Utopia
Thomas More
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Boom, cop. 1999 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 330.6 ACHT |
31/12/2000
De oorlog in Kosovo heeft niet alleen journalisten maar ook filosofen opnieuw doen vragen naar het belang van de politiek in de huidige maatschappij. Het is duidelijk dat de interventie van de NAVO niet alleen applaus, maar ook heel wat kritiek heeft uitgelokt. Onder het mom van 'humanitaire interventie' werd wel degelijk een vernietigende oorlog uitgevochten. Met voorliggend essay mengt Hans Achterhuis, hoogleraar Systematische Wijsbegeerte aan de Universiteit Twente, zich rechtstreeks in dit debat, al beschouwt hij Kosovo tegelijk als een symbool voor talrijke andere vormen van 'humanitaire interventie'. Hij stelt dat het zeer gevaarlijk is bij zulke interventies de slachtoffers centraal te stellen zonder naar de politieke context te kijken. Want dat leidt in heel wat gevallen tot meer slachtoffers. Hij steunt hier op zijn eigen ontgoochelingen als ontwikkelingswerker in Afrika waar de humanitaire waarden dikwijls werden opgeofferd aan politiek gekonkel rond macht. Zijn voorbeelden zijn schrijnend genoeg om te gaan twijfelen bij wat vandaag gebeurt in de talrijke gepolitiseerde 'humanitaire interventies'. Daarom wil Achterhuis op zoek gaan naar betekenis en impact van de huidige politiek. Hij steunt op het oeuvre van Machiavelli en van Hannah Arendt en beweegt zich vlot doorheen actuele commentaren en posities. Het grote probleem is wellicht dat de huidige politiek, soms tegen beter weten in, blijft geloven in de absolute maakbaarheid van de maatschappij, een fantasma dat uit de Moderne Tijden in talrijke utopieën naar ons is toegekomen. Diezelfde idee blijft steeds maar meespelen wanneer onze emoties vandaag geraakt worden door de verschrikkelijke beelden van genocides en vluchtelingenstromen. 'Men' doet ons geloven dat we door hulpverlening -- desnoods in de vorm van oorlog -- een nieuwe wereld kunnen maken waarin mensenrechten eindelijk gerespecteerd worden. Zo ontstaat er een politiek van goede bedoelingen die echter niet efficiënt is. Dikwijls krijgt zulke politiek ook absolute trekjes die slechts één visie op de mens en zijn samenleving aanvaarden, zoals dat concreet wordt in de idee van een wereldregering. Onze emoties -- die tot de private sfeer behoren -- worden hier als het ware binnen de publieke sfeer uitgespeeld en gelden haast als een alibi voor het politieke handelen. Arendt heeft in de lijn van de Griekse traditie duidelijk gesteld dat politiek tot de publieke sfeer behoort en daar het gezamenlijk handelen van burgers mogelijk moet maken. Zoals Machiavelli aanvaardt zij een scherpe scheiding tussen het private en het publieke terrein. Dat stoot onvermijdelijk op een wereld van verschillen die in het politieke handelen moet aanvaard worden als een primair gegeven. Politiek is dan bruggen slaan om contacten mogelijk te maken die de pluraliteit niet doen verdwijnen maar juist ontwikkelen. En daarin is volgens Achterhuis de NAVO met haar interventies in Kosovo schromelijk mislukt. Dit feit is dan ook een belangrijke uitdaging voor de westerse wereld om haar visie op politiek, fundamenteel te herzien. We hebben dringend nood aan een ontmoralisering van onze politiek wat alleen mogelijk wordt door een openbare discussie. Dan wordt politiek het (noodzakelijk) middel om allerlei maatschappelijke processen beter en harmonieuzer te laten verlopen.
Dit essay van de filosoof Achterhuis zal ongetwijfeld kwaad bloed zetten omdat het haaks staat op de meeste interpretaties van humanitaire interventie. Al dragen zijn stellingen in hun laatste consequenties nog heel wat onopgeloste vragen mee, toch vormen ze een belangrijk pleidooi om eens ernstig na te denken over wat we met onze wereld van plan zijn. [Willy Deckers]
Mr. drs. W.M. Westerhuis
Was de NAVO-interventie in Kosovo een oorlog die niet uit eigen (NAVO) belang voortkwam, maar uit humanitaire motieven? Volgens Blair en Clinton was deze interventie gericht op bescherming van de Kosovaren tegen het geweld van de Serviërs, de verdediging van de rechten van de mens en van de multi-etnische samenleving in Kosovo. Vele commentatoren hebben zich achter het NAVO-optreden geplaatst, immers... die arme Kosovaren! De goede bedoeling, de moraal zou dus het criterium leveren voor de beoordeling van deze oorlog. De schrijver betwijfelt in sterke mate of dit wel het juiste criterium is en licht dit toe aan de hand van deze oorlog. Hij laat ook duidelijk horen en zien dat zijn mening in deze sterk beïnvloed is door Niccolo Machiavelli (1469-1527) en Hannah Arendt (1906-1975). Beide politieke filosofen waren van mening dat moraal ('t geweten) en politiek los van elkaar stonden (met wel de nodige spanningen). Op de achterflap staat te lezen: "Wie de slachtoffers centraal stelt zonder naar de politie context te kijken, kan wel eens meer slachtoffers maken dan helpen." Een boeiend boek, een leerzaam boek. Schrijver is hoogleraar Systematische Wijsbegeerte aan de Universiteit Twente.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.