Cultuur als macht : cultuurgeschiedenis van Duitsland, 1800-heden
Frits Boterman
Frits Boterman (Auteur)
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Arbeiderspers, cop. 1999 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : DUITSLAND 945.6 |
31/12/2000
Het is merkwaardig gelopen met Duitsland. Na de ineenstorting van Hitlers Derde Rijk waren er voorstellen om het land op te delen in industrieel ontmantelde, agrarische entiteiten. Spoedig werd die opdeling beperkt tot twee Duitslanden, één langs elke kant van het koude oorlogsfront. In West-Duitsland werd op de ruïnes een democratische Bondsrepubliek naar westers parlementair model gevestigd met als hoofdstad Bonn. De Sovjetunie liet in haar bezettingszone een Duitse Democratische Republiek oprichten, een communistische eenpartijstaat. De 'geschiedenis' kon aan het werk.
Frits Boterman, bijzonder hoogleraar Nieuwste Duitse Geschiedenis in Groningen, schetst boeiend de politieke, diplomatieke, economische en culturele aspecten van de vaak dramatische ontwikkelingen die leidden tot de Wende van 1989-1990: de snelle en miraculeuze Duitse hereniging. In het hart van Europa bevindt zich nu de Berlijnse republiek, die de democratische basis van de Bonnse republiek heeft behouden, maar er volwassenheid en zelfvertrouwen heeft aan toegevoegd.
Aan wonderen heeft het niet ontbroken. Onder Adenauer was er reeds het Wirtschaftswunder. Ook de inkapseling van de beide Duitslanden in de respectieve westelijke en oostelijke bondgenootschappen, vrij spoedig na de Zusammenbruch, lijkt nu vanzelfsprekend, maar was het toen niet. Boterman heeft het ook over het "wonder van Leipzig" in de herfst 1989, toen de Oost-Duitse regeerders terugschrokken voor het gebruik van geweld tegen protestbetogers, wat een keerpunt was in de fluwelen revolutie. En dan was er die chaotische negende november 1989, toen mensenzeeën gewoon de Berlijnse Muur overspoelden en een "gedemoraliseerde grenspolitie" liet begaan: "wonder boven wonder werd er niet geschoten".
Die demoralisatie hing samen met de economische ineenstorting van de Sovjetunie en de desintegratie van de DDR, die steeds meer om West-Duitse subsidies bedelde. Kanselier Kohl -- die sedertdien moest ervaren hoe dicht de Tarpejische rots bij het Capitool gelegen is -- speelde toen zijn historische glansrol, dankzij een simpel maar doeltreffend mengsel van geslepenheid en brutaliteit. Hij werd wel stevig geruggensteund door de Amerikanen, ondanks het aanvankelijke tegenstribbelen van Mitterrand en Thatcher. Maar vooral was er op de achtergrond de figuur van de laatste Sovjetpresident, Gorbatsjov -- de Duitsers waren verslingerd op Gorbi --, die zijn hervormingen niet wilde opofferen aan een militair avontuur ten bate van een alom gedesavoueerd Oost-Duits gerontenregime.
Boterman beheerst zijn onderwerp ten gronde en gaat de heikele problemen niet uit de weg. Voor hem is Auschwitz een smet waarvan Duitsland zich wel nooit helemaal zal kunnen zuiveren, hoe stevig postmuraal Duitsland ook is verankerd in het westers bondgenootschap en in de EU. Hij houdt zich ook ver van het modieuze nostalgiegezwijmel over een DDR die haar burgers toch zoveel geborgenheid zou geboden hebben. "Het 'faustische' Berlijn is een open, vrije en democratische metropool aan het worden. Duitsland is 'terug in Berlijn'", zo besluit deze gedegen studie op een optimistische noot. [Robert Schoeters]
Joost Jonker
Na zijn overzichtswerk van de Duitse geschiedenis 1800-1990 * presenteert Boterman nu een boek over de gebeurtenissen na de Wende van 1989. Hij concentreert zich hierbij op de vraag naar continuïteiten en breuken tussen de Bonner Republiek en wat nu de Berlijnse Republiek is gaan heten. In tien hoofdstukken beschouwt Boterman achtereenvolgens een kort overzicht van de Bondsrepubliek na de oorlog, de Wende, het verenigingsproces, gevolgen voor de binnenlandse politiek en voor de buitenlandse politiek, de positie van intellectuelen in de veranderingen, de aanvaarding van het DDR-verleden, de vergelijkingen tussen fascisme en communistische dictatuur, en tenslotte de wedergeboorte van Berlijn als hoofdstad van Duitsland. Een chronologie van gebeurtenissen, notenapparaat en omvangrijke literatuurverwijzing dragen bij tot de status van standaardwerk voor deze periode. Het grote demasqué van Kohl en de smeergeldschandalen vallen helaas juist buiten het bestek. Met dit werk leverde Boterman de knappe prestatie van een overzichtelijk en tegelijk omvattend overzicht van de recente geschiedenis.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.