Poétique et politique : la mimèsis tragique comme imitation de l'action
Jacques Taminiaux
Jacques Taminiaux (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
SUN, cop. 2000 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 157.2 TAMI |
31/12/2000
In zijn Theaetetus vertelt Plato het verhaal van het Thracische boerenmeisje dat in lachen uitbarstte toen de denker Thales in een put viel terwijl hij de sterren observeerde. Volgens de Waalse filosoof Jacques Taminiaux gebeurt er iets gelijkaardigs in de commentaren die Hannah Arendt levert op haar vroegere leermeester Martin Heidegger. Hij ziet in werken als The human condition en The life of the mind een duidelijke afwijzing van de rol die de filosoof en de filosofie voor Heidegger diende te spelen. Arendt lijkt er Heidegger van te beschuldigen net als Thales verblind te zijn door een déformation professionelle, die zich uit in een afzondering van de menselijke aangelegenheden en een solipsistische houding tegenover de werkelijkheid. De professionele filosoof heeft volgens haar geen oog voor de pluraliteit, het delen van woorden en daden, maar ziet slechts heil in de eenzame confrontatie met zichzelf en de onthulling van het zijn in zijn geheel. Hij meet zichzelf een uitverkoren positie toe, omdat hij door zijn authentiek geachte denk- en levenswijze boven de anonieme massa verheven zou zijn. Zulke opvatting houdt volgens Arendt een veronachtzaming in van de veelheid van perspectieven die de wereld kenmerkt en constitueert. De zuivere denker beschouwt de levendige pluraliteit van mensen als "het schuim der dingen" en stelt er zichzelf en zijn eigen absolute weten boven. Door deze superieure houding ontkent hij de wenselijkheid van dialoog en debat, wat op het terrein van de gemeenschappelijke wereld, d.w.z. het politieke, tot gevaarlijke ontsporingen kan leiden. Heideggers tegemoetkoming aan het nazisme is hier, zo kunnen we uit Arendts commentaren concluderen, een schrijnend voorbeeld van.
Taminiaux trekt in zijn studie duidelijk partij voor Hannah Arendt. Vanuit de idee dat de menselijke conditie intrinsiek paradoxaal en pluralistisch is, formuleert hij met haar een kritiek op het totalitaire en monadische denken van de beroepsfilosoof. Hij maakt ten overvloede duidelijk dat Arendt geen volgzame leerlinge van Heidegger geweest is, maar hem integendeel voortdurend van repliek heeft gediend. Arendt ontkent de diepgang van Heideggers geschriften niet, maar toont op een scherpzinnige manier aan hoe de inherente zelfgenoegzaamheid van zijn denken tot een kwalijke politieke verblinding kon leiden. Taminiaux' studie is belangwekkend omdat Arendts (veelal impliciete) commentaren veel genuanceerder en relevanter zijn dan het meeste wat we vandaag aan Heidegger-kritiek te lezen krijgen. Daarom is het des te spijtiger dat het boek als geheel te weinig doortimmerd is en er veel knip- en plakwerk lijkt aan te pas gekomen te zijn. Toch blijft het sterk aanbevolen voor al wie zijn visie op Heideggers denken wil bijstellen. Voor ingewijden dus. [Koen Van Baelen]
Dr. D.G. van der Steen
De relatie tussen Martin Heidegger (1889-1976) en Hannah Arendt (1906-1975) was, voorzichtig gezegd, complex. Hij was de grote filosoof, zij was zijn leerlinge, en ze vereerde hem. Ze was in de jaren twintig zijn minnares. Maar ze was ook joods, en hij sympathiseerde met de nazi's. Dat leidde bij haar tot verbittering en afstand, en, pas veel later, tot verzoening. Dat verhaal is vaak verteld, onder meer, sterk psychologiserend, door Elzbieta Ettinger in 'Hannah Arendt / Martin Heidegger' (1995, Yale University Press*). Vreemd genoeg is de relatie tussen hun beider werk nooit uitvoerig onderzocht. Daarover gaat dit boek. Uit de buitengewoon grondige en deskundige analyse van de Waalse filosoof Taminiaux komt naar voren hoezeer de controverse tussen de beschouwende zijnsanalyse van Heidegger en het actieve leven van Arendt geworteld is in hun beider interpretatie van de Griekse filosofie. Het boek is niet eenvoudig: het vereist van de lezer een forse dosis wijsgerige training op academisch niveau. Voor die kenners is het helder geschreven, en verhelderend. Bevat bibliografie.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.