De laatste zomer : waarom de wereld in 1914 ten oorlog trok
David Fromkin
David Fromkin (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Prometheus, 2000 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 903 FROM |
31/12/2000
David Fromkin is een onversneden vooruitgangsoptimist. Hij gelooft niet in het cyclisch karakter van de geschiedenis, waarbij de mensheid steeds dezelfde fouten begaat. De geschiedenis van de mensheid is een haast lineair verhaal van vooruitgang, cumulerend in een absoluut hoogtepunt: de Anglo-Amerikaanse vorm van kapitalisme. De auteur deelt zijn verhaal van de wereldgeschiedenis in twaalf hoofdstukken in: de eerste acht vertellen het historische verhaal, het negende maakt een round-up op en tien tot twaalf gaan over de toekomst. De periode vanaf de oerknal tot het jaar 1000 noemt Fromkin "het verleden". Hij onderscheidt vier breukmomenten, waarrond hij zijn verhaal bouwt: het ontstaan van de mens, het ontstaan van de beschaving, de ontdekking van het geweten en het ontstaan van het menselijk verlangen naar rechtvaardigheid en vrede. Op metaniveau is er één grote lijn: al die ontwikkelingen ontstonden los van elkaar op verschillende plaatsen op aarde. Bv.: zowel in Soemerië, als in Egypte, Indië en China ontstonden beschavingen met dezelfde kenmerken: overwegend aan rivieren die rijkdom brachten, waardoor een sociale organisatie en eigendomsrecht ontstond. Parallel kwam er urbanisatie, logische werkverdeling en rationalisering van de landbouw, handel en commercie. Binnen die metahistorie komen natuurlijk de grote namen en feiten aan bod: de eerste rijken in Mesopotamië, figuren als Mozes, Boeddha, Jezus en Mohammed, de opkomst en de val van het Romeinse Rijk, de cruciale rol van China...
Rond het jaar 1000 kwam dan de beslissende omslag. Toen begon voor Fromkin "het heden". De op rede gebaseerde wetenschap begon zich aan de magie te ontworstelen en de handel onttrok zich geleidelijk aan de inertie van het feodalisme. Anders gezegd: de onstuitbare wetenschappelijke, technologische en industriële revolutie was begonnen; de wereld werd modern. Ook in die ontwikkeling van de jaren 1000 tot 2000 onderscheidt Fromkin vier breukmomenten: de weg naar de rationaliteit, de eenwording van de planeet door o.a. kolonisatie, de exploitatie van de natuur als energiebron en de hang naar zelfbestuur van steeds kleinere bevolkingsgroepen. Op metaniveau krijgen we hier de omgekeerde beweging: alle beschavingen worden van de kaart geveegd, de verscheidenheid verdwijnt en er blijft er maar één over, m.n. de wetenschappelijke van de moderne wereld. En de Anglo-Amerikaanse beschaving is zowat de ultieme sociaal-economische en morele vervulling van het mensdom. Vervolgens heeft Fromkin het over de toekomst. In het verlengde van de evolutie tijdens het vorige millennium, zal de volgende eeuw Amerikaans zijn. Hij ziet echter drie grote bedreigingen voor die Amerikaanse hegemonie, die hij één voor één uitwerkt. Ten eerste is er de massale immigratie van armen naar het rijke Westen. Het Westen moet handelend optreden en welvaart in die landen brengen, stelt Fromkin simplistisch. Ten tweede is er gevaar voor etnisch separatisme en nationalisme. Voor Fromkin is er maar één oplossing: op zijn Amerikaans het adagium "Ex pluribus unum" propageren. Ten slotte is er het ecologische probleem. Ook hier meent Fromkin dat de huidige Amerikaanse aanpak de enige juiste is.
De balans van Het lot van de mensheid is overwegend positief. David Fromkin is een enorme uitdaging aangegaan: op 250 bladzijden een wereldgeschiedenis schrijven, inclusief blauwdruk voor de toekomst. Hij is een uitstekend schrijver, heeft een grote kennis van de historiografie en gebruikt de klassiekers voor zijn verhaal. De analyses van legendarische historici als Herodotos, Thucydides, Edward Gibbon en Alexis de Tocqueville worden besproken en gewogen. Fromkin brengt zo tegelijkertijd het geschiedenisverhaal zelf, een historiografisch overzicht van de wereldgeschiedenis en hier en daar nog wat interessante persoonlijke reflecties. Negatief is het gebrek aan theoretische of methodische onderbouw. Het grootste punt van kritiek is echter zijn dweperige en verstokte amerikanisme in de laatste hoofdstukken. [Gunter Bousset]
Drs. J. Kleisen
Cultuurgeschiedenis in een notendop. Fromkin, hoogleraar in o.m. geschiedenis en rechten te Boston, vertelt het verhaal van de ontwikkeling der mensheid boeiend, en wel zo, dat de lezer zich zijn panoramische blik gemakkelijk eigen maakt. Hij beziet de werkelijkheid onder het aspect der verandering en kent aan die veranderingen betekenis toe; de historische gang van de mens ziet hij als een ontwikkelings- en leerproces. Na het ontstaan van het heelal en de biologische evolutie werd de mens een cultuurwezen, dat beschavingen en godsdiensten stichtte, kunst in het leven riep, geschiedenis ging schrijven, de natuur exploiteerde, handel, economie en technologie ontwikkelde. Dit spoor door de eeuwen heen biedt het beeld van differentiatie en van een ontwakend geweten: de ethische kanten verliest Fromkin nooit uit het oog. Vier van de twaalf hoofdstukken raken de toekomst: heeft de geschiedenis een doel? wordt het proces van menswording en rationaliteit ooit voltooid? zal het milieu, de exploitatie aankunnen? zal er ooit vrede heersen? Wat zeker is, is dat we op weg zijn naar wereldeenheid. Met register.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.