Over de geest van de wetten
Charles-Louis De Montesquieu
Charles-Louis De Montesquieu (Auteur)
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Aanwezig |
Boom, 2006 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : 155.2 MONT |
Aanwezig |
Boom, cop. 1998 |
VERDIEPING 4 : BLAUWE TOREN : FILOSOFIE : 155.2 MONT |
2 exemplaren
Beschikbaarheid | Uitgave | Plaats in de bib |
---|---|---|
Magazijn |
Boom, 2006 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 155.2 MONT |
Magazijn |
Boom, cop. 2003 |
MAGAZIJN : NON-FICTIE : ENKEL NA MAGAZIJNRESERVATIE : 155.2 MONT |
31/12/2007
De l'esprit des lois, een klassieker van het verlichtingsdenken, verscheen voor het eerst onder deze titel als een anonieme uitgave te Genève in 1748 en was meteen een overdonderend succes. In de daaropvolgende jaren werd het boek in vele Europese talen ? ook in het Nederlands ? vertaald. Het was het levenswerk van Charles Louis de Secondat, baron de la Brède et de Montesquieu (1689-1755), dat hij tot aan zijn dood, ondanks een toenemende blindheid, zou blijven bewerken. Een gigantisch project, waarin bijna alles aan de orde wordt gesteld. Een labyrint volgens Voltaire, die het wel nadrukkelijk prees voor zijn hekeling van de slavernij en alle vormen van fanatisme, maar ook anti-revolutionair van instelling, wat dan weer niet naar de zin was van Condorcet en Mirabeau. Toch blijft het een hoogst origineel boek, ook naar de mening van zijn auteur, die niet voor niets een zinsnede uit Ovidius' Metamorfosen als motto kiest : "prolem sine matre creatam" of "een kind zonder moeder geboren". Het valt vooral op door zijn algemene benaderingswijze en de samenhang die het benadrukt van de diverse terreinen waarop de samenleving en de politiek berusten. Opvallend ook is Montesquieus pleidooi voor gematigdheid en de keuze voor 'het juiste midden', wat hem niet belet felle kritiek te uiten op het kolonialisme, de slavernij, de inquisitie en andere maatschappelijke misstanden. Grondbeginselen voor dit omvangrijke werk, dat anekdotiek zoveel mogelijk vermijdt, zijn de noodzaak van kennis en rede ("In een tijd van onwetendheid kent men geen twijfel, zelfs niet wanneer men het grootste kwaad aanricht; in een verlichte tijd huivert men zelfs nog wanneer men het grootste goed doet.") en de verwerping van elk vooroordeel ("niet datgene waardoor iemand bepaalde dingen niet weet, maar datgene waardoor iemand zichzelf niet kent.").
Over de geest van de wetten is vandaag vnl. bekend voor het deel 'Over de Engelse staatsinrichting' (boek XI, hoofdstuk 6), dat de spreiding der machten behandelt; een veel geciteerd hoofdstuk dat meestal nogal simplistisch beperkt wordt tot 'de scheiding der machten', daar waar Montesquieu veel meer het evenwicht in de verhouding tussen de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht wilde benadrukken. De overige dertig boeken zijn veel minder in het collectieve geheugen blijven hangen en het is uiteraard waar dat nogal wat theorieën de tand des tijds niet meer kunnen doorstaan (de klimaattheorie bv.). Maar dat er nog heel wat behartigenswaardigs in te lezen valt, zal eenieder kunnen bevestigen die de moeite neemt in dit levendig geschreven boek te grasduinen en te genieten van de elegante stijl (eigen aan de 18e eeuw in Frankrijk), de helder uitgesproken en aforistisch geformuleerde gedachten en de persoonlijke aanspreking. Er valt heel wat te plukken van deze boom van kennis. Over de vrijheid bv.: "Laten we ons goed realiseren wat onafhankelijkheid en vrijheid is. Vrijheid is het recht om alles te doen wat de wetten toestaan, en als één burger zou kunnen doen wat de wetten verbieden, dan was die burger zijn vrijheid kwijt, want dan zou ieder ander dit ook kunnen gaan doen." Over de strafmaat: "De ervaring leert dat in landen waar mild wordt gestraft, het effect op de burger even groot is als in andere landen het effect van strenge straffen [...]. We moeten mensen niet langs extreme wegen voeren, maar zuinig zijn met de middelen die de natuur ons geeft om hen te leiden. Wie de oorzaak van verslapping en zedelijke achteruitgang bestudeert, zal zien dat die keer op keer gelegen was in het feit dat misdaden straffeloos konden worden gepleegd, niet in het feit dat die straffen mild waren." Over belastingen: "De staatsinkomsten zijn een stuk bezit dat de burger afstaat om het andere stuk van zijn bezit met zekerheid te kunnen behouden en ervan te kunnen genieten [...].[maar] het is niet de bedoeling dat er, ter wille van denkbeeldige behoeften van de staat, wordt getornd aan de werkelijke behoeften van het volk." Over de vrouw : "Jonge meisjes [...] die een verstand hebben dat niet durft te denken, een hart dat niet durft te voelen, ogen die niet durven te zien, oren die niet durven te horen, die zich altijd onnozel moeten voordoen; die voortdurend veroordeeld zijn tot onbenulligheden en onderworpen aan regels [...]" En ten slotte over de vooroordelen, die hem nog het meest van al storen : "Wie iets wil aantonen wat zonneklaar is, kan er zeker van zijn dat hij niet zal overtuigen."
Na een selectie uit deze teksten, die reeds in 1998 door dezelfde uitgeverij werd gepubliceerd, ligt er nu een eerste, door Jeanne Holierhoek knap vertaalde, volledige, mooie en moderne uitgave van dit monument voor, gebaseerd op de Gallimarduitgave van 1995. Met een nawoord van de vertaalster en een register van namen en zaken. [Jan Baes]
Redactie
"De l'esprit des lois" van de Franse filosoof (1689-1755) is een fundamentele tekst voor de moderne staatstheorie. Twee aspecten zijn met name van belang: de leer van de scheiding der machten, en de ruime aandacht voor de empirische context waarbinnen een staatsbestel moet functioneren. Van deze fundamentele tekst is sinds 1998, voor het eerst sinds zeer lange tijd, weer een deel in vertaling beschikbaar. Het betreft een aantal centrale teksten, zes van de eenendertig boeken, in omvang ongeveer een derde deel van het geheel. De vertaling is zorgvuldig, met veel aandacht voor de leesbaarheid, en de inleiding is informatief en goed geschreven. Toch blijft het jammer dat niet de hele tekst vertaald is, en dat een degelijk kritisch apparaat ontbreekt. Nu blijft de lacune in het Nederlandse taalgebied op zijn minst voor een deel bestaan. Herziene editie. Paperback; kleine druk.
Laat hieronder weten op welk e-mailadres je een bericht wil krijgen als dit item beschikbaar is. Dit is geen reservering. Je krijgt geen voorrang om dit item te lenen.
Je gaat akkoord dat we je een mail sturen om je aanvraag te bevestigen en je te verwittigen wanneer jouw artikel binnen is. Deze mails zijn eenmalig. Je kan je toestemming op elk moment intrekken via de link in de bevestigingsmail.