedenis en Volkskunde. [Eric De Bruyn]
Dr. R.L.J. Bromberg
Ofschoon het lied van Heer Halewijn pas sinds 1836 bekend is door de publicatie ervan in een Duits tijdschift door Jan Frans Willems, die de tekst gehoord en opgeschreven had, wordt dit lied meestal behandeld als het klassieke voorbeeld van een Middelnederlandse ballade. In afdeling I van deze studie behandelt Vanhecke (1957, wetenschappelijk medewerker aan het Archief en Museum voor het Vlaamse Culuurleven) achtereenvolgens de figuren van Halewijn en de koningsdochter, de doodskeuze en de terugtocht, de vraag of er historische feiten aan ten grondslag liggen, de verhouding met het boek Judith, met Blauwbaard en andere sprookjes, met Wodan en de wilde jacht, of er sprake is van puberteitsriten en of een datering mogelijk is. Ten slotte concludeert hij, dat het lied waarschijnlijk teruggaat op vrouwelijke inwijdingsriten en dat het heel goed mogelijk is, dat het uit de middeleeuwen stamt. Op grond van een vergelijking met twintig varianten (die in afdeling II gepubliceerd worden) komt hij tot een reconstructie van het origineel. Een bibliografie van 195 nummers besluit de studie. Deze helder geschreven monografie, neerslag van 150 jaar Halewijnonderzoek, verlucht met 24 illustraties, is terecht bekroond en zal neerlandici en alle geïnteresseerden in oude volksliederen boeien.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.