Zuidoost-Azië : een eeuw van onvervulde verwachtingen : van Bonifacio tot Habibie
Jan Pluvier (Auteur)
Beschikbaarheid en plaats in de bibliotheek
ARhus - De Munt magazijn
1 exemplaar
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
De Geus, cop. 1999 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : AZIE 945 |
Besprekingen
31/12/2000
De Nederlandse emeritus-hoogleraar Jan Pluvier, leerling van de legendarische marxistische historicus Jan Romein, is een groot kenner van de moderne geschiedenis van Azië. Tot begin jaren '90 bekleedde hij de leerstoel Moderne Aziatische Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens zijn emeritaat werkte hij gestaag verder aan wat zijn absoluut meesterwerk moest worden: de 20ste-eeuwse geschiedenis van Zuidoost-Azië. Hij is met glans in die levensopdracht geslaagd: het 589 bladzijden tellende "Zuidoost-Azië" is een standaardpublicatie die in de eerste plaats perfect als naslagwerk kan worden gebruikt. Het bevat in 17 stevige, goed geschreven hoofdstukken de chronologische geschiedenis van de 20ste eeuw van Zuidoost-Azië (Burma, Thailand, Laos, Cambodja, Vietnam, Maleisië, Indonesië en de Filipijnen). Bovendien wordt het historisch verhaal aangevuld met kaarten, een uitgebreid chronologisch overzicht, een overzicht van de bevolkingsgroei, een tijdsschema, een bibliografie en een personenregister. Er is echter meer. Doorheen het historisch overzicht loopt de rode draad van de onvervulde verwachtingen van Zuidoost-Azië.
Toen Jan Romein in 1956, met de hulp van zijn jonge leerling Jan Pluvier, het boek De eeuw van Azië schreef, ging hij ervan uit dat Zuidoost-Azië zich aan de invloedssfeer van het Westen aan het onttrekken was. Pluvier stelt nu het failliet van die theorie vast. Zijn centrale vraagstelling luidt dan ook: waarom hebben de sociale en nationale bewegingen uit de eerste helft van deze eeuw niet geleid tot een waarachtige zelfstandigheid en onafhankelijkheid van de regio? Het antwoord van Pluvier is nogal eenduidig en duidelijk marxistisch geïnspireerd: "De westerse politiek ging -- gesteund door een inheemse bevoorrechte elite -- rechtstreeks in tegen het recht van de betrokken volken om naar eigen inzichten hun staat en maatschappij in te richten en zelf over de bodemschatten van hun landen te beschikken". Het Westen als neokoloniale boosdoener dus, de Zuidoost-Aziaten als weerloze slachtoffers.
De binnendringing van de kapitalistische economie in de traditionele samenleving van de kolonies zorgde voor een klasse grootgrondbezitters tegenover een groot proletariaat van doodarme boeren en pachters. Er ontstonden in de meeste landen nationalistische vernieuwings- en emancipatiebewegingen, gedragen door stedelijke, westers opgeleide intellectuelen. De verovering door Japan in 1942 luidde de ondergang van de koloniale rijken in. Toen dat land in 1945 capituleerde, riepen Indonesië en Vietnam de onafhankelijkheid uit, wat leidde tot bloedige conflicten met Nederland en Frankrijk. In andere landen gebeurde de dekolonisering vreedzamer; toen in 1957 Maleisië als laatste zelfstandig werd, verdween het klassieke kolonialisme en scheen de weg naar volwaardige ontplooiing open te liggen. Maar de feitelijke ondergeschiktheid van de regio aan de westerse wereld en aan de door het Westen beheerste mondiale economische structuren en financiële instellingen bleef bestaan. De balans die Pluvier aan het einde van de twintigste eeuw schetst, is uitgesproken negatief : "Ondanks de ontwikkelingshulp, ondanks ook de zogeheten groene revolutie, is de overgrote meerderheid van de volken van Zuidoost-Azië er slechter aan toe dan in de koloniale periode [...]. Met name sinds het aflopen van de koude oorlog en de restauratie van het kapitalisme en de vrije markteconomie in de Indochinese landen, is Zuidoost-Azië in veel opzichten als het ware terug bij af".
Pluvier is een ideologisch tegenstander van het globaliserende, unificerende westerse kapitalisme. De vraag is of hij geen achterhoedegevecht levert. Geen enkele regering, ook de Amerikaanse niet, kan de voorthollende wereldeconomie nog controleren. Als bewijs voor de nefaste invloed van het kapitalisme op Zuidoost-Azië, vermeldt Pluvier o.a. de dramatische ineenstorting in 1997 van de neoliberale groeieconomie in de regio. Intussen lijkt in Zuidoost-Azië echter alweer een nieuw economisch mirakel in de maak. Pluvier hoopte -- in de lijn van zijn leermeester Romein -- op een waarachtige dekolonisering van zijn geliefde regio. Maar, zoals A.J.P. Taylor in 1963 wijs zegde en zoals afgedrukt in de aanhef: "Historians often dislike what happened or wish that it had happened otherwise. There is nothing they can do about it". [Gunter Bousset]
Drs. Catharina B.E. de Koster-Schneider
De auteur, die aan de Universiteit van Kuala Lumpur Zuid-Aziatische geschiedenis doceerde en later Moderne Aziatische geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, is een autoriteit op dit gebied. Daarnaast beschikt hij over een vlotte pen en de kunst om een bijzonder ingewikkelde materie begrijpelijk en overzichtelijk neer te zetten, en aarzelt hij niet voor een duidelijke stellingname. Zijn eerdere boeken zijn zeer de moeite waard, dit boek, een echt handboek over de Zuidoost-Aziatische geschiedenis van de twintigste eeuw - d.w.z. de geschiedenis van het huidige Maleisië, Indonesië, Singapore, Vietnam, Laos, Cambodja, Thailand, Burma en de Filippijnen - is de kroon op zijn werk. Het boek voldoet aan een behoefte: de belangstelling voor Zuidoost-Azië is momenteel groot en er zijn niet veel handboeken die de geschiedenis van het hele gebied integraal en geïntegreerd presenteren. Daarenboven is dit boek, m.n. door de vlotte stijl, geschikt voor een breed publiek. Pluvier heeft op één uitzondering na geen noten aan de tekst toegevoegd, wel een uitgebreide literatuurlijst. Verder zijn er duidelijke zwart-wit kaarten, een chronologisch overzicht, een tabel van de bevolkingsgroei, een tijdschema en een personenregister. In de tekst staan zwartwitfoto's van historisch belangrijke mensen en gebeurtenissen. De uitgave is zeer verzorgd.
Suggesties
Krijg een e-mail wanneer dit item beschikbaar is
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.